YUNESKO:”Mäktäplärdä kesä telefonnarı tıyılırğa tiyeş (тиeш)”

BMOnıñ mäğarif, fän häm mädäniyät oyışması YUNESKOnıñ 18 yıl däwamında bastırılğan “Global’ belem birüne küzätü” xisabında bıyıl mäktäplärdä kesä telefonın tıyuğa basım yasaldı. “Tormışnıñ qızıqlı yaqları tapşıru-tezmäbezneñ bügenge çığarılışında bu mäs’äläneñ nigä berençe urınğa quyıluı turında süz alıp barabız.

BMOnıñ mäğarif, fän häm mädäniyät oyışması YUNESKO xisabına qarağanda, käräzle telefonnı artıq qullanu naçar belem kürsätkeçläre belän turıdan - turı bäyle. Säğat’lär buyı däwam itkän açıq êkran waqıtı balalarnıñ êmośional’ totrıqlılığına tiskäre yoğıntı yasıy. YUNESKO mäktäplärdä smartfonnarnı tıyarğa täq’dim itä.

Xisap śifrlı texnologiya härwaqıt keşelärgä nigezlängän belem birü vizionına iyä bulırğa häm uqıtuçılar belän turıdan - turı bäyläneşne alıştırırğa tiyış tügel dip assızıqlıy.

“Sanlı inqıylap ülçäwlärebezneñ potenśialı bar, läkin cämğıyät’tä niçek qullanu kiräklege turındağı kisätülär kebek mäğariftä qullanuğa da şundıy uq iğ’tibar birelergä tiyeş”,- di YUNESKO ğomum direktorı Odri Azule.

İllärneñ 14%ınıñ smartfonnarnı tıyu säyäsäte bar

YUNESKOnıñ global’ telefonnı tıyu turındağı täq’dime küp illärdä zakon belän tormışqa aşırılğan inde. Franśiya 2018 nçe yılda mäktäplärdä smartfonnarnı qanun nigezendä tıyğan berençe il buldı. 2021 nçe yılda Gvineya da şul uq yulnı sayladı. Latviya, Meksika, Portugaliya, İspaniya, Şveyśariya, Amerika Quşma Ştatları, Kanada häm Şotlandiyädä dä tulı yäki öleşçä tıyular kertelde.

Bangladeş isä başqaça êşläde. 2011 nçe yılda sıynıf bülmälärendä uqıtuçılarğa kesä telefonı qullanunı tıydılar. 2017 nçe yılda isä uquçılarnıñ da, uqıtuçılarnıñ da kesä telefonnarın sıynıfqa alıp kerüe tıyıldı.

Tacikstanda mäğarif turındağı zakonnıñ 25 nçe stat’yası nigezendä başlangıç häm urta mäktäplärdä uquçılarğa käräzle telefon qullanu röxsät itelmi. Üzbäkstanda mäktäplärgä kergändä telefonnar sünderelergä tiyeş.

2024 nçe yılda mäktäplärdä smartfonnarğa tıyu kertäçäk illär arasında Finlyandiya häm Niderland bar.

Aqıllı caylanma qullanu näticälelekne kimetä

PISA (Xalıqara uquçılarnı bäyäläw programması) kebek zur masştablı häm xalıqara bäyäläw mäğ’lümatların qullanıp ütkärelgän tikşerenülär smartfon bäylelegeneñ küp waqıtta tübän akademik kürsätkeç belän bäyläneşle buluın kürsätä.

Bel’giya, İspaniya häm Angliyädä ütkärelgän tikşerenülär şunı kürsätä: kesä telefonnarın mäktäplärdä tıyu ayıruça naçar uquçılarnıñ ölgereşlegen kütärä.

Türkiyädäge mäktäplärdä smartfonnarnı tıyunı uqıtuçılar şurası bilgeli

Türkiyädä 2019 nçı yılda “Räsmi gazet”ta basılıp çıqqan qarar belän Milli mäğarif mininstrlığı urta belem birü oyışmaları qağıydälär cıyılmasınıñ küp maddäläre üzgärtelde.

Bolarnıñ uquçılar cähätennän iñ iğ’tibarnı cälep itkäne kesä telefonnarın tıyu buldı.

Monıñ nigezendä tawış yazdıra häm video töşerä alğan kesä telefonı, kamera, planşet, komp’yuter, aqıllı säğat’lär häm moña oxşaş caylanmalarnı däres aralarında yäisä tänäfeslärdä qullanu-qullanmaw qararı mäktäp citäkçelegenä tapşırıldı.

Däres waqıtında käräzle telefonnarnı qullanıp qullanmawğa isä uqıtuçılar şurası qarar birä.