Xalıqara xoquqnıñ Ğazzä mäs'äläsendäge role

TRT World alıp baruçısı Yasmin Nayal: "Xalıqara kileşülär häm mäxkämä qararları. Barısı da xalıqara arenanı citäkläwdä ni qadär êffektiv? İzrail Ğazzädä 10 aydan qısqa waqıtta 39 meñnän artıq fälästinlene ütergännän soñ bar iğtibar bu sorawğa yünälde. Äydäp baruçı yuristlar bu problemanıñ tamırın tikşerü häm ixtimallı çişeleşlärne qarap çığu öçen Boğaziçi universitetında oyıştırılğan Xalıqara xoquq konferenśiyase 2024tä cıyıldı. Afrika säyäsätläre belgeçe Everisto Benyera: "Xalıqara xoquq çın mägnäsendä xalıqara tügel. Xalıqara xoquq berençe tapqır barlıqqa kilgäç qalğan mäğlümat sistemaların, başqa täcribä räweşlären çitläşterde. Xalıqara xoquqnı koloniyadän qotqarırğa häm qabat formalaştırırğa kiräk."

Keşe xoquqları belgeçe Saul Takahashi: "Xalıqara xoquq cäberlängän cämğıyät'lär öçen köräş çarası bula ala läkin döres räweştä başqarılırğa tiyeş. Bu tik torğanda barlıqqa kiläçäk närsä tügel."

Xalıqara mäxkämäneñ xoquqıy konsul'tativ fikere säyäsi faydağa äylänergä tiyeş. Çönki xoquq ütälergä tiyeş.

"Fälästin däwläteneñ tanıluı - yaxşı adım. Läkin monıñ iñ möhim maqsat buluın uylamıym. Xalıqara mäxkämäneñ êşkä kereşep, kiräkle qulğa alu qararların qabul itüe kiräk. Şulay uq İzrailneñ BMOdan çığarıluına qarağan citdi bäxäs tä zarur. Yäisä kimendä Ğomum şurada äğzalegeneñ tuqtatıluı kiräk."

"Xoquqıy nigezlärneñ çınğa aşırıluı kollektiv räweştä xalıqara standartlarnı ütäwne häm ğamällär öçen cawap birüne täêmin itäçäk. Läkin teoriya häm praktika arasındağı ayırma möhim problema bula birä. Belgeçlär ber ük waqıtta törle urınnardan yasalaçaq adımnarnıñ bu ayırmanı beterergä bulışaçağına häm härkem öçen tağın da yaxşı sistema barlıqqa kiterä alaçağına ışana. Kön'yaq Afrikalı sud'ya Sıraj Desaı: "Bu tırışlıq şuşı räweşle başlana. Uramnardağı protestlarda tügel, ä intellektual' töşençä yärdämendä yaña tärtip qorırğa tırışu belän başlana."

"Bu - barıbıznı da üz êçenä aluı zarur bulğan ictimağıy proyekt. Härberebez törle urınnardan törle qaraş cähatlärebezne citkerergä tiyeş. Häm bu mäs'äläne bar keşelek öçen niçek betererbez dip äytergä kiräk."