2016 nçı yıl – global’ qayğı – xäsrätlär yılı

2016 nçı yıl böten dön’yada qayğı-xäsrätlär bik küp küzätelgän yıl buldı. Global’ terrorçılıq, watandaşlar suğışları, qaçaqlar krizisı , mäzhäb bäreleşläre,geopolitik köç kürsätülär ,iqtisadi tigezsezlekneñ artuı häm xalıqara cämğiyät’neñ bu dön’yaküläm problemalarnı çişüdäge uñışsızlığı 2016 nçı yılda fäqir’lär häm awır xäldägelärne üz yazmışlarına taşlap qaldırdı, küp sanda gönahsız keşeneñ ülemenä säbäp buldı.  

2017 nçe yılnıñ  ayırmalı buluın telasäk , êşne  millätenä, dinenä qaramıyça barıbıznı berläşterüçe berdänber sıyfat bulğan keşe abruyın saqlap qalu belän başlap cibärergä tiyeşbez.

Xäzerge xalıqara sistema küpmeder waqıt “paraliçlanğan” wäzğiyät’tä. BMO sisteması êşlämi. Aşığıç räweştä reforma iixtıyacı buluğa qaramastan BMO iminlek şurasınıñ daimi äğzaları bu xaqta bäxäsläşergä telämi.

Amerika Quşma Ştatları häm Awrupa Süriyä suğışı, Ğiraqtağı butalçıqlıq, qaçaqlar krizisı ,Ukrainadağı bäreleşlär ,global’ terrorçılıq,kiber iminlek,rasaçılıqnıñ artuı,İslamofobiya häm başqa küp sanda problema qarşında xalıqara sistemanıñ da köçsezlänüen  totqarlawda uñışsız buldı.  

Bügenge köndä Awrupada liderlıq häm vizion citmäwçänlege küzätelä.Awrupa başqalaları Vaşingtonnıñ yaqlawı bulmıyça torıp bernindi möhim qarar qabul itä almıy. Soñğı 8 yılda Obama citäkçelege alıp barğan säyäsätlärne küz uñında totqanda global’ iminlek wäzğiyäte barlıq payçılar zarar küräçäq räweştä naçaraydı.  

Tramp citäkçelegeneñ bu mönäsäbätlärgä niçek qarayaçağın kiläçäk kürsäter.

Vizion häm liderlıq citeşsezlege Awrupa Berlegeneñ Törkiyäneñ äğzalıq barışına niçek qarawı, Şengen vizasın beterü häm Törkiyä –Awrupa Berlege küçenü kileşüe kebek mäs’älälärdä dä açıq xälgä kilde.

”PKK”, “DEAŞ”, “Fätullahçı terror oyışması” (FETÖ)neñ   il tınıçlığı häm totrıqlılığına qarşı barlıqqa kitergän iminlek yanawların kürmämeşkä sabışqan Awrupa Berlege ber yaqtan Törkiyägä demokratiya därese birü belän mäşğul bulsa, ikençe yaqtan da terrorğa yaqlaw kürsätüçelärgä Awrupanıñ üzägendä bar bulu öçen mömkinlek birde , ämma qaçaqlarğa iğtibar itmäde häm alarğa qırıs totış kürsätte.

2017 nçe yılda küp sanda Awrupa ile çiktän tış uñçı ağımı, rasaçılıq, qaçaqlarğa qarşı  häm islamofobik törkemnär arasında saylaw ütkäräçäk. Awrupa säyäsi liderlığınıñ barlıq bu problemalarnı nçiek çişüe êlekke qitğadağı küp närsäneñ häm dön’yada üz urınınıñ kiläçägen şäkelländeräçäk.

Törkiyä 2016 nçı yılnı FETÖ tarafınnan başqaralğan 15nçe iyul könge tüntäreleşneñ häm DAİŞ häm PKKnıñ artqan terror höcümnäreneñ qurqınıç istälekläre belän artta qaldıra.

Törkiyäneñ Könbatışlı häm NATO berlektäş ber terrorçı qurqınıçlarına qarşı Törkiyäneñ yanında nıq totışlı tora almadılar.

Törkiyäneñ iminlegeneñ könbatışlı iminlek arxitekturasınıñ ber öleşe buluın onıtqan kebek kürenälär. Mäsälä global terrorizm bulğaç, İstanbul, Änkara, Bağdat yäki İslamabad häm Parij, Niśśa yäki Bryussel arasında ber ayırım yuq. Moña qaramastan Törkiyä PKK terrorçılığına qarşı alıp barılğan köräştä  Awrupalı duslarınnan tulısınça xuplaw kürmäde.

PKK agentları Awrupa şähärlärendä räxät räweştä yörep, aqça cıyıp, üzlärenä yaña ağzalar bulıp, propaganda yasarğa mömkinleklär tabıp, Televideniye, radiolarda tapşırular yasap xätta milli mäcleslärgä çağırılğannar ide. PKK, AB tarafınnan terror oyışması bularaq bilgelänüenä qaramastan  Awrupa illäre PKKğa bu bilgeläwe buyınça tiyeşle totış kürsätmäde.

Ayıruça Törkiyäneñ soñğı 10 yılda Körd watandaşları öçen yasağannarın kürmiyçä , monıñ urınına PKKnıñ körd xalqınıñ taläpläre bularaq täqdim itelgän propaganda yasawçılarına ışanuın saylağan ide.

Bu KKKnıñ bozıq ideologiyäseneñ Amerikan xalqınıñ qanunlı taläpläre bularaq yäki neo-naśizm rasaçılığı nemeś xalqınıñ tabiğı xoquqı bularaq kürügä oxşağan.

Böten bu qarşı bulularına qaramastan, Törkiyä, könçığış Xälebtän 45 meñ keşeneñ İdlibkä küçerüe häm anda Törek häm xalıqara qorılışlar häm STKlar tarafınnan küzätep baruı täêmin itelgän ide.

2016nçı  yılnıñ soñğı könnäreneñ möğayen  bu mohim häm kiläçäkkä wağdä itkän xäbäre isä Törkiyä- Rusiyä citäkçelegendä  yasalğan 30 nçı dekabr könendä yäşäyeşkä kergän Süriyä ut tuqtatu kileşüe ide.

Bu kileşü Süriya rejimı häm oppoziśionerlarnıñ wäkillären oçraştırıp  6 yıl däwam itkän Süriyä suğışına säyäsi ber çişeleş tabu öçen oçraşaçaqları Astana söyläşüläre öçen kiräkle nigezen xäzerliyäçäk.

Astana barışı BMO liderlığındağı Jeneva oçraşuların tämamlanuı öçen proyektlanğan ide.

Xäzerge köndäge xalıqara  tärtipneñ häm oyışmalarnı tözätergä kiräk.

Artta qaldırğan global qayğı-xäsrätlär belän uzğan yılnıñ urınına kollektiv bularaq cayğa salınu,belem häm  yärdämläşüneñ urını bulğan ber yıl bulırğa tiyeş.