Törkiyäneñ milli köymäse: MİLGEM

İlebezneñ iñ möhim proyektlarınnan bulğan Su astı saqlanu xärbi häm küzläw-patrul’ köymäse MİLGEM cirle mömkinleklär belän yasap çığarıldı. Proyekt başlanğannan soñ qaywaqıt törle qıyınlıqlar tua. Törkiyädä dä bu qısalarda citeşterelergä tiyeşle qayber ob’yektlar belän bäyle kirtälär buldı. Şuña da qaramastan, proyekt tuqtalmıy. İstanbul korablar tözü verfe komandalığında alıp barılğan êşne ul waqıttağı xökümät räise Räcäp Tayyip Ärdoğan da küzätep bara. Proyektta qatnaşuçı komandirlarğa ul: “Närsä kiräkle bulsa, barısın da êşlägez, min yärdäm itärmen,”-di.  Bu süz häm kürsätelgän bulışlıq belän xäzer dürtençe köymäne diñgezgä töşerdek. Monnan tış, Paqıstanğa 4 köymä yasaw tuırında kileşü imzaladıq.  

Proyekt qısalarında yasalğan täwge köymäbez HEYBELİADA (F-511) 2011nçe yılnıñ 27 sentyabrennän, İkençese - BÜYÜKADA (F-512) 2013nçe yılnıñ 27nçe sentyabrennän xezmät itä başladı. Alar diñgez quätläre komandalığı qul astında. Öçençe korab BURGAZADA (F-513) 2016nçı yılnıñ 18nçe iyüne, dürtençese - KINALIADA (F-514) 2017nçe yılnıñ 3nçe iyülendä diñgezgä kerde.

 MİLGEM korvetı yuğarı çıdamlılıq sıyfatı qısalarında su astı şartlawı täêsirenä bireşmäwçän itep tözelgän. Bernindi logistika yärdäme bulmasa da, 10 kön diñgezdä qala ala. Texnologik üseşkä parallel’ bularaq sığılmalı häm daimi adaptaśiyälänä aluçı konfigurativ tözeleşkä iyä. Monnan tış, 10 tonnalı boralaq (vertolyet) öçen tönlä dä, köndez dä kilep utıru häm oçıp kitü öçen mömkinlek bar.    

      MİLGEM korvetı su öste xärbi, su astı saqlanu xärbi, hawa saqlanu xärbi, küzläw-küzätü, assimetrik yanawlarğa qarşı saqlanu häm komanda-kontrol’ xezmätlären başqarırğa sälätle. Bu sıyfatları belän ul dön’yanıñ iñ alğa kitkän xärbi üzençälekle köymälärennän berse. 

MİLGEM küp sanda üzençälek häm sistemağa iyä. Alar arasında - su östendäge häm hawadağı doşmanğa qarşı idaräle yädrä belän atu, su astına isä torpedo atış sistemaları, iñ alğa kitkän tanu häm küzätü caylanmaları, zamanca êlektron häm lazerlı xäbärläşü sistemaları bar. Bolarnıñ bötenesen cayğa saluçı isä Milli komandalıq kontrol’ häm atu kontrole sistemaları.

Milli köymä MİLGEM proyektı Törkiyädä täwge tapqır bügenge texnologiyälärgä cawap birüçe, yuğarı standartlarğa iyä, qatlawlı su öste xärbi köymäseneñ dizaynı häm integraśiyäse cirle sänäğat’neñ yärdäme belän ildäge mömkinleklärne qullanılıp tormışqa aşırıldı. MİLGEM İstanbul verfendä - däwlät êşxanäsendä, däwlät êşçeläre, ofiśer häm keçe ofiśerlar qulı belän yasaldı. Törkiyä milli köymä çığaruda şundıy adım yasadı ki, milli köymälärgä başqa illär dä qızıqtı.

Paqıstan diñgez quätläreneñ ixtıyacı bulğan 4 korvetnıñ tenderınıñ näticäläre 2018nçe yılnıñ 5nçe iyünendä bilgele buldı häm 5 milliard dollarlıq zakaznı Törkiyä aldı. Ul ilneñ saqlanu sänäğatendä moña qadärge iñ yuğarı bäyäle êksport zakazı bularaq tarixqa kerde. Anıñ buyınça, cirle materiallar qullanılıp 4 xärbi köymä tözeläçäk häm täslim iteläçäk. Korvetlarnıñ ikese Milli saqlanu ministrlığı qul astındağı İstanbul korablar tözü verfe komandalığında, tağın ikese Paqıstanda yasalaçaq.          

Törkiyä üz ixtıyacları öçen milli korablar tözi, şul uq waqıtta älege tovarın başqa illärgä dä sata başladı. Monın barı tik iq’tisadqa tügel, bik küp tarmaqlarğa kerteme bulaçaq.

Tarkan Zängin

Törkiyä “Xärb-Êş” hönärçelek berlege mäğarif bülege mödire