Cähännäm işekläre açıldı

Qırımnı Rusiyägä totaştıruçı küpergä höcümneñ oyıştırıluı Ukraina-Rusiyä suğışında yaña çornı başlattı, Rusiyä kötelgänçä bu höcümgä bik qırıs cawap qaytarıp, raketalar belän Kiyev häm küp kenä Ukraina şähärenä höcüm itte. İke taraf ta bäreleşlärne köçäytkändä diplomatiya häm säyäsi bäreleşlärneñ tuqtatıluı ixtimalı da könnän-kön azaya bara.

Ukraina-Rusiyä suğışı frontta bar köçenä däwam itkändä 8 oktäbr’ könne irtänge sägät’lärdä Qırımnı Rusiyägä totaştıruçı häm Kerç buğazında urnaşqan Kerç küperendä zur şartlaw barlıqqa kilde. Küperdä yağulıq taşuçı ber poyezd yandı, küperneñ transport yöri torğan urınnarı işelde. Rusiyä waqıyğada bomba urnaştırılğan yök maşinasınıñ şartlawın açıqladı. Putin isä: “Bu – Rusiyä Federaŝiyaseneñ kritik ähämiyätkä iyä xärbi bulmağan asqorımasın yuqqa çığarunı maqsat itüçe terror höcüme. Monı Ukrainanıñ Küzläw xezmäte uyladı häm çınğa aşırdı,” – dide.

Awrupanıñ iñ ozın küpere bulğan Kerç küpere Rusiyä xoquqsız räweştä üz cirlärenä quşqan Qırımnıñ Rusiyägä totaştıruçı strategik ähämiyättäge urın. Üzqıymmäte 3 milliard yarım dollar bulğan küperdä 4 yul häm ber timer yulı bar. Qırımda yäşäwçe xalıqnıñ barlıq ixtıyacları bu küper yärdämendä qanäğat’länderelä, şulay uq Xersonda urnaşqan Rusiyä yawlawçı köçläreneñ dä logistikası biredän täêmin itelä. Küper strategik qıymmäte belän ber rättän şul uq waqıtta simvolik cähattän dä Rusiyä häm Putin öçen zur ähämiyätkä iyä. Rusiyä yawlawınıñ simvolı bularaq kürelä. Şul räweşle mondıy qorılmanıñ Putinnıñ tuğan könendä bombalanuı iğtibarnı cälep itte.

Monnan alda Rusiyä İminlek Şurasınıñ başlıq yärdämçese Dmitriy Medvedev ta beldergänçä Kerç häm Qırımğa yasalaçaq ixtimallı höcümneñ Ukraina öçen cähännäm işeklären açaçağı äytelä ide. Kötelgänçä dä buldı. Rusiyä Armiyase berniçä könnän soñ Kiyev belän ber rättän şaqtıy Ukraina şähärenä raketalı höcümnär oyıştırdı, barlığı 100dän artıq raketa qullanılğan höcümnärdä küp kenä möhim asqorıma ayıruça da cılılıq reaktorları maqsat itep alındı. Tınıç xalıq ülemnäre dä küzätelgän bu höcümnär suğışqa turıdan täêsir itmäsä dä, Rusiyäneñ Kerç höcümenä täêsirle cawap qaytara aluı kürelde.

Rusiyä cähatennän 2 kön däwam itkän raketa höcümnäre üzqıymmäteneñ kim digändä 1 milliard dollar buluı isäplänä. Hiçşiksez Ukraina asqorıması tağın da zur zıyan kürde. Läkin iñ möhim soraw şuşı: ruslar cähatennän raketa höcümnären ni qadär däwam iterep bula? Rusiyä armiyase inventarendä strategik ähämiyätkä iyä raketalarnıñ tiz betüe häm Rus saqlanu sänägäteneñ çitkä dä bäyle bulğan raketa sistemaların citärle däräcädä tiz citeşterä almawı äytelä. Suğışta ruslarnıñ bu sistemalarnı bolay da siräk qullanuları kürenä. Frontlarğa bik täêsir itmäyäçäk bu höcümnär Rusiyä armiyaseneñ käyef häm motivaŝiyasen arttırğandır bälki. Soñğı könnärdä Ukraina armiyaseneñ Xersondağı alğa baruı tuqtap qaldı. Öleşçä mobilizaŝiya qararınnan soñ Ukraina cirlärenä cibärelgän yaña köçlärneñ tigezlek barlıqqa kiterep kiterä almayaçağı isä haman da bilgesez. Ayıruça könbatış illäreneñ Ukrainağa artqan xärbi yärdämen küz aldında totsaq. Läkin här ike taraf cähatennän dä suğışnıñ köçäyüe – çınbarlıq. Kerç höcüme häm annan soñğı waqıyğalar bu suğışnıñ tiz genä betmäyäçägenä işaräli.

Avtor - Säyäsi, iq’tisadi häm soŝial’ tikşerenülär waqıfı SETAnıň  tışqı sӓyӓsӓt tikşerenüçese Can Acun