چشمانداز سیاست خارجی ایران طی دوره ریاست جمهوری مسعود پزشکیان
چشمانداز سیاست خارجی ایران طی دوره ریاست جمهوری مسعود پزشکیان
مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رئیسجمهور جدید ایران روز سهشنبه 9 مرداد ماه با حضور مقامات داخلی و مهمانان خارجی در مجلس این کشور در حالی برگزار شد که از نقطه نظر کارشناسان در دوره ریاست جمهوری پزشکیان شاهد تغییرات عمده و چشمگیر در سیاست خارجی ایران نخواهیم بود.
دکتر مصطفی جانر، عضو هیات علمی دانشگاه ساکاریای ترکیه به بررسی چشمانداز مربوط به سیاست خارجی ایران طی دوره ریاست جمهوری مسعود پزشکان پرداخته است.
- از پزشکیان چه انتظاراتی میرود؟
مسعود پزشیکان در انتخابات ریاست جمهوری اخیر ایران با کسب 54 درصد آراء به پیروزی دست یافت. با بررسی روند انتخابات و نتایج کسب شده میتوان به چند و چون انتظارات از پزشکیان پی برد. رای دهندگان به پزشکیان را میتوان در دو گروه شهروندان خواستار تغییر و آنهایی که مخالف یک دولت به شدت اصولگرا بودند، طبقهبندی کرد.
اصلاحطلبها و اقلیتهای قومی و مذهبی در گروه اول و اصولگرایان سنتی در گروه دوم قرار دارند. هر دو گروه نیز شاهد انعکاس پارهای انتظارات خود از رئیس جمهور جدید در گفتمان پزشکیان بودند. کاهش تنش و فاصله موجود میان حکومت و مردم و جای دادن ایران در موقعیتی امن در شرایطی که سطح جنگ و درگیریها در منطقه روبه افزایش است از مهمترین اولویتهای سیاسی پزشکیان به شمار میروند. طبیعتا مبارزه با مشکلات و بحران اقتصادی که ایران برای سالهای متمادی با آن روبرو بوده نیز یکی دیگر موارد پیش روی رئیس جمهور جدید این کشور خواهد بود.
چگونگی برخورد و ارتباط دیگر مراکز قدرت در داخل نظام با دولت جدید یکی از موارد تاثیرگذار بر برآورده شدن انتظارات موجود از پزشکیان خواهد بود. آیتالله خامنهای، رهبر ایران اگر چه طی سخنرانی اخیر خود خواستار همکاری سایر مراکز قدرت در درون نظام با دولت جدید شد، اما باید منتظر بود و دید که اظهارات او تا چه میزان اجرایی خواهد شد.
- سیاست خارجی ایران در دوره پیشرو چگونه شکل خواهد گرفت؟
ایران دارای سیاست خارجی و به ویژه منطقهای پیچیدهای است. چرا که بازیگران قانونی زیادی در داخل نظام ایران در سیاست خارجی و منطقهای این کشور تاثیرگذار هستند و رئیس جمهور تصمیم گیرنده نهایی درباره سیاست خارجی این کشور نیست.
نباید انتظار تغییرات عمده و چشمگیر در مسائل راهبردی مربوط به سیاست خارجی ایران در دوره ریاست جمهوری پزشکیان را داشت. البته احتمال وقوع برخی تغییرات محدود در سیاست داخلی و خارجی با موافقت و تایید رهبر ایران وجود دارد اما این تغییرات ریشهای و عمده نخواهند بود.
رهبر ایران همواره مخالف مذاکره مستقیم با آمریکا بوده و از سوی دیگر نیز علیرغم رغبت ایران برای از سرگیری مذاکرات، احتمال پیگیری سیاستی مشخص و کلی از سوی واشنگتن به دلیل شرایط حاکم بر سیاست داخلی آمریکا بسیار کم است. به همین دلیل نیز ایران برای آغاز مذاکرات هسته ای و رفع تحریمها باید منتظر برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا و روی کار آمدن دولت جدید این کشور باشد.
- رویکرد ایران نسبت به کریدور زنگزور و پروژه راه توسعه تغییر نخواهد کرد
کریدور زنگزور و پروژه راه توسعه دو مساله مهم در سیاست خارجی ایران هستند که به نوعی با ترکیه نیز مرتبط هستند. ایران دارای رویکرد خاصی به این دو پروژه است و امکان تغییر آن توسط پزشکیان وجود ندارد. حکومت ایران پروژه کریدور زنگزور را که هدف از احداث آن اتصال جمهوری آذربایجان با جمهوری خودمختار نخجوان است را به معنای تغییر مرزها و کاهش قدرت منطقهای خود تلقی میکند.
واکنش منفی شهروندان تُرک ایرانی به تنشهای موجود میان این کشور و جمهوری آذربایجان طی سالهای اخیر انعکاس منفی بر دولت ایران داشته است. به همین دلیل نیز میتوان گفت که انتخاب فردی چون پزشکیان به عنوان رئیس جمهور ایران که همواره بر تُرک بودن خود تاکید کرده نقش مثبتی در همگرایی بیشتر تُرکهای ایرانی با تهران خواهد داشت.
از سوی دیگر حکومت ایران به پروژه راه توسعه که قرار است بندر بصره عراق را از مسیر ترکیه به بازارهای اروپا و بنادر دریای مدیترانه متصل کند، نیز نگاه مثبتی ندارد. دلیل اصلی ایران از مخالفت با اجرای این پروژه واهمه از کاهش نفوذ خود بر عراق است. البته یک گزینه دیگر برای ایران نیز به جای مخالفت با پروژه راه توسعه، مشارکت در اجرای این پروژه خواهد بود.
* نظرات بیان شده در مقاله متعلق به نویسنده است و منعکس کننده خط مشی خبرگزاری آنادولو نیست.
خبرهای مرتبط
14 یادداشت تفاهم میان ایران و عراق امضا شد
در جریان سفر رئیسجمهور ایران به بغداد، 14 یادداشت تفاهم میان این کشور و عراق به امضا رسید.
