Boz astında 40 meñ yıllıq üsemlek

Kanadanıñ Alberta töbägendäge Baffin utrawında dön’yaküläm cılınu säbäple êregän bozlıqlarda 40 meñ yıllıq üsemlek qaldıqları tabıldı. Anda Kolorado universitetı belgeçe Saymon Pendlton citäkçelegendäge fänni êkspediśiyä tikşerenülär ütkärde.

Belgeçlär assızıqlağança, Baffin urtawı bozlıqları dön’yaküläm cılınu belän soñğı yıllarda ähämiyätle däräcädä êregän häm törle tördäge üsemlek fosilläre açıqlıqqa çıqqan. Êkspediśiyä 48 ürnäk cıyğan. Alarnıñ 30ınıñ tarixınıñ 40 meñ yıllıq, qalğannarınıñ 115 meñ yıllıq buluları farazlana.

Pendlton beldergänçä, älege tabıldıqlarğa tayanıp monnan 40 meñ yıl êlek klimatnıñ nindi buluın açıqlarğa mömkin. Ul älege cirlektäge tikşerenülärneñ tiz häm tärtip belän başqarılırğa tiyeşlegen äytte.

“Bu üsemleklär öslekkä çıqqanda cil yäisä su alarnı alıp kitärgä mömkin. Mäğ’lümatlarnı tuplaw öçen waqıtqa qarşı yarış bara, çönki bozlıqlar kitkändä üsemleklärne alırğa ölgermäsägez, mäñgegä yuğaltasız. Tön’yaq qotıp xäzer başqa urınnarğa qarağanda 2-3 tapqır tiz cılına. Şuña kürä tabiğıy bularaq bozlıqlar da tiz êri,”-di ğalim.

Pendlton äytkänçä, neçkä häm suıq platonıñ bozı meñnärçä yıl buyınça original suüsemnär häm müklärne üsü alannarında saqlap üzenä kürä ber suıtqıç xezmäte başqara. Ämma dön’yaküläm cılınu näticäsendä cirlek bu üzençälegen yuğalta bara.