Nogayşa 65/2023: İNSAN QAYTİP KÜŞLİ BOLGAN?

Nav käinat işinde,  - Bu kainat içinde,

Sosı adem nazlı, nazik  -  Şu insan nazlı, nazik

Bîr balaga oqşapturgan...  -  Bir çocuğa benziyor...

Arıqlıgında quvat,   -  Zayıflığında kuvvet,

Em äcizlikte küşi bar!  -  Ve acizlikte gücü var!

Nav quvvatı küşimen   -  Bu kudreti ve gücüyle

Bolgan bari käinat,  -  Olmuş bütün kainat,

So insanga qızmetkär!  -  Şu insana hizmetkar!

Mine sosı akıykat,  -  İşte şu hakikat,

İnsandı tanuv üşün,  - İnsanı tanımak için,

Em özini añlavga, -  Ve kendisini anlamaya,

Üşünley bîr sır bolgan!  - Gerçek bir sır olmuştur!

Adem sosı sırdı bilip  -  İnsan şu sırrı bilip

Öz alini añlasa;  -  Kendi halini anlasa;

 “Öz özümden küşüm yoq,  -  “Kendi kendimden gücüm yok,

Tap acizben aslında!”  -  Aslında tam acizim!”

Dep tili em alimen  -  Diye dili ve haliyle

İşten kelip duva etse;  -  Samimi olarak dua etse;

Em bari acatını,  -  Hem bütün ihtiyaçlarını,

Haq Allah’tan tilese, -  Hak Allah’tan istese,

Etken bäri duvası, -  Yaptığı bütün duaları,

Sonun üşün şükür bolgan!  -  Onun için şükür olur!

Em qaysı maqsatı bolsa,  -  Hem hangi maksadı olsa,

Bärisine yetalgan. - Hepsine ulaşabilir.

Sosı maksatlarına,  -  O maksatlarına,

Öz küşimen ozıyaq bolsa,  -  Yalnız kendi gücüyle varmak istese,

Yüzden bîrge em baralmas!  -  Yüzde birine de erişemez!

Öktem bolıp duvadı,   -  Gurura kapılıp duayı,

Turgan yerde taslasa,  -  Durduk yerde bıraksa,

Etken islerine qarap:  -  Yaptığı işlerine bakıp:

“Men ettim!” dep maqtansa,  - “Ben yaptım!” diye öğünse,

Sözi äş üşün bolmas!  -  Sözü hiç gerçek olmaz!

Nege dese nav insandıñ  -  Çünkü bu insanın

Mınlagan acatı bar...   -  Binlerce ihtiyacı var...

Küşi qayda barsa barsın,  -  Gücü nereye varırsa varsın,

Bilgenimiz so acattıñ,   -  Bildiğimiz o ihtiyaçların,

Yalgız özi küşimen,   -   Yalnız kendi gücüyle,

Tek bîrevine yetalmas... -  Tek birisine erişemez...

Eger esi bolmay berse,  -  Eğer aklı olmayıverse,

Eki közi körmese,  -  İki közü görmese,

Qulaqları espey turup,  - Kulakları işitmeyip

Qolları em tutpay berse;  -  Kolları tutmayıverse;

Ayaqları baspasa,  -  Ayakları basmasa,

Sosı maqtangan adem,  -  O övünen kişi,

Qaysı isti etalıyaq?  -  Hangi işi yapabilir?

Kün yerinden tuvmayberse,  -  Güneş yerinden doğmayıverse,

Suvı yerden şıqpayberse,  -  Suyı yerden çıkmayıverse,

Ava kökke uşup ketse  - Hava fezaya uçup gitse,

Topragını teñiz bassa,  -  Toprağını deniz bassa,

İnsan sosı qıyınlıqtan  -  İnsan bu zorluklardan

Qaytibine qurtılıyaq?  -  Nasıl kurtulacak?

Demek insan är dayim  -  Demek insan her daim

Allah’qa muqtaj bolgan.  -  Allah’a muhtaçtır.

 “Sosı menim özümdin!”   -  “Şu benim kendimin!”

Degen zatı bolmagan!  -  Dediği bir şey yoktur!

Acizlik em yarlılıgın  -  Acizlik ve fakirliğinin

Soñı, şeti bolmagan...  -  Sonu, kıyısı yoktur...

Aciz, yarlı insandıñ,  -  Aciz, fakir insanın

Qaytip küşli bay bolganın,  -  Nasıl güçlü zengin olduğunu,

Nav misaller arüv aşıqlagan:  -  Şu misaller iyice açıklıyor:

Kişkenekey şipeydiñ  -  Küçücük civcivin

Qaygılı em arıq ali,  -  Aciz ve zayıf hali,

So şipeydi qorşalavga,   -  O civcivi korumak için,

Anasını yugurtqan!  -  Annesini koşturuyor!

Nav sebepten anaş tavuq,  -  Bu sebeple anaç tavuk,

Aldına kimler şıqsa,  -  Önüne kimler çıksa,

İnsan bolsa, aslan bolsa,  -   İnsan olsa, aslan olsa,

Soga şorşup şapşıgan!  -  Onun üzerine sıçrayıp atlıyor!

