Tatarstan xäbärläre 37/2024

Minnexanov: “Bez Törkiyä belän xezmättäşlekkä iğ’tibar itäbez”

Tatarstan Däwlät başlığının matbuğat xezmäte Röstäm Miñnexanovnıñ: “Bez Törkiyä belän säwdä-iqtisadi (сәүдә-икътисадый) häm investiśion (инвестицион) xezmättäşlekne üsterügä zur iğtibar (игътибар) biräbez”, - digän süzlären citkerä:

“Tatarstan Räise Röstäm Miñnexanov Törkiyä Cömhüriyäteneñ säwdä ministrı urınbasarı Mäxmüt Gürcan häm Törkiyä Sänäğät (Сәнәгать) häm texnologiyälär ministrı urınbasarı Zäkäriyä Çoştu belän oçraştı. Oçraşu “Kazan Digital Week” forumı qısalarında “Qazan Êkspo”da (“Казан Экспо”да) uzdı.

Röstäm Miñnexanov qunaqlarğa Tatarstanğa säfär yasawları häm “Kazan Digital Week”ta qatnaşuları öçen räxmät belderde. “Bez tradiśion räweştä (традицион рәвештә) Törkiyä belän säwdä-iqtisadi (сәүдә-икътисадый) häm investiśion (инвестицион) xezmättäşlekne üsterügä zur iğtibar (игътибар) biräbez, - dip assızıqladı Tatarstan Räise. – Moña delegaśiyälärne (делегацияләрне) aktiv almaşu, Törkiyäneñ Qazandağı General (Генераль) konsullığınıñ häm Tatarstannıñ İstanbuldağı Tulı wäqälätle (вәкаләтле) wäkilçelegeneñ näticäle êşe, turıdan-turı aviaśiyä (авиация) êlemtäse yärdäm itä”. Respublika Räise bilgeläp ütkänçä, iqtisadi (икътисадый) ölkädä bağlanışlar aktiv üsä. Barınnan da êlek, bu investiśion (инвестицион) xezmättäşlek. Törkiyä kompaniyäläre respublikağa yaqınça 2 milliard dollar investiśiyälängän (инвестицияләгән). Törkiyä Cömhüriyäte citäkçelege häm şäxsän İlbaşı Ärdoğan yärdäme belän Tatarstanda berniçä zamança êşxanä (zavod) tözelgän. Alar barısı da uñışlı êşli.

Monnan tış uzğan yılda üzara tovar äyläneşe 2,9 milliard dollar tiräse täşkil itkän, 2,5 tapqırğa diyärlek täêsirle üseş kürsätkän. "Bez Törkiyä biznesınıñ Tatarstanda üz proyektların (проектларын) alğa taba da üsterüe belän qızıqsınabız. Bezneñ respublika Rusiyä häm Awraziyä bazarlarına çığu mäydançığı sıyfatında çığış yasarğa äzer. Bez sezneñ kompaniyälärgä kiläçäktä dä yärdäm itärgä äzer. Yaña urtaq proyektlarğa (проектларга) ömetlänäbez”, - dide Röstäm Miñnexanov.

Mäxmüt Gürcan Tatarstannıñ iqtisadtağı (икътисадтагы) häm investorlar belän êşläwdäge (эшләүдәге) qazanışların yuğarı bäyäläde. "Sezgä cılı qabul itüegez öçen räxmät belderäsem kilä. Bez säwdä-iqtisadi (сәүдә-икътисадый) êlemtälärebezneñ niçek üsüen küräbez. Tatarstanda êşlärgä teläwçe (теләүче) Törkiyä investorları sanı bu turıda üze ü kap-açıq belderä”, - dip assızıqladı ul.

Zäkäriyä Çoştu üz çiratında innovaśiyälär (инновацияләр) ölkäsendä xezmättäşlekne aktiv üsterergä täqdim (тәкъдим) itte.

Tatarstan Räise şulay uq Berläşkän Ğäräp (Гарәп) Ämirlekläreneñ êşlekle dairäläre wäkilläre belän dä oçraştı.

Respublika Räise assızıqlağança, Tatarstan islam dönyası, İslam xezmättäşlege oyışması belän bağlanışlarğa zur ähämiyät birä. Tatarstan – Rusiyädä islam bankingı häm finanslaw (финанслау) prinśipların (принципларын) kertüdä sınaw (сынау) töbäge. Respublikada xäläl industriyäne üsterü ölkäsendä aktiv êş alıp barıla.

Röstäm Miñnexanov Astanada 5nçe (V) Bötendönya küçmä xalıqları uyınnarın açu tantanasında qatnaştı

5nçe Bötendönya küçmä xalıqlar uyınnarı Qazaqstanda (Казакъстанда) 2024nçe yılnıñ 8-13 sentyabrendä (сентябрендә) uzdı. Uyınnarda 85 ildän 2 meñnän artıq keşe qatnaştı.

Açılu tantanasında qunaqlar arasında Üzbäkstan İlbaşı Şäwkät Mirziyayev (Мирзиёев), Qırğızstan Däwlät başlığı Sadır Caparov, törekmän xalqınıñ milli liderı – Törekmänstannıñ Xalıq Mäsläxäte başlığı Gurbangulı Berdimoxämmädov, Bötendönya êtno-sport konfederaśiyäse (конфедерациясе) başlığı Bilal Ärdoğan häm başqalar bar ide.

İskärtäbez, moñarçı Röstäm Miñnexanov Qazaqstan Däwlät başlığı Qasıym Comart Tokayev (Токаев) belän oçraşqan ide.

