Azärbaycan belän Törkiyä arasında diplomatik mönäsäbätlär urnaştıruğa 25 yıl

     Törkiyä Cömhüriyäte 1991 nçe yılnıň 18 nçe oktyabrendä bäysezlegen iğ’lan itkän Azärbaycan Cömhüriyäten 1991 nçe yılnıň 9 nçı noyabrendä tanığan berençe däwlät buldı. 1992 nçe yılnıň 14 nçe ğinwarında ike il arasında diplomatik mönäsäbätlär urnaştırıldı.

     İke yaqlı mönäsäbätlärne tağın da nığıtu maqsatı belän 2010 nçı yılda ilbaşları däräcäsendä yuğarı däräcäle strategik xezmättäşlek şurası mexanizmı buldırıldı. Törkiyä – Azärbaycan - Gruziya,Törkiyä – Azärbaycan – İran häm Törkiyä – Azärbaycan – Törekmänstan öç yaqlı cıyılışları - regional’ totrıqlılıq, tınıçlıqqa öleş kertüçe möhim mexanizmnar .

     Xäzär diňgeze ênergiya çığanaqların dönya bazarına çığarunı küzdä totuçı “Baqı – Tbilisi- Cäyhan     êşkärtelmägän neft’ ütkärgeçe” häm “Baqı – Tbilisi – Ärzurum tabiği gaz  ütkärgeçe” proyektların çınğa aşıru Azärbaycan belän Törkiyä arasında qardäşlek, tuğanlıqtan strategik partnyerlıqqa iltüçe yulda möhim adımnar bulıp tora. İke il arasındağı säwdä küläme 5 milliard dollar tiräse. İke ilneň urtaq maqsatı – 2023 nçe yılda säwdä külämen 15 milliard dollarğa citkerü.

     İke yaqlı ışanıç häm teläktäşlek nigezendä şäkellängän Azärbaycan – Törkiyä mönäsäbatläre xalıqara platformalarda da däwam itä. İke däwlät dä Berläşkän Millätlär Oyışması , Awrupa iminlek häm xezmättäşlek oyışması, Awrupa şurası, Qara diňgez iq’tisadi xezmättäşlek oyışması, Törki şura häm İslam xezmättäşlek oyışmasında näticäle xezmättäşlek başqara.

     Azärbaycan belän Törkiyä arasında xärbi xezmättäşlek qısasında ike il qorallı köçläre arasındağı koordinaŝiyäne arttıru maqsatı belän törle däwerlärdä xärbi künegülär ütkärelä. Soňğı tapqır ağımdağı yılnıň may ayında Baqığa yaqın urnaşqan xärbi öyrätü mäydanında şundıy künegülär uzdı.

Azärbaycannıň Törkiyä kebek törkilärneň uğız törkemennän buluı, tarixi barışta ber ük cirlärdä bergä yäşäw häm geografik yaqınlıq Törkiyäneň Azärbaycan belän tağın da yaqın dialog urnaştıruına mömkinlek tudıra. Törkiyäneň Azärbaycan belän mönäsäbätläre kiň qırlı häm strategik däräcädä. İke il däwlät başlıqlarınıň wazıyfağa kereşkännän soň häm simvolik ähämiyätkä iyä bulğan waqiğalardan soň ikençe ilgä berençe çiratta säfär yasawları kürkäm tradiŝiyägä äwerelgän. Törkiyä – Azärbaycan mönäsäbätläre töbäktä totrıqlılıq häm tınıçlıq urnaştırunı maqsat itep quya. İke il mönäsäbätläre strategik partnyerlıq töşençäsenä tulısınça turı kilä.

     Törkiyä Yuğarı Qarabax problemasın Azärbaycannıň cir bötenlege häm möstäqil’lege qısasında tınıç yullar belän çişü öçen tırışa. Awrupa iminlek häm xezmättäşlek oyışması Minsk törkemeneň äğ’zası bularaq bu yünäleştäge kereşülären däwam itterä. Minsk öçlege qızğanıç bu mäs’älädä haman da qatği adım yasamıy häm barışnı suza. Bu mäs’älädä xalıqara qararlar buluğa qaramastan barışnı mondıy taktikalar belän suzu borçuğa sala. Bar närsägä qaramastan Yuğarı Qarabax problemasın Azärbaycannıň cir bötenlege êçendä tınıç yullar belän çişü mäs’äläsendä Törkiyäneň Azärbaycanğa yaqlaw kürsätüe däwam itäçäk.

     İke ilneň strategik xezmättäşlegendä saqlanu möhim urın alıp tora.Ênergiya mäs’äläse dä ike il arasında zur ähämiyätkä iyä. Global’ proyektqa äwerelgän “TANAP” nı tormışqa aşıruda könnän kön tağın da tizräk adımnar yasala. Trans Anadolu tabiği gaz ütkärgeçe proyektı “TANAP”nı tulısınça çınğa aşırğannan soň Azärbaycan belän Törkiyäneň wäzğiyäte häm töbäkneň strategik ähämiyäte küpkä artaçaq.

     1921 nçe yılnıň 14 nçe oktyabrendä Azärbaycannıň Änkara wäkile İbrahim Abilov ışanıç xatı tapşırğan cıyılışta Mostafa Kämal Atatörekneň “Azärbaycannıň şatlığı bezneň dä şatlığıbız, anıň qayğısı bezneň dä qayğıbız “dip äytkän süzlärenä distä yıllardan soň Xäydär Aliyev “Bez ber millät, ike däwlät” dip cawap qaytardı. Bügenge köndä Törkiyä belän Azärbaycan arasındağı mönäsäbätlärneň strategik ähämiyäte “TANAP”,”Baqı – Tbilisi – Kars timer yulı” häm bolarğa oxşaş proyektlar belän tağın da arta bara. İke il dä bu yünäleştäge qatğilıq, säyäsi iradä häm köç-quätkä iyä.