Axırğı 8 yıl iñ êssese bulırğa mömkin

Axırğığı 8 yıl parnik gazı çığarunıñ intensivlığı daimi artuı arqasında dön’yadağı iñ cılı yıllar bula ala.  Bu xaqta Bötendön’ä meteorologiyä oyışmasınıñ 2022nçe yılğı global’ klimat xisabında äytelä. Anda assızıqlanğança, klimat üzgärüneñ bilgeläre torğan sayın tağın da “dramatik” xälgä äwerelä, çiktän tış êsse hawa dulqınnarı, qorılıq häm cimergeç su basular millionnarça keşegä täêsir itä, milliardlağan dollarğa töşä.

Global’ êsselekneñ bıyıl 1850nçe-1900nçe yıllar çorındağı urtaça kürsätkeçtän 1,15 gradus kübräk bulacağı farazlana.

Dön’yada parnik gazı çığaru (moña uglerod gazı, metan häm azot oksidı da kerä) uzğan yıl tağın ber tapqır rekord däräcägä citte. Mäğ’lümatlar bu öç gaznıñ atmosferadağı külämeneñ bıyıl da kübäyüen kürsätä.

Cılılıq artu säbäple diñgezdäge su biyeklege kütärelü 1993nçe yıldan birle 2 tapqır üskän. 2020nçe yılnıñ ğıynvarınnan birle yaqınça 10 millimetrğa kütärelep bıyıl rekord yañartıldı.  

Grenlandiyä boz qatlamı inde 26nçı yıl rättän massasın yuğalttı häm anda sentyabr’dä berençe tapqır qar urınına yañğır yawdı.

BMO ğomum särqatibe Antonio Guterriş planetanıñ xäwef signalların cibärüen belderep, xisapnıñ “xronik klimat xaosın çağıldıruın” äytte.

“Dön’yanıñ barlıq regionnarındağı keşelär klimat üzgärüneñ bu kisäk häm tiz arada üsüçe risklarınnan saqlanırğa tiyeş. Şuna kürä, 5 yıl êçendä global’ irtä kisätü sistemasın tormışqa aşırırğa telibez. Dön’yanıñ bezgä cibärgän bu xäwef belderülärenä xälitkeç häm döres räweştä cawap birergä tiyeşbez,”-di Guterriş.