2024 yıl yomğaqlarına (йомгакларынa) qarağanda, Tatarstan häm Qazaqstan arasında tovar (товар) äyläneşe 7%qa artqan häm 810 million dollar bulğan.

Törek rejissyorı “Altın mönbär” turında

Qazanda oyıştırılğan “Altın mönbär” 20nçe yubiley kinofestivaleneñ bıyılğı jyuri törkemendä Törkiyädän rejissyor Mätin Günay räislek itte.

“Tatar-inform” agentlığı törek rejissyorınıñ fikerlären citkerä:

“Jyuri äğzäläre (Жюри әгъзалары) kinoforumnı oyıştıru däräcäsen assızıqlap, citdi häm cawaplı xökemdarlıqqa äzer buluların belderde. Küplär öçen “kinosudya” (киносудья) role yañalıq tügel. Jyuri räise rejissyor (режиссер) Mätin Günay xökemdarlıqnıñ upqın östennän çığu kebek ük “bik qurqınıç” buluına iğtibar (игътибар) itte. Döres bulmağan qarar bu upqınğa töşü belän çağıştırırlıq.

Kinofestival (Кинофестиваль) 20 yıl ütkärelä häm yıldan-yıl yaxşıra ğına bara, dip ışana Günay. Yubileyğa saylap alu komissiyäse tamaşaçığa iñ kürenekle kartinalarnı ğına täqdim (тәкъдим) itärgä tırıştı. Sudyalar (Судьялар) filmnarnıñ (фильмнарның) ber öleşen üz öylärendä qararğa ölgergän, êlektron poçta aşa kartinalarnıñ küçermälären alğannar. Mätin Günay alarnıñ barısı da “bik uñışlı” dip bilgeläp ütte.

Möhacirlektäge tatar balalarınıñ belem aluı

“Azatlıq” radiosı möhacirlektäge tatar balalarınıñ belem alu mäs’älälärenä iğ’tibarnı cälep itä:

“Yaña uqu yılı başlanıp kitte. Tatarlarnıñ ber öleşe anı möhacirlektä – çit ildä bötenläy başqa şartlarda qarşı ala. Ata-analar balaların berençe sıynıfqa ozata, belem yortına (йортына) täwge (тәүге) adımın yasağan uquçılar isä başqa tel moxitenä, yaña uqıtu programına, yaña duşlar yanına êlägä.

Rusiyäneñ Ukrainağa qarşı suğış başlawınnan (башлавыннан) soñ häm aña qädär (кадәр) törle säbäplär belän meñläp tatar çit ilgä küçende. Alar kimendä ike yıl tiräse çit moxittä ğomer itä. Döres, bez soraşqan ata-analar arasında inde distä yıl yäşäwçelär (яшәүчеләр) dä bar. Başqa ilgä küçenü küp ğailälär öçen sınaw (сынау) bulıp tora. Balalarğa bigräk tä awır (авыр), çönki alarğa mäktäp moxitenä dä iyäläşergä kiräk. Başqa teldä belem alu integraśiyä (интеграция) yulında zur qıyınlıqlarnıñ berse. Ämma, ğädättä (гадәттә), balalar telne tiz üzläşterä häm yaña sıynıftaşları belän urtaq tel taba”, - dip yaza “Azatlıq” radiosı häm möhacirlektä mäktäpkä täwge adımın yasawçı balalarnıñ ata-anaları nindi xisläre kiçerüen, yaña mäğarif sistemasınnnan närsä kötüen häm bu şartlarda tatar telen niçek saqlap qalırğa cıyınuın citkerä.

Tatarstanda bıyılğı bäräñge uñışı quanırlıqmı?

Bu sorawnı “Watanın Tatarstan” gazetı quyğan.

“Bıyıl bäräñge uñışı şäp! Uzğan yallarda ikençe ikmäklären qazıp alıp, bazlarğa urnaştıruçılarnıñ küpçelege änä şulay dip söyenä (сөенә). Tiz bulğannı saqlıysı da bar, çönki şaqtıy ğına cirlärdä yañğırlar bäräñge uñışın qurqınıç astına quydı. Andıylar bäräñgeläreneñ küpläp çerüennän zarlana. Bulğannı niçek saqlarğa?” dip yazuçı gazet üzeneñ yazmasında tanılğan baqçaçı Möxärräm Möxämmätcanovnıñ yañğırlı şartlarda üskän bäräñgene niçek saqlaw belän bäyle kiñäşläre belän urtaqlaşa.

Novosibirskta “Sömbelä bäyräme”

Rusiyä Federaśiyäseneñ (Федерациясенең) Novosibirsk ölkäsendä “Sömbelä bäyräme” uzdı.

7nçe sentäbrdä (сентябрьдә) Novosibirsk ölkäse Kolıvan rayonında (районында) inde tradiśiyägä (традициягә) äylängän “Sömbelä bäyräme” rayon (район) çarası uzğan. Bu xaqta Bötendönya tatar kongressı xäbär itä.

Yurt-Ora awılı qunaqlarnı közge fotozonalar häm “Sömbelä baylığı” dip isemlängän kürgäzmä-yärminkädä mul uñış belän söyendergän (сөендергән). İr-yegetlär (егетләр) utın kisüdä yarışqan. Balalar häm ölkännär Kolıvan rayonınıñ (районының) “Aq qalfaq” xatın-qızlar oyışması aktivistları ütkärgän xuş isle qapçıqlar yasaw (ясау) master-klassında qatnaşqan häm “Minem közge awılım” temasına qäğäzdän (кәгазьдән) kartinalar yasağan.