Bawırnıñ may belän qaplanuınnan saqlanunıñ tabiğıy yulları

Sawlıqsız, naçar aşaw ğadätläre häm xäräkätsezlek belän bergä simerü, diabet, al’kogol’ qullanu, qalqansıman bizneñ äz êşläwe kebek säbäplär arqasında bawırnıñ may belän qaplanuı probleması könnän-kön kiñ tarala bara.

Bawırda cıyılğan kirägennän artıq may bawır śirrozınnan yöräkkä bik küp citdi awırularğa kiterä.

• Tuqlanuğa iğ’tibar

Regulyar raśion häm fast food, säwdädäge onlı produktlar häm desertlar, tatlı aşamlıqlar kebek rizıqlardan tıyılıp toru bawırnıñ may belän qaplanu külämen azayta. Kön sayın yaña yäşelçälär häm cilek-cimeşlär, aq it häm cepselle rizıqlarnı qullanu da bik möhim. 

Bigräk tä bawırdan toksinlı matdälärneñ çığarıluına yärdäm itkäne öçen üz fazılında artişok qullanu bik faydalı. Suğan, käbestä häm brokkoli da bawırğa bulışa.

Bik artıq taza bulsağız ägär tän awırlığınıñ 10%ın yuğaltuığız bawırğa uñay täêsir itä.

Urta diñgez dietası kebek sälamät, faydalı maylar, balıqlar häm yäşelçälär cähätennän yuğarı häm qızıl it cähätennän tübän tradiśion dieta aşağız. Êşkärtelgän rizıqlarnı çiklägez häm şikärle êçemleklärdän tıyılıp torığız.

Bik küp yäşelçä, körläle, ilämtekle aşlıq, qabıqlı cimeşlär häm orlıqlı rizıqlar kebek yuğarı cepselle aşamlıqlarnı kübräk qullanığız.

• Omega-3 may kislotaları

Zäytün mayın qullanırğa, atnada ike yäki öç märtäbä losos’ häm sardina kebek maylı balıqlarnı aşarğa onıtmağız. Här kön çi funduq, çi bädäm, qayber orlıq häm çi qabıqlı cimeşlärne aşağız. Kiräk bulğan oçraqta omega-3 östämäsen alu bawırdağı may xolestirin däräcäsen kimetä ala.

• İsertkeç êçemleklärdän motlaq räweştä tıyılıp torırğa

Al’kogol’ – bawırlarğa iñ küp zıyan kitergän êlementlardan berse. Al’kogol’ näticäsendä organizmda cıyılğan toksinlı, ağulı matdälär bawırnıñ may belän qaplanuın häm annan soñ barlıqqa kiläçäk bawır śirrozı üseşen tizlätä. Keşe ğomeren yuğaltuğa kiterä torğan näticälär tudıra alaçaq xastalıqlarğa säbäp bula ala. Şuña kürä isertkeç êçemleklärdän motlaq räweştä tıyılıp torırğa kiräk.

• Daimi künegülär yasarğa kiräk

İke köndä ber tapqır kim digändä 30 minut buyı yasalğan sport häm künegülär qan äyläneşen arttırıp, insulin qarşılığın häm qarındağı may massasın kimetä. Bu räweşle bawırda cıyılğan may miqdarı azaya. Şuña kürä köndälek yäşäw ğadätlärenä motlaq räweştä daimi tiz yörüne östärgä kiräk.

• Tabib kontrole

Diabet xastalığı, qalqansıman bizneñ äz êşläwe häm xolesterin yuğarı bulğan awırularnıñ 6 aylıq aralıqlar belän daimi räweştä tabib küzätüennän uzuları bik möhim. Bu xastalıqlarnı däwalaw bawırnıñ may belän qaplanuın häm bu awırunıñ tiz üseşen azayta.

