Robotik programmalaştıru

Texnologiyä gigantı “Apple”ğa nigez saluçı, 56 yäşendä küzlären mäñgelekkä yomğan milliarder Stiv Djobs robotik kodlaw turında bolay digän: “Minemçä, här keşe komp’yuter programmalaştırırğa öyränergä tiyeş. Sanaq telen belü kiräk. Çönki bu keşegä niçek uylarğa kiräklegen öyrätä. Min komp’yuter fänen sośial’ fän bularaq küräm”.

Robotik kodlaw öyrängänçe robotlar turında belergä kiräk. Ul, qısqa ğına itep äytkändä, sensorlar yärdämendä bilgele biremnärne ütäwçe maşina.

Robotlar arqasında küp êş xäzer ciñeläyde. 2017nçe yılda Xanson Robotiks tarafınnan yasalğan Sofiya isemle robotnı BMOnıñ üseş programması tarixındağı täwge İnnovaśiyä çempionı itep sayladılar. Ul Berläşkän millätlär oyışmasınıñ titulın alğan berençe keşe bulmağan zat. Sofiyanıñ uñışınıñ artında, hiçşiksez, uñışlı programmalaw yata.   

Şulay itep, kodlawnı başlaw öçen iñ yaxşı yäş’ qaysısı? Balalar nigä robotik programmalaw öyränergä tiyeş.

Kodlawnı öyränü niqadär irtä başlansa, balanıñ problema çişü, analiz yasaw säläte şulqadär tizräk üsär. Bu belem mäktäpkäçä yäş’tän birelä ala. Çönki ul yäş’täge balalar programmalawnıñ nigezlären öyränsä, alarğa qızıqlı yaña dön’yanıñ işekläre açıla.

Yäş’ milär härwaqıt tağın da aktiv häm yaña närsälärne ciñel üzläşterä. Balalar uqu-yazu öyrängän waqıt - kodlawnı başlaw öçen iñ yaxşı çor.

Robotik kodlaw balalarda nindi künekmälär buldıra?

Robotik programmalaw öyrängän balalar köçle kritik fikerläw säläten dä kertep bik küp künekmägä iyä bula. Kodlawnıñ nigezendä problema çişü yata. Şuña kürä ul balalarnıñ başqa däreslärne añlawına yärdäm itä. Analitik fikerläwgä êtärä. Programmalaw öyrängän balalar komanda êşçänlege ruxın êläkterep ala.

Programmalaştırunıñ asıl nigeze: algoritm

Algoritm ber êşne başlağançı tözegän plannıñ iseme. İrtän yoqıdan torğaç yäisä mäktäpkä barğançı nilär êşlibez - uylağan barmı? Härkemneñ östenlege törle bulsa da, başta qulıbıznı, bitebezne yuabız häm soñınnan urın-cirne cıyıp irtänge aşıbızğa utırabız. Äye, çınlıqta bolarnıñ barısı algoritmnar. İreşäçäk maqsat öçen yasalğan barlıq äzerleklärneñ ğomumi iseme.

Komp’yutersız programmalaw bulmıymı?

İnformatikanı öyränüneñ iñ yaxşı yullarınnan berse - uyın çaraları belän tirälektä bulğan materiallarnı qullanıp qızıqsınu häm motivaśiyäne arttıru. Uqu-yazu belmäwçe mäktäpkäçä yäş’täge balalarğa, kübräk, bu ısul belän robotik programmalaştıru öyrätelä. Materiallarnıñ törle moxittä ciñel qullanıla aluı möhim. Şulay itep, balanıñ qızıqsınuı tağın da artıp, uyın êçendä çişeleşkä yünältelgän fikerläw säläte üsä.

Robotik programmalaştıru kiñ taralğannan birle äti-änilärne qızıqsındırğan soraw: balamnı kodlaw belän niçä yäş’tä tanıştırıym? Aña nindi faydası bulır?

Çınlıqta monıñ cawabı balağızğa qarap üzgärä. Çönki alar törle êtaplarda üsä. Qayber balalar 6 yäşendä programmalaştıru öçen äzer, ikençeläre isä 8yäisä 9 yäşendä başlıy ala. İñ ähämiyätlese - balanı kiräkle cihazlar häm texnika belän tanıştıru.   

Çığanaq: TRT Xäbär