Antarktidada Argentina zurlığında diñgez bozlığı êregän

CNN (Si-ên-ên) xäbärenä kürä, Amerika Quşma Ştatlarınıñ Milli qar häm boz mäğ’lümat üzäge Antarktidadağı diñgez bozlarında bıyıl êrüneñ soñğı 45 yılnıñ "iñ yuğarı däräcäsenä” citüen belderde.

Här yıl qıytğanıñ cäy ayları yäşängän fevral’ ayı axırına taba Antarktida diñgez bozınıñ iñ tübän däräcäsenä töşüe, qış aylarında êlekke torışına äylänüe, fäqät (фәкать) bıyıl boznıñ kötelgän däräcägä citmäwe (җитмәвe) iskärtelep uzıldı.

AQŞ Milli qar häm boz mäğ’lümat üzägennän alınğan mäğ’lümätlärgä kürä, bozlıqnıñ, 2022nçe yıldağı êrü rekordın uzıp, uzğan yılğa qarağanda yaqınça 1,6 million kvadrat kilometrğa kimüenä basım yasaldı.

İyül’ urtasında Antarktidadağı diñgez bozlığınıñ 1981nçe-2010nçı yıllarnıñ urtaça külämennän 2,6 million kvadrat kilometrdan äzräk buluı, monıñ da yaqınça Argentina zurlığında buluı, Teksas, Kaliforniya, N’yu-Meksiko, Arizona, Nevada, Utah häm Koloradonıñ böten cirlärenä yaqın mäydannıñ êrüe iskärtelep uzıldı.

Diñgez bozlığınıñ êrüe töbäktäge bik küp kitneñ rizığı bulğan kril’ dip ataluçı diñgez can iyäläreneñ azayuına säbäp buluı belän bergä tuqlanu häm yal itü öçen diñgez bozlıqların qullanuçı pingvinnar häm tyulennär belän ber rättän qırğıy xayvannar dönyasına tiskäre yoğıntılarnı (йогынтылaрны) tudıra.

Diñgez bozlıqları aq töse belän qoyaş nurların ğalämgä kire çağıldıra, êrüe isä qoyaş ênergiyasın üzenä alıp, temperaturanıñ artuına säbäp bulaçaq qara okean suların barlıqqa kiterä.

Ğomumän alğanda, Antarktida diñgez bozlıqlarınıñ cir şarınıñ cılılığın köyläwgä öleş kertüe, yuqlığınıñ kontinenttan bik yıraqtağı başqa qıytğalarğa da "domino taşı" täêsiren yasıy alaçağı belderelä.