Ärmänstanda krizis däwam itä

Uzğan atnada Ärmänstan Ğomüm ştab başlığı prem’yer-ministr Nikol Paşinyannı wazıyfadan kitärgä çaqırdı. Paşinyan isä bu wazğıyät’ne tüntäreleş kereşüe bularaq kürep,  Ğomüm ştab başlığın wazıyfadan alırğa cıyındı häm xalıqnı uramğa çığarğa çaqırdı. Xökümät tarafdarları häm oppoziŝiyaçel’ törkemnär ber ük waqıtta Yerevanda cıyıla başladı. Ärmänstan däwlät başlığı Ğomüm ştab başlığınıñ wazıyfadan alınuın raslamadı häm Paşinyan bu oçraqta ilbaşınıñ da tüntäreleş kereşüenä quşılaçağın belderde.

Ärmänstandağı täraqqıyät’lär artında ber-bersenä bäyle 3 säbäp bar. Bolardan berençese – Ärmänstandağı fäqıyr’lek häm qanunsızlıq. Naçar citäkçelekkä bäyle bu wazğıyät’ çınında Paşinyan säbäpçe bulmağan läkin çişeleş tapmağan mäs’älä bulıp tora. Üzen xuplawçılar Rusiyä belän bäyle problemalarğa çişeleş taba almağannan soñ Paşinyannı al’ternativa bularaq kürä.

İkençe säbäp – İkençe Qarabax suğışında Azärbaycannıñ ciñüe häm Ärmänstannıñ ciñelüe. Ärmänstan xökümätläre un yıllar buyı däwam itkän diplomatik söyläşülärdä kileşmäwçe totış kürsätep, yawlaw säyäsäten alıp bardı. Paşinyan isä söyläşülärdä “tınıçlıq öçen cir” urınına yaña suğış modelen ğamälgä kertte. Näticädä çıqqan İkençe Qarabax suğışında isä Ärmänstan yaña cir yawlaw urınına yawlağan cirlärdän dä çigenergä mäcbür buldı. Ärmänstan xalqına suğış barışı belän bäyle yalğış mäğlümat birgän Paşinyan 10 noyabr’ könne Öç yaqlı belderge açıqlanğan waqıtta kameralar aldına çığa almadı häm utnı tuqtatu şartları Ärmänstan xalqın şaqqattırdı. Şul räweşle İkençe Qarabax suğışı näticäläre Paşinyan citäkçelege öçen genä tügel, ä Ärmänstan säyäsäte, armiyase häm xalqı öçen dä awır çor başlattı.

Öçençe säbäp isä – Ärmänstanda betmäwçe täêsir köräşläre. Mikro ülçämdä Ärmänstanda köçen saqlarğa häm kiñäytergä teläwçe Qarabax Klanı häm törle illärdäge ärmän diasporası bulğan törkemnär bar. Bu törkemnär xaqimiyät köräşendä köç häm legal’lek öçen törle illär belän başqarğan xezmättäşlek isä makro täêsir köräşeneñ ikençe ülçämen barlıqqa iterä.

Makro täêsir köräşe nigezendä Rusiyä belän könbatış arasındağı köräşne kimetü mömkin bulsa da, bu köräş mikro köräş belän berläşkäç üz êçendä bik butalçıq xälgä kilä.

Memorandum üzençälegendäge beldergegä qarşı toruçı Paşinyan äle xaqimiyättä qalaçaq kebek kürenä. Läkin bu wazğıyät’ Ärmänstan säyäsätendä totrıqlılıq urnaştı digän süz tügel. Şulay itep äytep uzılğan 3 säbäp bar. Paşinyan xökümäte dä, armiya da, kiläçäk yaña xökümät tä bu säbäplär kiterep çığarğan totrıqsızlıqnı beterä alaçaq köçtä tügel.

Murat Yäşiltaş

SETA säyäsät, iq’tisad häm cämğiyät tikşerenüläre waqıfınıň iminlek tikşerenüläre direktorı, yazuçı, professor, doktor