Djo Bayden kem ul?

Джозеф Байден кeм ул?

Senator, viśe-prezident, İlbaşı öçen Demokrat partiyase namzäte Djo Bayden kem ul?

Djo Bayden – demokratlarnıñ ilbaşı namzäte:

“Min ğorurlı ber demokratmın häm partiyabıznıñ bayrağın ğomum saylawda kütärü belän ğorurlanırmın. Şuña kürä zur däräcä häm tıynaqlıq belän Amerika Quşma Ştatları ilbaşı öçen kandidat itep kürsätelüemne qabul itäm”

20nçe avgustta Djo Bayden xäzerge İlbaşı Donal’d Trampqa qarşı “Demokrat” partiyasınıñ namzätlegen qabul itte.

30 yıldan ozaq waqıttan birle AQŞ Delaware senatorı bularaq wazıyfa başqara, tışqı mönäsäbätlär komitetın şaqtıy yıl buyı häm 8 yıl da Senat ğadälät komitetın citäkläde.

Bayden ayıruça Obama citäkçelege waqıtında ike çorında da viśe-prezident bulıp wazıyfa başqardı.

 

Biografiyası

Djozef Robinett Bayden 20nçe noyabr’ 1942dä Scranton Pensilvaniyada tudı. Keçkenä çağında ğailäse Delawaregä küçte.

1968dä xoquq fakultetın tämamlağannan soñ Wilmington şähärendä ber xoquq firmasına kerde. Demokrat partiyasınıñ aktiv äğ’zase buldı häm 1970tä New Castle şähär şurasına saylandı häm ber yıldan soñ üz xoquq firmasın tözede.

1972dä Delaware Demokrat partiyası Baydennı populyar Cömhüriyätçe häm äle dä wazıyfada bulğan J Kaleb Boggsqa qarşı AQŞ Senatında namzät bulırğa çaqırdı.

Ğailäse alıp barğan iğ’tibarlı häm qatğıy kampaniya belän Bayden yarışnı qazandı häm tarixtağı iñ yäş’ bişençe AQŞ senatorı buldı.

Läkin näq’ şul çaqta barlıqqa kilgän faciğale avtoqazada xatının häm ber yäşendäge qızın yuğalta häm ike keçkenä ulı da bu qazada awır yaralana.

Bayden tınıçlandırıla alınmaslıq xäldä ide, ämma ğailäse aña Delaware xalqına bulğan bäylelegen ütäw öçen qıyulandırdı.

Şunnan soñ wazıyfasına başlaw öçen ulları qalğan xastaxanä bülmäsendä senatorlıq öçen ant itä.

Bayden 1977dä Jill Jakobs belän öylände. Parnıñ Aşley isemle ber qızları bar

 

Säyäsäte

Baydennın tışqı säyäsättä alıp barğan totışın şuşı räweşle äytergä bula.

Êlekke Sovetlar Berlegenä qoral satıluınıñ çikländerelüendä qatğıy buldı. Balkanda totrıqlılıqnıñ urnaştırıluın yaqladı. Darfurda barlıqqa kilgän genośidnıñ beterelüe öçen êşçänlek alıp barırğa çaqırdı häm NATOnıñ êlekke Sovet blogı illären dä üz êçenä alaçaq räweştä kiñäytelüen taläp itte.

Bayden 1990nçı yıllarda berençe Farsı qultığı suğışına qarşı çıqtı.

Fäqät 2003tä ikençe Farsı qultığı suğışı waqıtında üzgä totışta ide

Djo Bayden, senator:

"İlbaşınıñ säyäsäte häm xärbilärne cibärüe êşlämiy".

İlbaşı Djordj W. Buşnıñ suğışnı idarä itü räweşenä tänqitläp qarağan bulsa da yawlap aluğa başlanğan berençe mizgeldän qarşı buluın raslaw döres tügel.

Bayden Ğıyraq suğışı öçen barı tik uñay tawış birep kenä qalmadı, Kongressnıñ 2002däge yawlap alunı raslaw qararına da täêsire buldı.

Demokratlarnıñ kontrolendäge Senatta Tışqı êlemtälär komitetı başlığı bularaq wäqaläten Senatta ütkäreläçäk Ğıyraq utırışları öçen süz alaçaq 18 şahitne suğış yaqlı buluçılardan saylaw öçen qullandı.

