Әбу Гали ибн Сина / Äbu Ğali ibn Sina

Keşelek tarixında ber keşe tarafınnan iñ kiñ qırlı äsärneñ böyek tıyp-mediśina ğalime Äbu Ğali ibn Sinanıñ buluın belä idegezme?

Könbatışta "Aviśenna" iseme belän tanılğan Äbu Ğali ibn Sina 980nçe yılda bügenge Üzbäkstanda urnaşqan Boxara yanındağı Afşana şähärendä tua.  Boxarada ätisennän häm ul çornıñ tanılğan ğalimnärennän xosusıy däreslär häm yaxşı belem ala. Ğadättän tış xätere häm aqılı da aña bik yärdäm itä. 14 yäşenä kilep citkändä uqıtuçıların uzdıra başlıy. 16 yäşendä mediśinağa kerep kitä häm Kuşyar isemle tabibnıñ yanında tıyp-mediśina belemen ala. Mediśina ölkäsendä mäğ’lümatlärne öyränep kenä qalmıyça, yaña däwalanu ısulların da qamilläşterä. 19 yäşendä doktor-tabib däräcäsen ala häm xastalarnı buşlay däwalıy başlıy. 21 yäşendä isä ul çornıñ iñ zur tabiblärennän berse bulıp sanala.

Äbu Ğali ibn Sina mediśina belän bäyle küp sanda äsär yaza, bolar arasında bigräk tä yöräk-tamır sistemasına qağılışlı bulğannar iğ’tibarnı cälep itä. İñ zur äsärlärennän berse “Kitabu'ş-Şifa”, yäğ’ni "Sälamätlek kitabı" – keşelek tarixında ber keşe tarafınnan yazılğan iñ kiñ qolaçlı äsär.  Bu äsär - mantıyq, fizika, geometriya, astronomiya, matematika, muzıka häm metafizika mäs’älärendä ul çornıñ böten mäğ’lümatlären bergä cıyğan ênśiklopediya bulıp tora.