"30 yıllıq tüntäreleş" artında kem tora?

“The New Yorker” (Nyu Y orker) jurnalındağı Dexter Filkins mäqaläse

589701
"30 yıllıq tüntäreleş" artında kem tora?

Amerika Quşma Ştatlarınıñ xörmätle jurnallarınnan “The New Yorker” Fätullahçı terror oyışması/parallel’ däwlät qorılışınıñ Törkiyädä 15nçe iyul’ könge qanlı tüntäreleş kereşüen “30 yıllıq tüntäreleş” başçası belän citkergän.

Tüntäreleş kereşüe häm FETÖnıñ formalaşuınnan soñ Dexter Filkins tarafınnan yazılğan mäqalädä oyışmanıñ Törkiyädäge qorılışı häm äğzaläreneñ ataman Fätullah Gülängä bäyleleklärenä işarät itelgän.

Filkins FETÖnıñ poliśiya, küzläw, armiya häm xökem belän ber rättän däwlätneñ strategik oyışmalarına niçek itep urnaşuına urın birgän mäqaläsendä monnan alda Fätullah Gülän häm qayber äğzalär belän söyläşüen xäterlätkän.

Gülän belän küreşü öçen berençe tapqır 2014nçe yılda oyışmanıñ Nyu Yorktağı üzägenä barıp, intervyu taläp itüen beldergän Filkins bu taläpneñ Gülänneñ sälamätlege arqasında kire qağıluın, fäqat ikençe yılnı oyışmanıñ üze belän êlemtä qorıp, intervyu öçen Gülänneñ torağına çaqıruın beldergän.

Gülänneñ açıqlawların “çitlätep häm añlaşıluı awır” itep taswirlandırğan Filkins: “Aña östenlek birgän xäräkätneñ säyäsätkä qağılışınıñ bulıp bulmawın sorağanda bik küp tarafdarınıñ buluın äytte. Bernindi watandaşnıñ yäisä sośial’ törkemneñ säyäsät çitendä qala almayacağın, çönki säyäsi qararlar häm ğamällärneñ alarnıñ tormışların täêsirläwen açıqladı,” – digän.

Gülänneñ alcaw kürenüenä işarät itkän Filkins yaqınça 45 minuttan soñ üzenä söyläşüneñ betüe işaräteneñ birelüen citkergän.

Mäqaläsendä Gülänneñ Törkiyädä xökem häm poliśiyadäge formalaşuına kiñ urın birgän Filkins intervyusınnan da özeklärne uquçıları belän urtaqlaşqan.

Änkarağa säfare waqıtında 2011nçe yılda Orhan Gazi Ärtäkin isemle ber sud’ya belän küreşep söyläşüen açıqlağan Filkins Ärtäkinneñ üzenä FETÖnıñ xökem organnarındağı qorılışı belän bäyle täcribälären citkerüen beldergän.

Ärtäkinneñ FETÖ äğzaläreneñ Sud’yalar häm prokurorlar yuğarı şurasına niçek itep urnaştırıluın añlatuın assızıqlağan Filkins Ärtäkinneñ: “Yäşeren tel qullana idelär. Gülänçelär kemneñ saylanacağına qarar birde häm xezmättäşlek başqarunı kiräk dip kürmädelär,” – dip äytüen citkerä.

Filkins liśey yıllarında oyışmağa quşılğan, ozaq yıllar buyı FETÖ êçendä urın alğan häm soñınnan oyışmağan kitkän Äxmät Käläşneñ Gülänne üzen êçkersez bularaq tanıtuına qaramastan megaloman häm hiçşiksez itağat, buysınu sorawçı keşe buluın beldergän.

FETÖ äğzaläreneñ Gülännän artıp qalğan rizıqlar öçen ğawğalaşuı urın alğan mäqalädä Käläşneñ tübändäge süzläre citkerelä: “Gülän barlıq bolardan xäbärdar, läkin barı tik yılmaya ğına.”