Ayıruça 2009da viśe-prezident bularaq AQŞ xärbiläreneñ Ğıyraqtan çigenüen idarä itte, ämma bu aşığıç çığu ildä xakimiyät buşlığın tudırdı häm bu da annan soñ DEAŞ kebek törkemnärneñ barlıqqa kilüenä säbäp buldı.

Baydennıñ başqa tışqı säyäsät totışları arasında Awrupa belän küzläw, xoquq saqlaw häm kiber asqormaların tağın da yaxşıraq itep koordinaśiyäläw teläge häm çit il aqçası belän bäyle qanuni buşlıqlarnı beterü bar.

2015tä Obama çorında İran belän tözelgän atom-töş citeşterüen çikläw häm küzätü belän xezmättäşlek urnaştıruğa bärabär Tähranğa sankśiyälärne ciñeläytüçe kileşügä (JCPOA) qaytırğa teli.

Şul arada Bayden İzrailneñ yaw astındağı toraq êşçänlegen tuqtatuın häm Ğazzägä tağın da kübräk yärdäm kürsätelüen teli, läkin ber ük waqıtta da BDS xäräkätenä qarşı çığa. İke däwlätle çişeleşne yaqlıy häm AQŞnıñ Qudüs-Yerusalim ilçelegen açıq totunı planlaştıra, fäqät İzrailneñ Yordannıñ Könbatış üzänlegen annekśiyäläw plannarın yaqlamıy.

Bayden üzen “sionist” dip bäyäli häm İzrailgä kürsätkän yaqlawnıñ “qoral kebek nıq” buluın äytä häm Bayden Rusiyäne totıp toru öçen Könçığış Awrupağa tağın da kübräk ğaskäri urnaştırılıp, NATOğa tağın da kübräk kapital salırğa teli.

Ayıruça Obama çorında söyläşelgän Trans-Tın okeanı urtaqlığına qabat quşılırğa teläwen, läkin bu partnyorlıqnıñ amerikan êşçeläreneñ mänfäğätenä tağın da kübräk xezmät itüe zarurlığın äytte.

Bill Klinton waqıtında qabul itelgän Bayden äzerlägän 1994 cinayät qanunı ölgese bik tänqitlände.

Qanun qırıslıq cinayätlärenä qarşı köräş alıp baru täqdime astında östämä 100 meñ poliśiya xezmätkäreneñ êşkä alınuın häm narkotiklar belän bäyle buluçılar belän bergä ülem cäzasınıñ 60 yaña cinayät öçen kiñäytelüen teli ide.

Bu wazğiyät azçılıq cämğiyätlärenä çamasız räweştä täêsir itäçäk kümäk qulğa alularğa häm törmägä utırtularğa yul açaçaq ide.

Fäqät räsmi räweştä Qırıslıq cinayäte kontrole häm xoquq saqlaw organnarı qanunı bularaq belengän qanunnıñ başqa êlementları da bar ide. Moña här ike partiyanıñ yaqlawın alıp qabul itelgän Xatın-qızğa qarşı qırıslıq qanunı da kerä ide. Bu qanun belän censi höcüm häm ğailä êçendäge qırıslıq belän bäyle kiñ cäyelgän kul’tura da üzgärgän ide. Ayıruça qanun höcüm qorallarınıñ tıyıluın tormışqa aşırunı häm qoral alunıñ kontrolläre öçen finanslaw täêmin itelüen buldıraçaq.

Bayden xäzer barmaqnıñ qağıluı belän atılırğa mömkin “aqıllı qoral” texnologiyasın yaqlıy.

Bayden ikençe prezident bäxäsendä Donal’d Tramp belän mohacirlek turında bäxäsläşte.

Djo Bayden, Demokrat partiyası ilbaşı namzäte:

"Balaların alardan ayırdılar häm xäzer bu ata-analarnıñ 500dän kübrägen taba almıylar häm ul balalar yalğız. Baraçaq hiçber urınnarı yuq. Kitäçäk bernindi cirläre yuq. Bu cinayätter. Bu cinayätter."

 

Donal’d Tramp, AQŞ İlbaşı:

"Şuşı räşätkälärgä qarağız dip äytälär, bolarnı İlbaşı Tramp tözetterde häm soñınnan bolarnıñ 2014tä tözelüe bilgele buldı. Monı yasawçı üze ide. Räşätkälär nigezdä Obama citäkçelege waqıtında salındı häm Urta Amerikadan kilgän şaqtıy ozatuçısız mohacir bala biredä totıldı. Balalarnı ayıruça şul çaqta ata-analarınnan ayırdılar. Ämma bu xäzerge citäkçelek astında yasalğan belän ni ber ük külämdä ide, ni dä anıñ kebek räsmi räweştä başqarılğan sistemalı säyäsätneñ öleşe ide.

