Mäwlana Cälaläddin-i Rumi
Törkiyäneñ mädäniyät xäzinäläre 50
Kil, Kil kem bulsañ da kil,
Käfir bulsañ da, mäcüsi dä, potqa ğibadät qılsañ da kil,
Bezneñ yortıbız- ömetsezlek oyası tügelder,
Yöz tapqır täwbäne bozsañda tağın kil,
Şuşı tufraqqa söyüdän başqa orlıq çäçmibez,
Şuşı çip-çista cirgä söyüdän başqa orlıq utırtmıbız bez,
Sin min bulğaç, min dä sin bulğaç, närsägä bu kürsätülär,
Bez ülgännän soñ bezneñ qaber urınnarıbıznı êzlämägez,
Bezneñ urınıbız uqığan keşelärneñ küñellärendä.
Mäwlana Cälaläddin-i Rumi
Törkiyäneñ mädäniyät xäzinälärendä bu atnada sezgä Anadolunıñ mädäniyät yuğarı däräcäle ostalarınnan Mäwlana Cälaläddin-i Ruminıñ Konyada bulğan törbä muzeyin tanıtaçaqbız. Mäwlana- 13nçe yözyılnıñ zur filosofı, zıyalı, dini keşe häm şağır.Dönyada Anadoludan iñ küp belengän keşelärdän berse bulıp tora. 1207nçe yılda Urta Aziyada Belh şähärendä tuğan, 1273nçe yılda Konyada wafat bulğan.
17nçe dekabr könne anıñ ülem yıllığı.
Vasıyatı buyınça bu tarix ülemeneñ yıllığı tügel, söygän Allahqa qawışqan köne dip äytä ide üze, Şäb-i Aruz bularaq qotlana.
Bu kiçen dönyanıñ här poçmağınnan här dinnän, här teldä söyläşkän meñnärçä keşe Konyağa kilep monda oyıştırılğan Şäb-i Aruz tantanalarında qatnaşa.
Mäwlananıñ ätise “ğalimnärneñ Soltanı” Muhammäd wäläd ide.
Anıñ belän bergä Anadoluğa kilde. Anıñ öyrätü urınında beleme aluın tämamlap äytiseneñ ülemennän soñ Anadolu Sälçuqlı Sotlanınıñ ämire häm ätiseneñ wasiyäte buyınça yäşiy torğan öydä huca bulğan. Keşe söyüen izge qılğan Mäsnäwi isemle äsäre belän dönya külämendä tanılğan häm yaratılğan.
Mäwlananıñ yäşägän çorı -Anadolu Sälçuqlılarnıñ mongol basımnarı astında yuqqa çığa başlağan ber çor ide. Köçen, baylığın häm säyäsi kiläçägen yuğaltırğa yaqın bulğan zamanda yäşägän ide. Anadolu keşeneñ ruxı yaqtan tirännän täêsirlägän, ul waqıttağı dini liderları belän yaqın mönäsäbätlär häm duslıqlar qorğan. Sälçuqlı Soltannarnıñ sarayı belän bergä saraynıñ ähämiyätle ber büleme bulğan göl baqçası Mäwlanıñ ätisenä därwiş öye bularaq qullanu öçen büläk itelgän ide.
Mäwlana 1273nçe yılda bu iske göl baqçasınıñ êçenä tözelgän törbägä cirlängän. Sälçuqlı çorı törbä formasında bulğan bu bina Yäşel törbä bularaq dä atala.
Törbä mäwläwi därwiş öyendä urın ala. Dürt zur ayaq östendä tözelgän törbädä êçtä ğömbäze bar. Tıştan telemlängän kük yöze küreneşle bulğan törbäneñ tışqı diwarları yäşel tösle Salçuqlı plitkaları belän qaplanğan.
Gömbäzneñ öste tıştan zur ber konus belän äyländerelgän ide. Monda waqıt belän Mäwläwi sektanıñ aldan baruçıları häm Mawlananıñ yaqınnarı da cirlängän ide. Xäzerge köndä törbäneñ mäçet bularaq tämamlanğan bülemendä bik zur sandıqlar häm Mäwläwineñ äsärläre, zur yazular kürsätelä.
Ğosmanlı padişahlarınnan kübese Mäwläwi buluı arqasında Törbä häm tirä yaqtağı östämälärne quşıp, xazerge köndäge kiñ xälen alğan ide .
Anıñ belän bergä Ğosmanlı çorınnan ber mäçet urın alğan muzeygä östämä binalarda Mäwläwi sektanıñ kiyemnäre, qullanılğan qoralları Mäwlananıñ Mäsnäwisennän bülemnär kilüçelargä täqdim itelä.
Törkiyäneñ Topkapı Sarayınnan soñ iñ küp kilüçeläre bulğan Muzeyi –Konya Mäwlana müzeyi tüläwsez bularaq xezmät itä.
İstanbul häm Änkaradan yuğarı tizlekle poyezd xezmäte belän biq qısqa waqıt yulçılıq belän Konyağa ireşelä ala.
Törkiyägä kilgändä mädäniyätebezneñ ähämiyäle öleşlärennän berse Mäwlana muzeyi häm Konyada bulğan Anadolu Sälçuqlılarnıñ mädräsesen, Törbäsen,Mäçeten urınında kürep kitergä kiñäş itäbez.