Dexter Filkins yazmasında 17 yıl buyı FETÖ oyışmasında bulğannan soñ 2003nçe yılda annan kitkän Said Alpsoynıñ Gülän tarafınnan kiyelüe äytelgän ber ayaq kiyeme belän bäyle xätiräsendä isä Gülänneñ ayaq kiyemen kigän keşeneñ tantanada qatnaşuın häm bu ayaq kiyemennän ber kisäk tireneñ qaynatılıp, keşelärneñ aşawın añlatuın yazğan.

Qayber êlekke Amerikan räsmi zatlarınıñ añlatmaları da citkerelgän mäqaladä FETÖ äğzaläreneñ tüntäreleş kereşüendä östen rol’ alu ixtimalınıñ bik yuğarı buluı belderelep: “Çönki armiyada alarda tağın da zur häm ber-bersenä bäyle törkem yuq ide,” – digän süzläre urın ala.

Mäqaläsendä 2008 häm 2011nçe yıllarda AQŞnıñ Törkiyädäge ilçese bulğan James Jeffreynıñ qaraşlarına da urın birgän Filkins Jeffreynıñ Törkiyädäge 15nçe iyul’ könge qanlı tüntäreleş kereşüe xaqında tübändägelär äytüen belderä: “Gülänçelär - tüntäreleş kereşüen başlataçaq köçtäge berdänber törkem”.

Filkins üzen podpolkovnik bularaq tanıtqan başqa räsmi zatnıñ da: “Gülänneñ lider kadrınnan buluın uylağan ber keşe aradaşçılığı belän tüntäreleş kereşüennän ber atna êlek xäbärem bar ide,” – dip äytüen citkerä.

Filkins İlbaşı idaräse süzçese İbrahim Kalınnıñ isä üzenä: “Gülän oyışması cinayät oyışmasıdır. Çamalawlarıbızğa kürä tüntäreleş kereşüendä qatnaşqan 11 meñnän artıq keşe bar. Gülän oyışmasına bäyläneşe bulğan, xökem, şäxsi tarmaq, media yäisä qalğan ölkälärdägelärne barısın da tabaçaqbız,” – dip belderüen yaza.

Mäqalädä FETÖ atamanı Gülänneñ AQŞqa urnaşuında möhim rol’ uynağan häm Gülänneñ yäşel karta aluı öçen yärdäm kürsätkän AQŞ Üzäk xäbär alu oyışması ŜRUnıñ êlekke agentı Graham Fullernıñ da qaraşlarına urın birelgän.

Fullernıñ ŜRudan kitkännän soñ säyäsi İslam belän bäyle akademik êşçänleklär başqarğanda Gülän belän tanışuına işarät itkän Filkins Fullernıñ ŜRU häm Gülän arasında êlemtäneñ bulıp bulmawın belmäwen citkerüen äytkän.

Filkins Fullernıñ Gülän xaqında Federal’ Tikşerü Byurosına xuplaw xatın yazuın citkerüen häm “Qabat yazarmın” dip äytüen dä beldergän.

Filkins mäqaläsendä Amerikan diplomatı Stuart Smith tarafınnan 2005tä yazılğan ber telegrafta 3 yuğarı däräcäle törek poliśiyaseneñ Gülänneñ AQŞta yäşäwen ciñeläytüen soraw öçen AQŞnıñ İstanbuldağı konsullığına baruın yazğan.

AQŞtağı qayber räsmi zatlarnıñ yäşeren yazmalarında Gülängä yäşel kartanıñ birelüenä qarşı bulularına qaramastan Gülänneñ möräcäğatendä uñışlı buluın, çönki öleşçä täêsirle duslarınıñ anı xuplaw öçen xatlar yazuın citkergän Filkins êlekke ŜRU xezmätkäre George Fidas AQŞnıñ êlekke Törkiyä ilçese Morton Abramoviç häm iñ iğtibarnı cälep itkän e dä êlekke ŜRU mödire Graham Fullernıñ bu duşlar arasında buluına basım yasağan.



Bäyläneşle xäbärlär