Böyerdä taş barlıqqa kilmäsen öçen nişlärgä?

“Sälamät bulıyq” tapşıru tezmäbezneñ bu bülemendä böyerdä taş barlıqqa kilüne buldırmaw öçen nindi rizıqlar belän tuqlanırğa häm qaysılarınnan yıraq torırğa ikänen añlataçaqbız.

• Här kön 3 litr sıyıqlıq êçegez

Böyer taşı barlıqqa kilüne bıldırmaw öçen kön sayın 3 litr sıyıqlıq êçü kiräk. Monıñ yartısı su bulırğa tiyeş. Sidekneñ susıman yäisä açıq sarı töstä buluı citärlek däräcädä sıyıqlıq kerüen kürsätä.

Kön sayın 10-12 stakan sıyıqlıq qullanu (anıñ kimendä 6 stakanı su) sidek külämen arttıra häm ximik matdälärne böyer taşına äwerelgänçe êretep tışqa çığarunı täêmin itä.

Organizmnı susız qaldıra torğan härtörle azıq häm êçemlektän yıraq torığız.

• Toznı balanslı qullanığız

Toz qullanu artqanda böyerlär sidekkä tağın da kübräk kal’śiy çığara. Şuña kürä taş barlıqqa kilü qurqınıçı arta. Bik nıq tozlı çikläweklär, marinadlanğan rizıqlar, piśśa, gamburger şikelle fastfud, şifalı su häm gazlı êçemleklärne qullanğanda iğ’tibarlı bulığız.  

Tikşerenülär daimi räweştä fastfud aşawçı balalarda böyer taşı problemasınıñ tağın da yış oçrawın kürsätä

Genetik bularaq taş barlıqqa kilü ixtimalı yuğarı bulğan keşelärgä köndälek 3-5 gramm toz qullanu kiñäş itelä. Köndälek tuqlanuda yäşelçä, ciläk-cimeş häm ikmäktä toz barlığın onıtmasqa kiräk.

• Tämäkedän yıraq torığız

Tämäke dä böyerlärneñ iñ zur doşmannarınnan berse. Anı tartuçılar xronik böyer çirläre belän xastalanu yanawçılar arasına kerä.   

• Östämä räweştä C vitaminı  qullanmasqa kiräk

C vitaminı artıp kitkändä böyerlärneñ oksalat çığaruı kübäyergä mömkin. Köndälek C vitaminı 1000 milligramnan artmasqa tiyeş.

• Taş barlıqqa kilüne arttıruçı rizıqlarnı kimetegez

Kal’śiy oksalat taşı böyerlärdä iñ yış barlıqqa kilüçe törlärdän berse. Bu nisbättän iñ xätär matdä – oksalat. Şuña kürä köndälek tuqlanuda aña bay rizıqlarnı mömkin qadär azaytırğa kiräk.

Êçemleklärgä kilgändä, bu-  çäy, käxwä häm alkogol’

Yäşelçälär: şpinat, mangol’d, çögender, bamiya, kukuruz, kuzaqlı fasol’, bäräñge, pomidor, soya, petruşka, ukrop, rukkola, kress-salat…

Ciläk-cimeş: İncir, qura ciläge, qızıl sliva, ciläk, qara ciläk, qarlığan…

Çikläweklär: Ästerxan çikläwege, urman çikläwege, badäm, araxis…

Başqa rizıqlar: köncet, şokolad, kakao, tuñdırma…

Ägär oksalatlı rizıq aşasağız, anıñ belän bergä kal’śiyğa bay yoğırt, sır da qullanığız. Alar oksalatnıñ böyerlärgä barıp citkänçe señderü yulında kal’śiyğa bäylänüenä yärdämçe bula. Monnan tış sıyıqlıqnıñ da citärlek buluı ähämiyätle.

• Cepselle rizıqlar aşağız

Köndälek rizıqlarda törlelekkä iğ’tibarlı bulığız. Ber törle azıq qına aşaw organizm öçen zararlı. Cepsellärgä bay rizıqlarğa östenlek biregez. Çönki êç qatu taş barlıqqa kilüne dä tizlätä. Cepsel däräcäse yuğarı bulğan yäşelçä, ciläk-cimeş häm kipkän quzaqlılar şikelle azıqlar êç qatunı buldırmıy. Alar rizıqnıñ êçäge aşa ütü prośessın qısqarta häm oksalatnıñ üzläşterelüen kimetä.

• Xaywan aqsımnarın qullanunı azaytığız

Yuğarı däräcädä oksalat häm kal’śiyğa bay it, balıq, tawıq ite, yomırqa şikelle proteinlı rizıqlar organizmda sidek kislotası cıyıluğa säbäpçe bulıp böyer taşı barlıqqa kilügä kiterä ala. Alar belän yış tuqlanu organizmda śitratnı kimetä. Ä ul böyer taşı barlıqqa kilüne kisätüçe matdä.

Xaywan aqsımı urınına küpmeder waqıt yoğırt häm kipkän quzaqlılar aşap protein ixtiyacın qanäğat’länderergä bula.    

• Kön sayın 1 kasä yoğırt aşağız

Kal’śiyğa bay söt häm yoğırt aşaw balanslı bulırğa tiyeş. Bigräk tä xatın-qızlarda menopauza çorında barlıqqa kilüçe osteoporoz yanawın kimetü öçen här könne ber kasä yoğırt yäisä ber stakan söt êçü citärlek.  

Monnan tış D häm C vitaminınıñ da organizmnıñ ixtiyacı qadär alınuı ähämiyätle. Çönki alarnıñ artığı böyer taşı barlıqqa kilügä kiterä.

• Śitruslılar qullanunı arttırırğa kiräk

Śitruslılar taş barlıqqa kilüne kisätergä häm kimetergä yärdäm itä. Äflisun, limon häm limon suı östälegezdä härdaim bulsın.

Limondağı śitrat matdäse böyer taşı barlıqqa kilüne kimetä. Ul sidekneñ kislotasın beterä. Çäy, aş şikelle rizıqlarğa limon östäw, öydä yasalğan limonadnı êçü böyer taşı barlıqqa kilüne çikli.  

Tabib Mäxmät Uçar äzerlägän kiñäşlär