Yakup Ömäroğlu istälegenä

Törki mädäniyätkä häm ädäbiyatkä kertkän öleşe belän barı tik Törkiyädä genä tügel, böten törki dönyada tirän êz qaldırğan fännär doktorı Yakup Ömäroğlu

Öç ay êlek 2024nçe yılnıñ 16nçı avgust könne törki dönya olı şäxesen, Yakup Ömäroğlunı yuğalttı. Sovetlar Berlegeneñ tarqaluı belän bäysezleklärenä qawışqan törki cömhüriyätlär häm Törkiyä arasındağı mönäsäbätlärneñ üsterelüendä möhim rol’ uynağan olı şäxes ide üze.

1966nçı yılda Çankırıda tuğan Yakup Ömäroğlu Änkara universitetında belem aldı. Doktoranturasın da Änkara universitetınıñ sälamätlek saqlaw belemnäre institutında tämamladı. Akademik kar’yerasına 1994nçe yılda Yözençe yıl universitetında başladı. 1994nçe häm 1997nçe yıllar aralığında Ministrlar Kabinetı idaräsendä törki cömhüriyätlär belän iq’tisad êlemtälärennän cawaplı kiñäşçe bularaq wazıyfa başqardı. 1997nçe häm 2000nçe yıllar arasında Qazaqstannıñ Törkistan şähärendäge Äxmät Yäsävi xalıqara Törek-qazaq universitetınıñ mädäniyät mödire wazıyfasın başqardı. Bu räweşle törki dönyanıñ mäğarif häm mädäniyät mönäsäbätlärenä öleş kertte. Törkiyägä qaytqannan soñ 2000nçe häm 2002nçe yıllar aralığında Awıl xucalığı ministrlığında ministr kiñäşçese buldı. 2002nçe yıldan soñ Gazi universitetında uqıtqan Ömeroğlu 2004nçe häm 2006nçı yıllar aralığında Törkiyä Yazuçılar berlege ğomum başlığı wazıyfasın başqardı.

2006nçı yılda iptäşläre belän bergä törki dönya yazuçıların cıyğan Awraziyä Yazuçılar berlegen tözede häm räise buldı. Awraziyä Yazuçılar berlege qarşında törki dönyanıñ ädäbi törlelegen çağıldırğan “Qardäş kalämlär” jurnalı kebek möhim basmalarnı çığardı. Törki dönyanıñ ädäbiyat äsärläreneñ Törkiyädä basıluı öçen êşçänlek alıp bardı. 100dän kübräk ädäbi törki dönya äsären törekçägä tärcemä itterep, bolarnıñ möxärrirlegen yasadı. Anıñ şuşı tırışuları mädäni bağlanışlarnıñ köçäytelüenä zur öleş kertte.

            Dr. Ömäroğlunıñ yazmaları “Kardeş Kalemler”, “Türk Yurdu”, “Bilig”, “Yesevî” häm “Yeni Türkiye” jurnallarında basıldı. Xikäyäläre Azärbaycan, Qazaqstan, Qırğızstan, Moldova, Üzbäkstan, İran häm Rusiyädä törle tellärdä häm şivälärdä näşer itelde.

            TRT radiolarında “Başkent Güncesi” (Başqala köndälege), “Törkistan-Yäsävineñ Şähäre häm mädäniyätebez, ädäbiyatıbız” isemle tapşırularnı alıp bardı. TRTdä tapşırılğan “Gönül Bağı”, “Gökkuşağı Çocukları” (balaları), “Türk Arap Atı” (Törek ğaräp atı), “Yaylalarımız” (Cäyläwlärebez), “Dost Eli” (Dus qulı), “Dünyada Bugün” (Dön’yada bügen), “Pencere” (Täräzä) häm “Kültür Eşiği” (Mädäniyät busağası) isemle dokumental, serial häm televideniye programmalarınıñ tekstın yazdı, kiñäşçe häm alıp baruçı buldı.

            Dr. Ömäroğlu törki dönyağa xezmätläre öçen TÜRKSOY häm törle törki cömhüriyätlärdän bik küp büläk aldı. Bolar arasında: 

            2000nçe yıl Qazaqstan Törkistan şähäre xezmät büläge,

            Törkistan-Yäsävineñ şähäre Yäsi turındağı äsäre belän Törkiyä Yazuçılar berlegeneñ 2003nçe yıl Şähär kitapları nominaśiyäsendä yılnıñ yazuçısı büläge, 

            2009 Üzbäkstan Kuraş Federaśiyäse xalıqara matbuğat premiyäse, 

            2010 TÜRKSOY matbuğat büläge, Azärbaycan-Resul Rıza Vakfı maxsus premiyäse, 

            Azärbaycan Yazuçılar berlege Bahtiyar Vahapzadä törki dönya ädäbiyatına xezmät büläge,

            İLESAM 2012nçe yıl törki dönya ädäbiyatına xezmät premiyäse, 

            2013 Azärbaycan Mikail Müşvik büläge, 17nçe Xalıqara Söläyman Brina Balkan törki mädäniyätenä xezmät büläge (Kosova).

            Yakup Ömäroğlu törki dönyanıñ bağlanışların nığıtunıñ möhim yullarınnan berseneñ törki dönya yäşläreneñ wäkillären bergä cıyu buluın belä ide. Şuña kürä dä Törki dönya yäş’ yazuçılar oçraşuı kebek zur proyekt belän yäş yazuçılarnı cıydı. Yäş’ yazuçılar öçen köçle duşları häm möğalimnäre, ostazları belän bergä qara-qarşı häm onlayn ğamäli çaralar oyıştırdı. Bertuqtamıy êşläwçe häm üzeneñ ğomeren şuşı êşkä bağışlağan Ömäroğlunıñ Sädat Sağırkaya süzläre belän äytsäk, Bügenge könneñ Ğaspıralısı” bularaq iskä alınuı bik urınlı. Çönki xäzerge waqıtta törki dönya berlege dip äytelgän çaqta iñ berençe bulıp Awraziyä yazuçılar berlegeneñ êşçänlege häm “Qardäş qalämnär” jurnalınıñ yazmaları iskä töşä.

            2024nçe yılnıñ avgust ayında wafat bulğan Ömeroğlu törki dönyanıñ mädäni bağlanışların nığıtu ölkäsendä hiçşiksez onıtılmas êz qaldırdı.

Yakup Ömeroğlu üzennän soñ qaldırğan yazmaları häm fikerläre, törki dönyada qardäşlek bağlanışlarınıñ däwam itelüen täêmin itäçäk. Anıñ xatiräsen xörmät belän iskä alabız.

Avtor: Nazgöl Qadırova

Çığanaqlar:

1. https://www.kardeskalemler.com/sayi/kardes-kalemler/66e80ab2a59f2 (21.Kasım 2024)

2. Kardeş Kalemler Dergisi. “Avrasya Çınarı Yakup Ömeroğlu Anısına”. Eylül, 2024, Sayı 213.

3. https://www.ayb.org.tr/haberler/dr-yakup-omeroglu-turksoy-da-anildi-672c90a82cc71(21.Kasım 2024)