Tatarstan xäbärläre 31/2024

Qazağa duçar buluçılar arasında Tatarstan balaları da bar

Qazağa duçar bulğan “Qazan-Adler” poyezdında Tatarstannıñ Çallı qalasınnan balalar bulğan. Bu turıda “Watanım Tatarstan” gazetı xäbär itä:

“Qazan-Adler poyezdında (поездында) Çallıdan 17nçe balalar xoreografiyä sänğäte (сәнгате) mäktäbe delegaśiyäse (делегациясе) bulğan. 19 balanıñ 5 pedagog ozatuında “Xrustalnıy delfin” (“Хрустальный дельфин”) balalar häm yäşlär (яшьләр) icatı xalıqara festival-bäygesenä (фестиваль-бәйгесенә) barışı bulğan. Alar arasında zıyan kürüçelär yuq – barısı da Kotelnikov (Котельников) şähärenä qunaqxanägä ozatılğan. Respublika citäkçelege Volgograd ölkäsendäge kollegaları belän daimi elemtädä tora”.

Qazannı su basqan

“Watanım Tatarstan” gazetı “Qazannı yänä su bastı” dip yaza:

“Qazanda çiläkläp yañğır qoya. Ayaz könnärdän soñ işelep yawğan (яуган) yañğır Tatarstan başqalasında yäşäwçelär (яшәүчеләр), şulay uq qunaqlar öçen çın mäğnäsendä (мәгънәсендә) syurprizğa äylände. Köçle yañğır Qazannıñ berniçä üzäk uramın su eçendä qaldırdı. Sośial (Социаль) çeltärlärdä Ämät metro stanśiyäse (станциясе) yanında töşerelgän videolar taraldı. Yörtüçelärgä, “gidroudar” alu qurqınıçı yanaşa da, bik tirän külläweklär (күлләвекләр) aşa yırıp (ерып) uzarğa turı kilä. Sinoptiklar farazına qarağanda, Tatarstanda köçle yañğırlar atna axırına qädär (кадәр) däwam (дәвам) itäçäk”.

Ğayaz İsxaqi (Исхакый) iskä alındı

“Tatar-inform” agentlığı beldergänçä, tatar yazuçıları Tatarstannıñ Çistay şähärendä Ğayaz İsxaqinıñ (Исхакыйның) wafatına 70 yıl uñayınnan ütkärelgän çaralarda qatnaştı:

“Şuşı könnärdä Çistayğa Yazuçılar berlege räise Rkail Zäydulla citäkçelegendä ber törkem Tatarstan Cömhüriyäte Yazuçılar berlege äğzaläre (әгъзалары) kilde. Alar yazuçı, cämäğät (җәмәгать) êşleklese, millätebez qaharmanı Ğayaz İsxaqinıñ (Исхакыйның) wafatına 70 yıl tulu uñayınnan uzğan çaralarda qatnaştı. İñ êlek Yawşirmä (Яуширмә) awılında (авылында), Ğayaz İsxaqi (Исхакый) muzeyında (музеенда) buldılar. Bu xaqta “Çistay xäbärläre” saytı yaza.

Könneñ ikençe öleşendä alarnı Çistay möxtäsibäteneñ İslam üzägendä din êşlekleläre, tatar zıyalıları, ğomumän, xalqıbız, millätebez êşenä bitaraf bulmağan çistaylılar qarşı aldı. Biredä Ğayaz İsxaqinıñ (Исхакыйның) icatına bağışlanğan kitap kürgäzmäse oyıştırılğan ide, oçraşuğa kilüçelär yaqtaş yazuçıbıznıñ icatı belän yaqınnanraq tanışa aldılar.

İslam üzägendä yazuçılar häm çistaylılar qatnaşında “Yañarış xäbärçese – zaman häm tradiśiyälär (традицияләр)” isemle tügäräk östäl utırışı uzdı. Anda yazuçılar, rayonnıñ (районның) xakimiyät wäkilläre, uqıtuçılar, kitapxanäçelär qatnaştı. Tügäräk östäl artında Ğayaz İsxaqinıñ (Исхакыйның) icatı, anıñ millätebez öçen başqarğan êşläre turında canlı söyläşü buldı, şulay uq telebezneñ, millätebezneñ bügengese häm kiläçäge turında qıyu fikerlär dä yañğıradı, diyelä (диелә) xäbärdä”.