Äş qorqpay qarşı şıgıp  -  Hiç korkmadan karşı çıkarak

Atta basın qaptırgan!  -  Hatta başını kaptırıyor!

Yan yanvardıñ en vahşisi   - Hayvanların en vahşisi

Bolgan bîr ana aslan,  -  Olan bir ana aslan,

Balası yañı tuvganda,  - Yavrusu yeni doğduğunda,

So balası toysun dep -  O yavrusu doysun diye

Är yaqlarga yugurgan!  -  Her taraflara koşuşturuyor!

Özi aş qalsa tagı,  -  Kendi aç kalsa da,

Balasını toyurgan...  -  Yavrusunu doyuruyor...

Mine sosı misaller,  - İşte şu misaller,

Arıqlıqtıñ, küşsizliktiñ   -  Zayıflığın, güçsüzlüğün

Küş sebebi bolganına,  -  Güç sebebi olduğuna,

Qaraganga bek ibretli  -  Görebilen için pek ibretli

Rahmet ülgileri bolgan!  -  Rahmet örnekleri oluyor!

Em tögerekke qarasa,  -   Hem etrafına baksa,

Nav aqıyqattı erek ketpey  -  Bu hakikatı uzağa gitmeden

Yuvıgında körer insan...  -  İnsan yakınında görür...

Balalardı oylasa;  -  Çocukları düşünse;

Aciz muktaj bîr sabi,  -  Aciz muhtaç bir küçük çocuk,

Tilegeni bîr zattı , -  Dilediği bir şeyi,

Barmagıman körsetse,   -  Parmağıyla gösterse,

Ya de yılap belli etse,  -  Ya da ağlayarak isteğini belli etse,

Tilegenin berüvge,   -  Dilediğini vermeye,

Kütüp turar anası...  -  Annesi, hazır bekleyip duruyor...

Nege dese so bala,  -  Çünkü o çocuk,

Küşü yetpey arıq bolgan; - Gücü yetmiyor, zayıftır;

Qorşalavga muqtaj bolgan... -  Korunmaya muhtaçtır...

Tek, kişkenekey barmagıman  -  Lakin küçücük parmağıyla

Bätirlerdi emrine  -  Kahramanları emrine

Uyuvga azir tutkan. - Uymaya hazır tutuyor.

Yuvıgında kim bolsa,  -  Yakınındaki kim olsa,

Emrine itaat ettirip - Emrine itaat ettirip

Tögereginde aylandırgan!  - Etrafında döndürüyor!

Mine solay bir bala, -  İşte böyle bir çocuk,

Nav ayavdı inkar etip,  -  Bu şefkatı inkar edip,

Qorşalavdı reddetip,  -  Korunduğunu reddedip,

Aqmaq bolup öktemmen: - Ahmakça gururlanarak

 “Men sosınlardı quvatımman  - “Ben onları kuvvetimle

Emrim astına aldım! - Emrim altına aldım!

Özim küşim sebebimen  -  Kendi gücüm sebebiyle

Bäri emrimde turgan!”  -  Hepsi emrimde duruyor!”

Dep aytsa, so balaga,   -  Diye söylese, o çocuğa,

Albet bîr toqat keliyek! - Elbet bir tokat gelecektir!

Endi insan nav baladay,  -  Şimdi insan bu çocuk gibi,

Rabb’imiz Hak Allah’tıñ - Rabb’imiz Hak Allah’ın

Rahmetini inkar etip,  -  Rahmetini inkar edip,

Hikmetine isyan etip  -   Hikmetine isyan edip

Nimetlerin körmese;  -  Nimetlerini görmese;

Aynı Qarun aytkanday:  -   Aynı Karun’un dediği gibi:

“Ben özim ilmimmen,  -  “Ben kendi ilmimle,

Em özimdiñ küşimen  -  Ve kendi gücümle

Nav nimetlerdi qazandım!” -  Bu nimetleri kazandım!”

Dep aytsa özini, -  Diye söylese kendini,

Bir azaptın sillesine,  -   Bir azabın sillesine,

Tap tiyisli etken!  -  Tam layık eder!

Aciz yarlı insandıñ  -  Aciz, fakir insanın

Qolundaqı ne bolsa,  -  Elindeki ne olsa,

Kelgen soga Allah’tan... - Ona Allah’tan gelmiştir...

Arüv etip oylasa,  -  İyice düşünse,

“Menim” degen nesi bolgan? - “Benim” dediği nesi var?

So alimen ol adem,  -  Şu haliyle o insan,

Öktem bolup maqtansa,  -  Gururlanıp övünse,

Anşa özini aldagan...  -  Anca kendisini aldatır...

Savlıqpan qalıñız! -  Sağlıcakla kalınız!

Dr. Yusuf ALTINIŞIK

Nogayşa 64/2023: MALEKLER BAR MA? (2) | TRT Tatarça

 

Nogayşa 62/2023: İYMANDA MIÑLAGAN YAHŞILIQ BAR! (2) | TRT Tatarça

Podkastlar (тавыш язмаларыбыз)