Bawırnı çistartu öçen tabiğıy kiñäşlär

Gepatoz – bawırda may cıyılu arqasında kilep çıqqan çir. Ul cämğıyät’tä iñ yış oçrıy torğan awırularnıñ berse. Problemalar, bigräk tä, bilgele ber kilodan uzğannan soñ barlıqqa kilä ala. Bawırnıñ may cıyuınıñ säbäpläre törleçä.

Gepatoz närsädän kilep çığarğa mömkin?

Bawır küzänäklärendä may cıyılunıñ säbäpläre küp häm törle. Mäsälän,

-êşkärtelgän uglevodlarnı artıq küp qullanu,

-şikärle häm maylı rizıqlarğa östenlek birü ğadäte,

-proteinnı az alu,

-A vitaminın küp qullanu,

-tämäke häm alkogol’,

-insulinğa rezistentlıq,

-artık küp kilo häm simezlek,

-awır diyeta näticäsendä ber’yulı küpkä yabığu,

-yuğarı qan basımı,

-xäräkätsez tormış.

Ägär bawır küzänäklärendä may cıyılu probleması barlığınnan şöbhälänsägez, başta, hiçşiksez, tabibqa möräcäğat’ itegez. Däwalanu prośessın kiräkle analizlarnı yasatıp, belgeç kinäşläre belän başlarğa kiräk.

Bawır maylanu oçrağında qullanırğa mömkin tabiğıy çaralar bolar:

• Limon

Ber stakan suğa yartı limonnı sığıp berniçä atna buyınça köngä 2-3 tapqır êçü bawırnı çistartırğa yärdäm itä.

• Alma serkäse

Ber stakan cılımsa suğa ber aş qaşığı tabiğıy alma serkäse salıp aşaw aldınnan köngä 2 tapqır êçü faydalı. Teläsägez ber qalaq bal salıp tämleländerergä mömkin. Bu ısuldan fayda kürü öçen 1-2 ay daimi êçärgä kiräk.

• Kurkuma

1 bal qalağı on xälendäge kurkumanı ber stakan suğa salıp qaynatırğa häm berniçä atna buyınça köngä 2 tapqır êçärgä kiräk.  

• Tuzğanaq çäçäge

Ber çoqır qaynar suğa 1 bal qalağı kipterelgän tuzğanaq çäçäge salığız häm 5-10 minut tönätelüen kötegez. Bu üsemlek çäyen berniçä atna buyı här könne êçegez. Tik awırlı xatın-qızlar häm diabet awırularına ul kiñäş itelmi.

• Yäşel çäy

Här könne daimi räweştä êçelgän 2-3 çınayaq yäşel çäy alkogol’gä bäyle bulmağan bawır maylanuda faydalı.  

• Romaşka

Romaşqa çäyen här kön 2 tapqır êçep bawır maylanudan qotıla alasız. Monı daimi räweştä başqarğanda näticäse tağın da yaxşı bulaçaq häm bawır belän bäyle zarlarığız betäçäk.

• Tormış räweşen üzgärtü

Sälamät tuqlanu häm künegülär bawır awıruınıñ kilep çığuın kisätä. Tulayım gäwdä awırlığınıñ kimendä 5%ı qadär yabığu – bawır maylanunı kimetergä mömkin. Tik çiktän tış küp kilolı yäisä simez keşelär öçen bu kürsätkeç kimendä 10%.

        Sport

Sport belän şöğıl’länü artıq kilolardan qotılırğa häm moña bäyle bularaq bawır maylanunı beterergä yärdäm itä.

         Künegülär

Künegülär, fizik xäräkät bawırdağı may däräcäsen kimetä. Andıy probleması buluçılarğa atnada 150-300 minut urtaça intensiv künegülär yäisä 75-150 minut köçle aktivlıq kiñäş itelä.  

• Üsemleklär

Bawır maylanğanda iñ yış qullanıla torğa üsemleklär arasında şaytan tayağı, artişok häm kurkuma urın ala. Awırtunı artişoktan äzerlängän rizıqlarnı daimi aşap ta çigenderergä bula.

• Sarımsaq

Ber tikşerenüdä sarımsaq aşawnıñ bawır maylanunı kimetä aluı kürende. Tik kontrol’sez qullanu citdi problemalar kiterep çığarırğa mömkin.

• Omega-3 may kislotaları

Söläyman balığı, sardina, ästerxan çikläwege şikelle omega-3 çığanaqlarınıñ tuqlanuda buluı bawır mayın kimetüdä zur rol’ uynıy.

• Brokkoli
• Ästerxan çikläwege

Tikşerenülär ästerxan çikläwege aşawnıñ bawır küzänäkläre maylanğan keşelärgä uñay täêsir itüen kürsätkän.

• Avokado

Belgeçlär avokadonıñ bawır maylanuın kimetüçe êlementlarğa bay buluın alğa sörä. Östäwenä, ul cepselle tözeleşe belän kilolarnı kontrol’dä totarğa yärdäm itärgä mömkin.

• Petruşka

Bawırnıñ maylanuın buldırmaw maqsatınnan irtän limon-petruşka kursı kiñäş itelä. 15-16 sabaq petruşkanı blenderda waqlap, şuña berniçä tamçı limon suı östise. Bu quşılmağa yartı stakan su salıp bolğatırğa häm êçärgä kiräk. Monı 1 ay buyı här kön irtän qullanu bawırığızğa faydalı bulır.   

• Avtor: tabib Mäxmät Uçar