فضولینین سوموکلرینی آذربایجان قورتاردی
"نه یانار کیمسه منه آتش دیلدن اؤزگه/نه آچار کیمسه قاپیم باد صبادان غیری"
تورک ادبیاتینین ان اؤنملی شخصیتلریندن اولان فضولی عراقدا یاشامیش، حیاتینی بغداد، کربلا و نجفده گئچیرمیش، 1556دا بو دونیادان آیریلماسینین آردیندان کربلایا، حضرت محمدین نوهسی حسینین مزارینین یانینا دفن ائدیلمیشدی.
اصل آدی محمد اولان فضولی، اوغوزلارین بایات بویونداندی و تورکجهنین گلمیش گئچمیش ان لیریک شاعری دئیه بیلینیر.
دیللردن دوشمهین عشق شعرلرینین، "لیلا ایله مجنون" حکایهسینین و آرتیق دیللره دوشموش "سلام وئردیم، روشوت دئییل دئیو آلمادیلار" سؤزونون صاحبی اولان فضولینین کربلاداکی سوموکلرینین باشینا اؤلوموندن عصرلر سونرا نهلر گلدی، نهلر ...
صدامین بولدوزرلری مزارینی ییخدی، سوموکلری بیر مسجیددن او بیریسینه داشینیب دوردو، بو آرادا اورتایا باشقا دؤولتلرین ده قاریشدیقلاری بیر مزار ساواشی چیخدی.
اؤلوموندن 400 ایل سونرا، فضولینین باشینا گلنلرین ایکوسو ...
کربلادا، 1984 گوزونون ایستی بیر گئجهسینده، حضرتی حسینین توربهسینین اطرافینی صدام حسینین بولدوزرلری قوشاتدی و یاریم ساعات ایچریسینده توربهنین قیبله قاپیسیندا اولان عصرلر اولیندن قالما قوببهلی کیچیک بینا یئرله بیر ائدیلدی.
داش ییغینینا دؤنن بینا، فضولینین بوش مزارییدی. قبیر بیر گون اول آچیلمیش، شاعرین سوموکلری توپلانیب مقووادان بیر قوتویا قویولموش، ایرهلیدکی کیچیک بیر مسجیده، سلطانییه مسجیدینه یئرلشدیریلمیشدی.
سوموکلر، مسجیدده ایللرله قالدی. بولدوزرلر یول اوغروندا بو دفعه مسجیدی ده یئرله بیر ائتدیلر و فضولینین سوموکلرینه یئنه یول گؤروندو، ییخیلان مسجیدین نئجه اولدویسا آیاقدا قالان موشتمیلاتینا نقل ائدیلدیلر.
عراق خاریجیهسی، او گونلرده موسکوادان بیر نوتا آلدی. نوتادا، سووئتلر بیرلیگینی تشکیل ائدن دؤولتلردن بیری اولان آذربایجانین، آذربایجانلیلارین میللی شاعری قبول ائدیلن فضولینین مزارینا روا گؤرولنلردن کدرلندیگی دئییلمکده ایدی. عراق، فضولینین سوموکلرینی آذربایجانا گؤندرمیی قبول ائدرسه، سووئتلر بیرلیگی ممنونیت دویاجاقدی ...
فضولی کونگرهسی توپلاندی
"کور اؤلور بادام گؤزلو اولور" مثالی، فضولی، مزارینی بولدوزورلرین بیر مدت اول یئرله بیر ائتدیکلری عراقلیلارین گؤزونده قیمته میندی. عراقلیلار "بغدادلی سلیمان اوغلو محمد، عرب شاعری اولماسا بئله عراقدا یاشامیشدیر، عراقین شاعریدیر و دئییل سوموکلری، مزار تورپاغیندان تک بیر قوم دنهجیگی بئله دیشارییا گئده بیلمز" دئدیلر.
بیر نئچه ایل داها گئچدی و ایل اولدو 1994. آذربایجان آرتیق مستقیل بیر دؤولت ایدی و بو دفعه بغداد ایله بیرباشا تماس قوردولار. سوموکلری تکرار ایستهدیلر و عراقا سوموکلرین قارشیلیغیندا "بیز تورکیهلیلری راضی ائدریک" دئیهرک ایسلامیت اولی عرب ادبیاتینین ان گوجلو شاعری امرو القیسین، آنکاراداکی مزارینی وعد ائتدیلر.
بغداد یئنه "اولماز" دئدی اما آذربایجانین باسقیسی داوام ائدینجه، 1994ون 17 سپتامبریندا بغداددا بیر "فضولی کنگرهسی" توپلادیلار.
آذربایجان کنگرهیه فضولی اوزمانی 128 نفرله قاتیلدی. باشلاریندا، مشهور رومانچی ائلچین افندییئو واردی. "مزار ایشی حل ائدیلمهدن، بغداددان آدیمیمیزی بئله آتماریق" دئییب عراق مدنیت باخانلیغینی ایشغال ائتدیلر. مجادلهلری تام اوچ گون، اوچ گئجه داوام ائتدی و 19 سپتامبر آخشامی عراقلیلار فضولییه شانینه اویغون بیر یئرده یئنی بیر توربه یاپما سؤزونو وئرمک مجبوریتینده قالدی.
مزارین یئرینی ده آذربایجانلیلار سئچدیلر: کربلادا، حضرتی حسینین توربهسینی چئورهلهین مسجیدین قیبله گیریشیندکی ال یازمالاری اوتاغینی ... سوموکلر بو اوتاغا نقل ائدیلدی، گیریش قاپیسینین سول طرفیندکی دیوارین آلتینا دفن ائدیلدی، اوزرینه ده کربلا مرمریندن بیر کیتابه تیکیلدی.
یئنی توربهسینده یاتیر
فضولی، 1995دن بویانا کربلاداکی یئنی توربهسینده یاتیر، توربهنین قوببهسینده مشهور بیتی وار: "نه یانار کیمسه منه آتش دیلدن اؤزگه/نه آچار کیمسه قاپیم باد صبادان غیری".
مراد بارداقچی-خبرتورک