Berlindağı möselmannar Ukraina qaçaqlarına yärdäm qulın suza
Yullarda cide könlek ardırğıç säyäxättän soñ bu äfğan ğailäse Berlindağı ber mäçettä sıyınu urının tapqanı öçen räxätlägän kebek kürenä.
Xäticä Sofi, Ukrainalı äfğan qaçağı: “Xäzerge waqıtta üzemne iminlektä häm yaxşı xis itäm. Çönki yaxşı keşelär belän, möselmannar belän oçraştıq”.
Xäticä häm ğailäse Ukrainada yaña tormış qorıp cibärgännär ide.
Läkin Rusiyä höcümnäreneñ köçäyıp kitüe arqasında qaçıp kitärgä mäcbür buldılar.
Närsä belän oçraşaçaqların belmiçä barı tik iñ kiräkle äyberlärne genä alıp Pol’şadan Germaniyağa kittelär.
Xäticä Sofi, Ukrainalı äfğan qaçağı: “Beraz qıyafät, dokumentlar, ber popugay häm ike pesi belän kildek.”
Möxämmäd tä Awrupada tağın da yaqtı kiläçäk ömete belän Äfğanstannan kitkän ide. Läkin qabat bäreleşlärneñ urtasına êlägä.
Möxämmäd Şaheer, Ukrainalı äfğan qaçağı: “Äfğanstanda da suğış torışı, çönki “Taliban” kilde. Bik küp problemabız bar, êş yuq, êş xaqı yuq, härkemneñ problemaları bar. Şuña kürä Ukrainağa kildek, ämma biredä dä bäreleşlär bar.”
Germaniya möselmannarı üzäk şurası ildäge mäçetlärgä häm ictimağıy oyışmalarğa moxtaclarğa yärdäm kürsätergä çaqırdı.
Berlinnıñ Spandau moxitında urnaşqan Yaña camiğ wazıyfalıları Ukrainadan kilgän möselman qaçaqlarınıñ baraçaq urınnarı bulmıyça 20 säğät buyı vokzalda utırıp qaluları turında xäbär aldılar.
Annan soñ bulğan iganälärne mobilizaśiyäläp kim digändä 50 keşegä sıyınu urının täêmin itte.
Sibäl Karkuş, Berlin: “Bu mäçet üz qaramağındağı sıynıflarnı qaçaqlar öçen sıyınır urınnarğa äyländerde. Mäçet cämäğäte qaçaqlarğa qalu öçen waqıtlı urın täêmin itü belän bergä almança (nemeś telendä) bulğan qatlawlı dokument êşlärendä dä yärdäm itä."
Bu da qaçaqlarnı kim digändä qayda barırğa telägänen belüçelärne monnan soñ qalaçaq urınnarına ireşterä. Mäçet wazıyfalıları Norvegiyağa kitärgä teläwçe ğailägä poyızd biletın alıp birde.
Qalırğa teläwçelärgä dä sıyınu möräcäğätlärendä yärdäm itä. Läkin tağın başqa törle yärdämnär dä kürsätelä.
Kenan Yılar, Yaña mäçet şurası äğ’zase: “Bar närsädän êlek şäfqätkä ixtıyacları bar. Çönki bu keşelär bik ozın yuldan kilgän. Ğailälären qaldırıp, borçıluları belän kilgännär. Bez alarnı rizıq häm kiyım belän täêmin itäbez
ämma imamnarıbız da alarğa ruxi yaqtan yärdäm itä”.
Uzğan ike atna buyı ike millionnan kübräk Ukrainalı qaçaq illären taşlap kitärgä mäcbür buldı.Küpçelege kürşe illär Pol’şada häm Rumıniyada qalunı saylap alsa da 50 meñnän kübräk qaçaq Germaniyağa kilde.
Germaniyadağı küp sanda üzixtıyarıy qaçaqlarğa aşamlıq, mediśina yärdäme häm alman (nemeś) ğailäläreneñ yanında qalu mömkinlege belän täêmin itte.
Berlindağı bu küreneş 2015nçe yıldağı qaçaqlar krizisın xäterlätä.
2015nçe yılda ber millionnan kübräk Süriyäle qaçaq Germaniyağa kilgän ide.
Ul çaqta kilüçelär bügen Ukrainadan kilüçelärdän tağın da kübräk reakśiya çikkän ide. Läkin bu ike törkemneñ urtaq yağı qurqınıçsızlıqta buludan qanäğätlelekläre häm qaya baraçaqları bilgele bulmasa da säyäxätläreneñ däwam itüe.
Sibäl Karkuş, TRT World, Berlin