Viśe-prezident bulıp wazıyfa başqarğan çaqta Bayden Latin Amerikadan kilgän qaçaqlarnıñ deportaśiyälänelüeneñ arttırıluına yärdäm itte, fäqät monı yasağan çaqta cinayät’ êşe bulğannarğa östenlek birde. Xäzer inde äti-äniläre belän bergä qanunsız yullardan kilgän balalar öçen açılaçaq watandaşlıq yulın yaqlawın äytä. Monı qanunsız çik buyın uzularnıñ cinayät buludan çığartıluın yaqlamawına häm çik buyında tikşerü prośeduların arttırırğa teläwenä qaramastan yasıy."

 

Djo Bayden, Demokrat partiyası ilbaşı namzäte:

"Qurqu häm bülgäläw belän yuldan barmayaçaqmın. Min näfrät utın yandırmayaçaqmın. Bu ilne bik ozaq waqıttan birle tınıçsız itüçe rasaçı yaralarnı däwalaw östendä êşläyäçäkmen. Bolarnı säyäsi tabış alu öçen qullanmayaçaqmın."

Berençe ilbaşı bäxäse waqıtında Bayden İlbaşı Trampnı “êt sıbızğısı säyäsäte” telen qullanğan “rasaçı” dip atadı.

Bayden AQŞnıñ berençe qaratänle İlbaşı astında wazıyfa başqardı häm tösle ber xatın-qıznı Kamala Harrisne üzenä viśe-prezident itep sayladı.

1970lärdä Bayden qayber tänqitçelär tarafınnan diskriminaśiya yaqlı dip yalğış añlatılğan, läkin mäktäplärdä ıruğ diskriminaśiyäsen beterü ısulı bulğan uquçılarnıñ mäcbüri bularaq avtobuslar belän mäktäplärgä alıp barıluı ğamälenä kisken räweştä qarşı çığa ide.

Bayden üzixtıyarıy bularaq avtobus belän yörtüne häm daimi integraśiyanı yaqlawın däğwa itte.

Kovid-19 kizüe cähätennän Bayden tüläwsez test yasaluın häm sanınıñ arttırıluın häm cämäğät urınnarında bitlek kiyelüen mäcbüri itärgä teli.

Häm saqlanu ministrlığınıñ yärdäme belän yaña waqıtlı xastaxanälärne oyıştırırğa teli.

Sälamätlek saqlaw xezmätenä kilgändä Medicare kebek xalıq öçen saylaw xoquqın tudırıp, Obamacare dip belengän Affordable Care qanunın kiñäytergä teläwen äytä.  Bu planın da “Bidencare” dip atıy.

Bayden qayber bäxäsle mäs’älälär belän qara-qarşı

Xatın-qızlarğa qarata yaraşsız kontaktta buluı häm fikerläre arqasında yış-yış awır tänqitläwlärgä duçar bula.

Küptän tügel Floridadağı ber törkem yäş’ Gaiti qızlarına alarnı üsep citkäç niçek biyülären kürergä teläwen äytte.

Häm xatın-qızlar anıñ moña oxşaş xäräkät räweşlärenä uzğan çaqlarda açıq itep qarşı çıqtılar.

Kim digändä sigez xatın-qız Baydennıñ alarğa yaraşsız räweştä qağıluın yäki şäxsi mäydannarın alarnı tınıçsız itäçäk räweştä bozuın däğwa itte.

Obama wazıyfanı taşlar aldınnan Baydennı iñ yuğarı grajdan däräcä medale belän büläkländerde.

2017 İlbaşı irek medale.

Bu Djo Baydennıñ İlbaşı öçen öçençe tapqır namzät bulu kereşüe. 1988dä kandidat bulğan ide. Läkin çığışınıñ ber öleşen plagiatta gäyeplänüennän soñ alsaylawdan çigende.

2008dä qabat namzät buldı, ämma Barak Obamağa ciñelde.

Soñınnan Obama anı viśe-prezident itep sayladı.

Bayden ägär bu yulı saylanırsa AQŞ tarixında Djon Kennedidän soñ ikençe katolik prezident bulaçaq.

Şuşı öçençe sınap qarawı Djo Bayden öçen uñış kitererme?