• Könenä ber çınayaq kähwä

Kafeinnıñ bawırnıñ may belän qaplanuına qarşı faydalı buluı fänni tikşerenülär belän dä isbatlandı. Monıñ säbäbe - anti-inflamatuar (yalqınsınuğa qarşı) yoğıntısı yäki bawırda may cıyıluın totqarlawı bula ala.

Här kön ber çınayaq kähwä êçüçelärdä êçmäwçelärgä qarağanda bawırnıñ may belän qaplanuı xastalığı tağın da äzräk kürenä.

• Quaq üsemlegen qullanu

Bawır problemaları öçen tradiśion çara bulğan “dävä dikeni”, çertopolox quaq üsemlege bawırdağı toksinnarnıñ ırğıtıluına yärdäm itüçe fermentlarnıñ citeşterüen arttırırğa mömkin.

(İğ’tibar: Nindi dä bulsa üsemlek alır aldınnan östämälären ışanıçlı räweştä alu häm sez qullanğan darular belän yoğıntısın belü öçen tabib belän kiñäşläşergä kiräk.)

• Antioksidant C vitaminın häm E vitaminın alığız

Här ikese dä antioksidant bulğan E häm C (s) vitaminnarı bawır sälamätlegeneñ nığuına yärdäm itä ala.

• Östämä şikârdan tıyılığız
• Bawırnı yarsulandıruçı matdälärdän tıyılığız (mömkin bulğança)

Toksinnarğa duçar bulu (industriyal’ ximikatlarda, qayber darularda häm xätta aşamlıqlarda bula) -  bawır funkśiyäsen köçsezlätä ala häm bawırnıñ may belän qaplanuına öleş kertä ala. Toksinlı matdälärdän tıyılıp toru belän ber rättän "detoks" dietası belän toksinnarnı organizm sistemasınnan çığarunı uylağız.

• Organik alma sirkäse (uksusı)

Alma sirkäse (uksusı) bawırlarda artıq küp maynıñ cıyıluın azayta häm tän awırlığın kimetä. Ber ük waqıtta bawır saqlawçı üzençäleklärgä iyä häm sawlıqlı bawır funkśiyälären däwam itterä.

1 çäy qaşığı alma sirkäsen (uksusın) cılı suğa quşığız häm könenä ike tapqır êçegez.

• Limon

Ber stakan suğa yartı limonnı sığıp cibäregez häm berniçä atna buyı könenä ike tapqır êçegez. Bawırda cıyılğan maynıñ kimüenä yärdäm itäçäk, bu räweşle waqıt belän may belän qaplanğan bawır xastalığı tabiğıy bularaq däwalanaçaq.

• Yäşel çäy

Yäşel çäy bawır funkśiyäsen qamilläşterä. Ayıruça organizmdağı xolesterin däräcäsen töşerep, bawırnıñ artıq küp may belän qaplanuın çikli. Könenä 2 stakan yäşel çäy êçegez. 

• Kurkuma

Kurkuma organizmdağı maylarnıñ aşqaynatuın arttıra häm bawırdağı cıyıluın tuqtata. 1 stakan sötkä 1 çäy qaşığı kurkuma quşığız häm här kön êçegez.

• Papaya cimeşe

Papaya bawır xastalarına bik yaxşı bula. Orlıqları häm yomşağı dietası maylarınıñ yalqınsınuına bulışlıq itä häm bawırda cıyıluın totqarlıy. Orlıqlarnı waqlap beteregez häm su belän bolğatığız häm här kön êçegez. Yäisä ber kisäk papaya cimeşen alırğa bula.

• Şikär qamışı soğı

Här kön şikär qamışı soğın qullanu bawır funkśiyälären yaqşırtuğa häm törle bawır bozılğanlıqların totqarlawğa bulışlıq itä.

Avtor – tabib Mäxmät Uçar

Cäyäw yörüneñ faydaları | TRT Tatarça

 

İnsulin rezistentlığı | TRT Tatarça