"AQŞ alşart quysa, bik ozaq kötärgä mömkin"

Türkiyä ilbaşı apparatı süzçese İbrahim Kalın “CNN International” telekanalında Bekki Anderson alıp bara torğan programmada qatnaşıp kön tärtibendäge mäs’älälärgä üz bäyäsen birde.

Anderson Amerika Quşma Ştatları Kongressınıñ F-16 nisbätennän yasağan belderüen xäterlätte: anda Türkiyä, Şveśiyä häm Finlyandiyäneñ NATOğa kerüen xuplamasa, F-16 xärbi oçqıçın satıp aluına kirtä quyılaçağı turında süz bara. Moña Kalın bolay dip cawap birde: “Amerika Kongressı NATO prośessın F-16 programması öçen alşart bularaq qullansa, bik ozaq kötärgä mömkin. Bez bu ike prośessnı ber-berse belän quşmıybız”.  Ul AQŞ ilbaşı Djo Bayden idaräseneñ alşart quyuçı qaraşqa quşılmawın äytte.

“Bu, bezgä qarağanda, alarnıñ (AQŞnıñ) üz probleması. Bezneñ üzebezneñ hawa köçebez, ğaskärebez bar. Älbättä, xärbi saqlanı mäydanında häm monıñ belän bäyle mäs’älälärdä AQŞ belän xezmättäşlek itärgä telibez. Tik mondıy yul saylasalar, alarnıñ êşe. Bu mäs’älädä yul quymayaçaqbız,”-dide süzçe.

Anderson ilbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğannıñ AQŞ Türkiyägä F-16 birmägän oçraqta, AQŞnıñ monıñ öçen cawap biräçägen äytkän belderüen xäterlätte häm monıñ nindi cawap bulaçağın soradı.

Kalın bolay dide: “Hawa saqlanu häm başqa saqlanu sänäğate êşlänmäläre mäs’äläsendä Türkiyäneñ saylaw mömkinlege bar. Üz milli mömkinleklärebezne üsteräbez. Keşesez hawa apparatlarıbız böten dön’yağa närsägä sälätle buluların kürsätte.  Yäğ’ni, qısqaça äytkändä, bez üz milli mömkinleklärebezne üsteräbez häm monıñ näticäsendä Amerika saqlanu şirkätläre yuğalta”.

İbrahim Kalın Türkiyäneñ Finlayndiyä häm Şveśiyäneñ NATOğa kerüenä qarata poziśiyäse belän bäyle sorawğa da cawap birde.

“Wäğ’dälären ütäsä häm iyün’ ayındağı axırğı NATO sammitında üzara kileşengän maddälärne cirenä citkersä, Şveśiyäneñ NATOğa kerüen yaqlayaçaqbız,”-dide ul.

Kalın Türkiyä häm Şveśiyä kileşkän şartlarnıñ ğayät açıq häm tögäl buluın belderde. Ul älege ilneñ öç’yaqlı mexanizm êçendäge här uñay adımın qanäğat’lek belän qarşılawların assızıqladı.  

“Älegä qadär yasalğan adımnarnı küräbez, tik äle êşlänergä tiyeşle küp närsä bar. Konstituśiyäne üzgärtü öçen waqıt kiräklegen äyttelär. Xäzerge waqıtta yaña terrorçılıqqa qarşı köräş qanunı yazalar häm anı ğamälgä aşıru öçen iyün’gä qadär waqıtları buluın söylilär. Yarar didek. Ul waqıtqa qadär êşlärneñ niçegräk baraçağn kürerbez.  Asıl mäs’älä - Şveśiyäneñ PKK häm anıñ qanatı astındağı törle oyışmalarnı, başqa törkemnärne, Türkiyäneñ milli qurqınıçsızlığına yanawçı barlıq terrorçı êlementlarnıñ tamırın qorıtuı,”-dip söyläde Kalın.

Ul Şveśiyädä “süz irege” digän bulıp Qor’än-i Kärimneñ yandırıluınıñ qabul itelmäs buluın assızıqladı.

“Monıñ Şveśiyäneñ üz mänfäğat’lärenä tulısınça qarşı kilüenä ışanam. Monıñ berkemgä dä faydası bulmadı. Barı bezdän genä tügel, böten möselman dön’yasınnan rizasızlıq belderelde häm ul rizasızlıq üsä. Ber adım yasawlarına ömetlänäm. Monıñ säbäbe Şveśiyä xökümäteneñ naçar niyätle buluı tügel, älegä qadär qanunnarı mäs’äläsendä bik yumart buldılar. Xäzer monı üzgärtülären beläm. Süz irege häm başqa närsälärne, tik ber ük waqıtta dini simvollar, izge yazularnı saqlawçı tağın da qırıs qanunnarnı ğamälgä kertergä telilär,”-dip söyläde Türkiyä ilbaşı süzçese İbrahim Kalın.