Törki cömhüriyätlärdä kön üzägendä bulğan waqıyğalar

“Awraziya qaytawazı” tapşıru tezmäbezneñ bu çığarılışında törki cömhüriyätlärneñ kön üzägendäge waqıyğalarğa tuqtalabız.

Awraziya qıytğasında totrıqlılıq nişläpter täêmin itelä almıy. Rusiyä belän Ukraina suğışında bilgesezlek saqlana, Gruziyä häm Abxaziyada xalıq uramnarğa çıqtı. Süriyä qabat xalıqara säyäsätneñ kön üzägendä. Bolar barısı törki cömhüriyätlärgä turıdan-turı täêsir yasawçı täräqqıyät’lär. Xäzer uzğan atnada törki cömhüriyätlärdä kön üzägendä bulğan waqıyğalarğa küz salıyq.

2-4 dekabr’dä Qırğızstan ilbaşı Sadir Caparov Kön’yaq Koreyağa räsmi säfär yasadı. Ul başqala Seulda Kön’yaq Koreya däwlät başlığı Yun Suk Yeol häm parlament räise Vu Von-şik belän söyläşülär ütkärde. Näticädä Qırğızstan belän Koreya arasında 22 kileşü imzalandı. Monnan tış, ilbaşı Caparov Qırğızstan-Kön’yaq Koreya investiśiyälär dialogı cıyılışında qatnaştı. Ul, säfäre qısalarında, BMOnıñ êlekkege ğomum särqatibe Ban Ki Mun belän söyläşte. Sadir Caparovnıñ Kön’yaq Koreyağa baruı uñışlı uzdı. Şunısın da äytergä kiräk, Qırğızstannan Kön’yaq Koreyağa ilbaşı däräcäsendä axırğı räsmi säfär 11 yıl êlek bulğan.

Qazaqstan ilbaşı Qasıym-Cumart Toqayev 3-7nçe dekabr’dä Soğud Ğaräbstanı häm Katarğa bardı. Ul Riyadta oyıştırılğan “ One Water” sammitında häm Doxa forumında qatnaştı. Toqayev ikesendä dä çığış yasadı. Säfäre qısalarında ul Soğud Ğaräbstanı täxet prinśı Möxämmät bin Sälman, Katar ämire Tamim bin Xämäd Äl-Sani, Franśiyä ilbaşı Êmmanuêl’ Makron häm küp sanda xalıqara oyışma belän şirkätlärneñ idaräçeläre belän söyläşü ütkärde. Toqayev ğaräp däwlätlärenä yasağan älege säfäreneñ bik näticäle buluın belderde.

 “One Water” sammitında Törekmänstannıñ xalıq maslaxatı räise Ğorbanğulı Bärdemöxämmätov ta qatnaştı. Äytergä kiräk, Doxa forumı qısalarında tışqı êşlär ministrlarınıñ Astana formatı cıyılışı uzdırıldı. Anda Süriyädäge waqıyğalar qaraldı.

5-6nçı dekabr’dä Mal’tada uzğan Awrupa iminlek häm xezmättäşlek oyışması ministrlar şurası cıyılışında ğomum särqatib wazıyfasına ilçe Färidun Sinirlioğlu saylandı. Şulay itep, älege berläşmäneñ ğomum särqatibenä täwge tapqır törek bilgelände. Dön’yada qotıplaşu artqan çaqta, oyışmağa kerüçe illärneñ küpmeder waqıttan birle ğomum särqatib saylaw mäs’äläsendä kileşä almawların isäpkä alğanda, Sinirlioğlunıñ bu wazıyfağa kilüe, dön’yada häm Awraziyada Törkiyä häm, ğomumän, törki cömhüriyätlärgä ışanıçnıñ artuın kürsätä.

7nçe dekabr’dä Azärbaycan başqalası Baqıda “Parlamentarizm: tradiśiyä häm perspektivalar” dip ataluçı xalıqara konferenśiyä oyıştırıldı. Azärbaycan milli mäclesendä uzğan kiñäşmädä 13 ildän 100dän artıq deputat qatnaştı. Süz uñayınnan, Baqıda regional’ häm global’ külämdä ähämiyätle xalıqara çaralar yış bula.

Yomğaqlap şunı äytergä mömkin: dön’ya säyäsäte bik bolğawır çor aşa uzğanda, törki cömhüriyätlär Awraziya qıytğasında tınıçlıq häm totrıqlılıqnıñ garantı bulu öçen nıqlı adımnar belän alğa bara.