Tarrantizm

Professor doktor Qudrät BÜLBÜL yazması

Avstraliyalı aq tänle rasist Brenton Tarrant Yaña Zelandiyädä 50 möselmannı ütergän terror höcümennän soñ terrornı ısul,alım bularaq qullanğan rasaçılıq häm çiktän tış uñçılıqqa nindi bilgelämä birü kiräklege bäxäse qabat kön tärtibenä kilde. Xäzerge waqıtta kiñ taralğan isemnäre islamofobik terror, İslamğa qarşı bulu, İslamğa qarata doşmanlıq,antiislamizm räweşendä.

Änkara Yıldırım Beyazıt universitetınıñ säyäsi belemnär fakul’tetı dekanı professor doktor Kudrät Bülbülneñ mäs’älä belän bäyle añlatmasın täq’dim itäbez.

Antisemitizm, antiislamizm

20 nçe ğasırda Könbatışta küzätelgän yähud näfräte häm yähüdlärgä qarata keşeleksez ğamälllär antisemitizm dip yörtelä. Moña oxşaş räweştä möselmannrğa qarata könnän kön arta baruçı qırıslıq häm terror ğamällärenä antiislamizm ,İslamğa qarata doşmanlıq dip isem birü antiizlamizmnı antisemitizm belän bergä xökem itü cähätennän näticäle bulır.

Könbatıştağı yanaw ,qurqınıç barı tik İslamğa qarşı bulu belän genä çiklänmi. Tarrantnıñ Könbatış cämğiyät’lärendä aq tänle rasadan tış qalğan cämğiyät’lärne üterüdän başqa yul bulmawın centekle räweştä açıqlağan terror manifestında belderelgänçä, aq tänle rasadan tış böten keşelär yanaw astında.  

Faşizm, naśizm, siyonizm

     Bez êzlägän süz, töşençä nigezdä yaña tügel. Ul –rasaçılıq. Ämma bez oçraşqan wäzğiyät’ne bäyäläwdä rasaçılıq süze genä citep betmi. Bu üzençä üz rasasın yaratu ,anıñ öçen êşläw, tırışu ,anı alğı planğa çığarunı maqsat itep quyğan rasaçılıq tügel.Üz rasası,yäşäw räweşe ,tormışı öçen başqa yäşäw räweşlären yuqqa çığarunı maqsat itep quyğan ,monıñ öçen Awrupada bik yış kürelgäne kebek keşelärne öylärendä tere kileş yandırunı ,törle terror höcümen ber ısul, metod bularaq kürüçe rasaçılıq bu. 

Moña oxşaş xällär öçen qullanılğan şaqtıy süz,termin bar. Faşizmnı däwlät rasaçılığı dip äytergä mömkin. Naśizm isä däwlätne dä üze öçen qoral itep kürgän,almannarnıñ östenlegenä nigezlängän millät rasaçılığı. Sionizmnı häm millät, häm din rasaçılığınıñ berläşkän xäle dip äytergä bula. Teodor Gerśl’ nigez salğan sionizmnı yähüdlärneñ saylap alınğan millät buluın, Täñreneñ Törkiyäneñ ber öleşen dä kertep bilgele ber cirlärne üzlärenä wäğ’dä itüen ,bu säbäple älege cirlärne qulğa töşerü öçen bar närsäne êşläwneñ legal’ buluın yaqlawçı säyäsi ideologiya bularaq kürergä bula.

Roger Garaudy äytmeşli rasaçıl häm kolonial’ ideologiya. İzrailneñ Berläşkän Millätlär Oyışması qararlarına, xalıqara xoquq,keşe xoquqları häm irekkä ähämiyät birmiçä fälästinlelärgä başqarğannarın şaqtıy fiker iyäse häm keşe xoquqları aktivistı Gitlernıñ yähüdlärgä êşlägännäre belän çağıştıra. Älbättä böten yähüdlär sionizmnı yaqlamıy. Sionizmnı tulısınça kire qaqqan,yähüdlärneñ däwlät qoruın dinnärenä qarşı dip uylawçı häm bu säbäple İzrailne tanımawçı pravoslaviye yähüdläre dä bar.

Whiteizm? Wasizm? Tarrantizm?

Faşizmnı däwlät rasaçılığı, naśizmnı millät rasaçılığı, sionizmnı din rasaçılığı bularaq bäyäläsäk, bez programma başında êzlägän termin nigezdä tän töse rasaçılığı. Aq tänlelärneñ östenlege terrornı ısul,alım bularaq qullanğan aq tänlelär rasaçılığın añlatqanda bik yomşaq bulıp qala. Çönki aq tänle rasaçılıqnıñ östenlege inanu buludan tuqtap bu inanu terrornıñ nigeznamäsenä äwerelgän.  

İxtıyacıbız bulğan yaña termin  terror häm qırıslıqnı ısıl, alım bularaq üzläştergän aq tänle  rasistlarnıñ zihen,aqıl dönyasınnan tabılırğa tiyeş.Biredä faşizm häm naśizmnı xäterlätep wasizm yäisä whiteizm süzlären qullanırğa bula. Wasizm aq tänle rasaçıl terror, çitläşterü, näfrätkä işarät itüçe töşençä, süz bularaq qısqa waqıtta qullanılışqa kerer ide. Ämma bu wäzğiyät’tä uzğan atnada işarät itkän problema belän oçraşırğa mömkinbez.   

Xristianlıq isemennän başqarılğan terrorğa xristian terrorı, İslam isemennän yasalğan terrorğa İslam terrorı dip äytü bu inanu törkemnärendäge küpçelekkä yala yağu bulır ide. Mondıy räweştä qullanu kübräk terror oyışmalarınıñ êşenä yarıy.

 Naśizmnı almannardan ayırıp ber millät rasaçılığı, sionizmnı yähüdlärdän ayırıp ber millät häm din rasaçılığı itep küräbez ikän, aq tänle rasaçılığın da monı üz itmägän aq tänlelärdän ayıruçı termin qullanu kiräk. Biredä üz manifestında da yazğan öçen aq tänle rasaçılıqqa tayanğan terrorğa tarrantizm dip äytergä bula. Tarrantizm böten aq tänlelär öçen tügel, manifestında işarät itelgän räweştä terrornı ısul, alım bularaq legal’ itep kürüçelär öçen qullanıla ala. Başqa töşençä, terminnar da täq’dim itelä ikän bu ayırmanı küzdä totu bik möhim.

Nätica yasap şunı äytergä kiräk: töp xoquq häm irek, süz irege ,yäşäw xaq - xoqıqına iğ’tibar itmägän, aña ähämiyät birmägän , terrornı ısul, metod bularaq qullanğan aq tänle rasaçılıq yäisä çiktän tış uñçılıq terrorı öçen yaña töşençä, termin kiräklege bilgele. Yaña termin üzäktä zıyan kürüçelär bulğan tügel, ğayeple keşeneñ zihen, aqıl dönyasın açıp salğan süz bulırğa tiyeş. Yäğni anıñ faşizm, naśizm häm sionizmnı xäterlätüçe, aq tänlelärneñ östenlegennän kilep tuğan, ämma böten aq tänlelärne dä ğayeplämägän termin buluı zarur.

 Professor doktor Qudrät BÜLBÜL - Änkara Yıldırım Beyazıt universitetınıñ säyäsi belemnär fakul'tetı dekanı