Törki cömhüriyätlärdäge waqıyğalar

“Awraziyä qaytawazı” tapşıru tezmäbezneñ bu çığarılışında törki cömhüriyätlärneñ kön üzägendäge waqıyğalar turında süz baraçaq.

Ağımdağı yılnıñ 15nçe sentyabrennän 18enä qadär Germaniyä xökümäte räise Olaf Şol’ś Üzäk Aziyä däwlätläre Üzbäkstan häm Qazaqstanğa säfär yasadı. Kanśler 15e belän 16sı arasında başta Üzbäkstanda buldı. Sämärqand şähärendä ul Üzbäkstan ilbaşı Şäwkät Mirziyayev belän oçraştı. Näticädä ike il arasında 8 kileşü imzalandı. Liderlar êşmäkärlek dön’yasınıñ aldınğı wäkilläre belän cıyılışlar ütkärde häm däwlät idaräçelären äzerläwçe urtaq yuğarı mäktäpneñ açılış tantanasında qatnaştı.

Germaniyä xökümäte räise Olaf Şol’ś Üzbäkstannan Qazaqstanğa kitte. 17nçe sentyabr’dä ul Astanada Üzäk Aziya-Germaniyä sammitında qatnaştı. Cıyılışqa Üzäk Aziyä illäreneñ däwlät başlıqları barısı da kilgän ide. Sammit axırında Berdäm deklaraśiyä imzalandı. Çara qısalarında liderlar arasında ikeyaqlı söyläşülär dä ütkärelde. Üzäk Aziya cömhüriyätläre ilbaşları Germaniyä êşmäkärlek dön’yasınıñ aldınğı wäkilläre belän ayırım cıyılışlar oyıştırdı.    

16nçı sentyabr’dä Bişkäk şähärendä Törki däwlätlär oyışması ênergetika ministrları şurası 4nçe cıyılışın uzdırdı. Anda Azärbaycan, Qazaqstan, Qırğızstan, Vengriyä, Üzbäkstan häm Törkiyäneñ tarmaq ministrları häm urınbasarları qatnaştı. Çara axırında näticä deklaraśiyäse imzalandı.

19nçı sentyabr’dä Bişkäk şähärendä Qırğızstan - Vengriyä strategik şurasınıñ 4nçe utırışı oyıştırıldı. Anda Qırğızstan tışqı êşlär ministrı Cäänbäk Kulubayev häm Vengriyä tışqı êşlär ministrı Peter Siyyarto citäkçelek itte. Utırış axırında protokol imzalandı. Şul uq könne Änkara şähärendä Törkiyä-Vengriyä mädäniyat yılı simpoziumı ütte.  

19nçı sentyabr’dä Törkestan şähärendä Törki däwlätlär oyışması Milli iminlek şurası citäkçeläreneñ 3nçe cıyılışı uzdı. Anda oyışmada äğ’za illärneñ wäkilläre qatnaştı.

19nçı sentyabr’dä Astana şähärendä “Xalıqara Aral külen qotqaru fondı”nıñ idarä şurası cıyıldı. Anda Qazaqstan, Qırğızstan, Tacikstan, Törekmänstan häm Üzbäkstannan ministrlar qatnaştı. Cıyılış axırında 10 kürsätmä häm 40tan artıq kisätü ğamälennän toruçı “Aral külen qotqaru çaraları planı” imzalandı.   

20nçe sentyabr’dä Bişkäktä TÜRKSOYnıñ iniśiativası belän “Qotadgu Beleg” häm törki dön’ya” forumı oyıştırıldı. Anda Azärbaycan, Qazaqstan, Üzbäkstan häm Törkiyädän fän ähelläre qatnaştı.

21nçe sentyabr’dä Mäskäwdä 20nçe Xalıqara möselman forumı oyıştırıldı. Anda “Rusiyä-İslam dön’yası” strategik qaraş törkeme citäkçese, Tatarstan cömhüriyäte räise Röstäm Miñnexanov, başqa törki cömhüriyätlärneñ wäkilläre qatnaştı. Forum qısalarında dini lider Rawil Ğaynetdin qabat Rusiyä möftilär şurası başlığı itep saylandı.  

Azärbaycan ilbaşı İlham Äliyev imzalağan qarar belän 20nçe sentyabr’ ildä “Däwlät suverenitetı köne” bularaq bilgeläp üteläçäk. Belgänegezçä, 2023nçe yılnıñ 19-20nçe sentyabr’ könnärendä Azärbaycan armiyäse il territoriyäsen separatist êlementlardan çistarttı, Azärbaycan cir bötenlege tulı mäğ’nädä täêmin itelde.