Milli muzeyıbız - Anadolu śivilizaśiyäläre muzeyı

Törkiyäneñ mädäniyät xäzinälärendä bu atnada sezgä ilebezneñ ğorur çığanağı bulğan Milli muzeyıbız Anadolu śivilizaśiyäläre muzeyın tanıtaçaqbız.

 Törkiyä Cömhüriyäte däwläteneñ  qorıluı aldınnan, Azatlıq suğışı däwam itkändä Mustafa Kemal Atatörek mädäniyät ölkäsendä iniśiativalarnı planlaştırğan. Bu iniśiativalardan berse dä Änkara manarasında ber Hitit muzeyinıñ qorılu fikere ide.

Polatlıda atılğan döşman tup tawışları Änkarada işetelgändä, Milli Köräşneñ üzägeneñ Kayserigä küçenüe bäxäsläşkändä muzey qoru êşçänlekläre başlanğan ide.  Böten iktisadi çığanaqlarnıñ  Milli Köräşne alıp barılğan bu çorda muzey qorıluı öçen ênergiya häm täwäkkäl torış däwlätebezneñ qoruçısınıñ aldan kürüçänlekneñ mohim ber kürsätkeçe bulıp tora.

Änkara Manarasında ber bersenä yaqın torğan ike Ğosmanlı binası bulğan Fatih çorınıñ Äsäre Paşa  säwdä üzäge häm Kurşunlu  qunaqxanä müzeyi öçen uñay bulğan.

Törkiyäneñ här poçmağınnan Xett äsärläre monda, Hacıbayram mäçete yanındağı Ogastes ğibadätxanäse häm Rim hamamında ciyıla başlandı.

Ber taraftan da muzey binasınıñ restovraśiyäse häm tirä-yäqnı tärtipkä salu däwam itä ide.

1938nçe yıldan 1968nçı yılğa qadär däwam itkän  êşçänleklär häm tärtipkä salular bu waqıtta tämamlanğan. Muzey barı tik Xett äsärlärne genä tügel här çordan äsärlärne qabul itä başlağan.

Xäzerge köndä Mahmut Paşa säwdä yortı häm tirä yağında urın alğan Arasta müzeyi kürgäzmä zalları bularaq qullanıla.

Kurşunlu qunaqxanä isä muzeynıñ idarä binası bularaq xezmät itä.

Böten dönyada tanılğan häm belengän Muzeyda mägärä çorı äsärlärennän Ğosmalnı çorı äsärlärenä qadar suzılğan xronologiyada kiñ ber geografiyadan kilgän äsärlär kilüçelärgä täqdim itelä.

Muzey yäşel   baqçası belän sezne qarşı ala, iskitkeç matur ağaçlar häm tirä-yäqnıñ tärtibe belän sezne täêsirliy. Baqçanıñ här tarafına taralğan Xett, Greśiya häm Rim çorınnan xäykällär, amforalar, taş tabutlar, kolonnalar arasında yöriy alasız. Muzeynıñ töp kerü qapqasınnan êçkä kergändä suvenir-büläklärneñ satu urını bar. Monnan Anadolu Madäniyätlärneñ saylanğan äsärläreneñ ürnäklären satıp alırğa mömkin.

Paleolitik- İske urta ğasır mägärä çorı äsärläreneñ bulğan bülemnän soñ dönyanın iñ iske awıllarınnan berse bulğan Konya Çatalhöyüktä urnaşıp muzeyğa küçengän ber yortnı kürä alasız.

Bezneñ erağa qadär 8500 yıl êlek bulğan bu awıl tarixnıñ belengän iske urnaşu urınnıñ üzäge bulıp tora. Öyneñ diwarları ügez başlı xäykällär belän  bizängän.

Monda bulğan ber diwar räsemendä urın alğan Çatalhöyük täswire şul uq waqıtta dönyanıñ iñ iske kartası bulıp tora.

Waqıt êçendäge yulçılığığız  koridor buyınça däwam itä, Kayseri Kaniş Karum säwdä üzägendä bulğan yazılu balçıq plitkalar Anadoluda tarixnı başlatıp cibärä.

Artınnan Xett bülemendä Xett äsärlärne kürä alasız. Gordionnan kiterelgän Frigiy patşası Midasnıñ qaber bülmäse, Şanlıurfa-Göbeklitepe büleme häm Van cirennan Urartu äsärläre iğtibarnı caläp itä.

Säwdä yortınıñ êçena kergändä  Anadolunıñ törle töbäklärennän kiterelgän xäykällär häm taş relyefları Säwdä yortınıñ yuğarı ğömbäzläreneñ astında sezne ayırı ber dönyağa alıp kitä.

Bu bülemdä şul uq  waqıtta Karun xäzinäläreneñ iñ mohim äsärlärennän berse bulğan Uşak muzeyınnan urlanıla, soñınnan qabat qulğa töşerelgän Kanatlı Diñgez Atı broşnı da kürä alasız.

Muzeynıñ asttağı qattında Rim, Ğosmanlı çorınıñ äsärläre dä bar. Monda Rim hamamında bulğan häm monda küçengän iskitkeç Rim atletınıñ xäykäle sezne qarşı ala. Törle  cirlärdä  tabılğan xäzinälär häm iske aqça ürnäklärne dä kürä alasız.

Baqçadağı östämä binada  uquçılar häm balalarğa iske çor tormışın yäşäp  öyränüläre öçen ürep yasalğan äyberlär, kasä,çülmäk häm aqça bastıru bülemnäreneñ dä bulğan êşxanäläre urın ala.

1997nçe yılında Lozanda ütkärelgän saylawlarda 68 nämzät muzey arasınnan “Awrupanıñ yılnıñ müzeyi” titulın qazanğan ide. Anadolu śivilizaśiyälärınıñ saylanğan ürnäklärne ber urında  xronologiya buyınça kürä alasız, Sezne ilebezneñ Anadolu śivilizaśiyäläre muzeyına çaqırıp qalabız.