Ärdoğan - Putin oçraşuı
Könüzäk mäs'älälär - 5/2021
Törkiyä ilbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğan häm Rusiya Federaśiyäse däwlät başlığı Vladimir Putin Soçida Törkiyä - Rusiya mönäsäbätläre Süriyä häm Liviya kebek geosäyäsi yaqtan möhim mäs’älälär belän sınalğan waqıtta oçraştılar. Oçraşu waqıtı yağınnan zur ähämiyätkä iyä ide, liderlarnıň barlıq problemalarğa qaramastan uňay kön tärtibe buldıra aluları kürenä. Bigräk tä Törkiyä ilbaşı Ärdoğannıň AQŞ häm Baydenğa qarata kisken süzlärennän soň Soçi sammitı möhim näticälärgä kiterergä mömkin.
Törkiyä - Rusiya mönäsäbätläre şaqtıy geosäyäsi problemalar belän sınala. Liviyädä Rusiya da yaqlaw kürsätkän Akila Salix citäkçelegendäge wäkillär palatası xökümättän ışanıç kvotası aluın iğ’lan itkändä, Törkiyäneň Qırımğa qarata totışı häm Rusiyäneň Törkiyäneň Pol’şa häm Ukraina kebek illärgä TB2 keşesez hawa apparatları satuı belän bäyle borçıluları waqıt -waqıt illär arasında kiyerenkeleklär tudırdı. Läkin, härwaqıttağıça, ike il arasındağı möhim problema Süriyä bulıp qala.
Ayıruça soňğı atnalarda Rusiyäneň sistemalı räweştä İdlibne bombalawı häm xätta Törkiyä öyrätep cihazlandırğan milli armiyäne dä turıdan - turı Afrinda maqsat itep aluı citdi kiyerenkelek barlıqqa kitergän ide. Törkiyä bu yaňa xärbi xäräkätlelekne İdlibkä qarata ixtimal xärbi xäräkät äzerlege dip bäyäläp qırdağı xärbi köçen nığıttı. Annan soň milli saqlanu minisrı Hulusi Akar belderülär yasap borçıluların citkerde.
Rusiya êlekkege Soçi kileşüe qısalarında “PKK”nıň Süriyädäge törkemen Törkiyä çik buyınnan 32 çaqrım yıraqlıqqa çığarunı täêmin itärgä tiyeş bulsa da bu burıçın ütämäwe möhim problema bulıp qala.
Bu kon’yuktura qısalarında ike lidernıň yaňa oçraşu ütkärüe Törkiyä - Rusiya mönäsäbätläre öçen zur ähämiyätkä iyä. Bigräk tä ilbaşı Ärdoğannıň BMO ğomum şurası cıyılışları qısalarında AQŞqa säfäre waqıtında Baydennı tänqit’läp, Putin häm Törkiyä - Rusiya mönäsäbätlärenä qağılışlı uňay süzläre Soçidağı sammitnıň möhimlegen tağın da arttırdı. Oçraşuda ike lider Süriyä, Liviya, Äfganstan kebek möhim temalar, şulay uq ênergiya geosäyäsäte häm üzara iq’tisadi mönäsäbätlär turında söyläşte. Älbättä, cämäğät’çelekkä açıqlanmağan möhim mäs’älälär dä qaraldı dip farazlarğa mömkin. Bolarnıň näticälären ike ilneň kiläçäktäge xäl – xäräkätlärennän kürergä mömkin bulaçaq. Läkin, axır çiktä, Ärdoğan häm Putin bernindi problemağa, şul isäptän İdlibkä, ike il arasındağı mönäsäbätlärgä zıyan kiterergä röxsät itmäyäçäk häm uňay kön tärtiben saqlap qalırlar kebek kürenä.
Säyäsi,iq’tisadi häm soŝial’ tikşerenülär waqıfı SETAnıň tışqı sӓyӓsӓt tikşerenüçese Can Acun.