Tatarstan başqalası “Peçän bazarı”na äzerlänä

Bıyıl “Peçän bazarı” festivale 24nçe-25nçe avgustta bula, dip yaza “Tatar-inform” agentlığı:

“24nçe-25nçe avgustta İske Tatar bistäsendä – Qaban küle buyında (буенда) häm Şihabetdin Märcani uramında “Peçän bazarı” tatar şähär mädäniyäte festivale bula. Bu xaqta festivalneñ (фестивальнең) “Telegram” kanalında xäbär ittelär.

“Açıq hawada qul êşlänmälärennän milli dizayn-market, aş-su, lektoriy, canlı muzıka, ostaxanälär, balalar mäydançığı, êkskursiyälär, duslar belän oçraşu urını häm başqalar bula. Festivaldä (Фестивальдә) êşlänmälärne (продукцияне) täqdim (тәкъдим) itär öçen 9nçı avgustqa qädär (кадәр) terkälü sorala. “Peçän bazarı” festivalenä härkem kilä ala”, - diyelä (диелә) xäbärdä.

“Yaña salım reforması Tatarstan faydasına bulmayaçaq”

Tatarstan Mäskäwgä (Мәскәүгә) küçergän salımnarnı arttırğan, yartı yılda - 490 milliard sum.

“Azatlıq" radiosı citkergänçä, Röstäm Miñnexanov yaña salım reforması da Tatarstan faydasına bulmayaçaq, dip sanıy.

2024nçe yılnıñ berençe yartıyıllığında (яртыеллыгында) Tatarstanda 710 milliard sum salım tuplanğan. Şularnıñ 69%  (проценты) — federal (федераль) üzäkkä kitkän, 31% (проценты) — respublikada qalğan. Uzğan yılnıñ şuşı çorına qarağanda, Tatarstan üzendä cıyılğan keremnärne Mäskäw faydasına kübräk küçerä başlağan. Bıltır cömhüriyät salımnarınıñ 63% (проценты) ğına Mäskäwgä (Мәскәүгә) yullanğan bulğan. Näticädä, Tatarstanda 244,5 milliard sum qalğan. Bu xaqta Federal (Федераль) salım xezmäteneñ Tatarstan idaräse citäkçese Marat Safiullin xökümät kiñäşmäsendä belderde.

Yartı yıl êçendä Tatarstanda tabiği (табигый) baylıqlar tabuğa salım cıyular 1,7 tapqırğa artqan. Bu turıdan-turı Mäskäwgä (Мәскәүгә) kitüçe keremnär. Safiullin monı neftkä (нефтькә) bäyälärneñ yuğarı toruı belän añlattı.

Şul uq waqıtta Tatarstanda qaluçı tabışqa salım 5,4%qa (процентка) kimegän. Bu cömhüriyät byudjetın qoruçı töp keremnärneñ berse sanala. Bıyıl ul 83,3 milliard sum külämendä cıyılğan. Näticädä, Tatarstan byudjetında tabışqa salım öleşe kimi başlağan. Uzğan yılda ul 42% (процентны) täşkil itkän bulsa, bıyıl – 34%qa (процентка) qalğan. Salımnı iñ kübe cömhüriyät iqtisadınıñ (икътисадының) nigezen täşkil itüçe “Tatneft” (Татнефть) kimetkän. Şulay uq “TübänQamaNeftexim”, "TAİF", "Qazan Orgsintez” êşxanäläre dä (заводлары да) Tatarstanğa azraq salım küçergän.

Citeşterü ölkäsendä salımnar cıyu 23,5%qa (процентка), küpläp säwdä (сәүдә) itü – 13%qa (процентка), ênergetika belän täêmin itü - 23,2%qa (процентка) kimegän.

Tatarstan Däwlät başlığı Röstäm Miñnexanov tabışqa salımnıñ kimüeneñ säbäben neft (нефть) tarmağında çikläwlär (чикләүләр) buluı, citeşterüneñ aqırınayuı belän añlattı. Anıñça, alğa taba Rusiyädäge yaña salım reforması da Tatarstan faydasına bulmayaçaq. Ul byudjet ütäleşen “kiyerenke” (киеренке) dip atadı.