ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد تقویت همکاری‌ها توافق کردند
ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دوره‌ای که فشار غرب در این زمینه بیشتر احساس می‌شود، در خصوص تقویت همکاری‌ها توافق کردند.
سفر دو روزه رافائل ماریانو گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی آژانس اتمی به تهران و دیدار او با مقامات ایران، به عنوان یک گامی «ثمر بخش» توسط این مقامات ارزیابی شد.
بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون سازمان انرژی اتمی ایران روز سه‌شنبه در مراسمی این سفر را «مطلوب» دانسته و تاکید کرد که ایران در این زمینه «یک گامی روبه جلو» برداشته است.
این سفر که در بحبوحه بن بست مذاکرات وین صورت گرفت، ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) در مورد افزایش همکاری و شفاف سازی موضوعات مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران، از جمله گزارش‌هایی درباره غنی سازی اورانیوم نزدیک به 84 درصد، توافق کردند.
از سوی دیگر، روند غنی سازی ایران که موضوع نشست هفته جاری شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود، مورد انتقاد شدید آمریکا و تروئیکای اروپایی قرار گرفت.
لورا هولگیت، سفیر ایالات متحده در نشست فصلی هیئت مدیره آژانس متشکل از 35 عضو سازمان ملل، خواستار «توضیحات فوری» از ایران در مورد غنی سازی اورانیوم 84 درصدی شد.
وی با اشاره به اورانیوم غنی شده تا 83.7 درصد گفت: اقدامات ایران همچنان به تشدید تنش‌ها و جابجایی بی‌سابقه مرزهای پادمانی ادامه می‌دهد».
تروئیکای اروپایی (بریتانیا، فرانسه، آلمان) هم در بیانیه‌ای خطاب به هیئت مدیره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اورانیوم غنی شده در نیروگاه فردو را «نگران کننده» توصیف و اظهارات واشنگتن را تکرار کرد.
آنها با بیان این که «غنی‌سازی بی‌سابقه تا میزان 83.7 درصد U-235 به انجام رسیده است، موجب تشدید تنش می‌شود»، تاکید کردند که این روند «ایران را به فعالیت‌های خطرناک تسلیحاتی نزدیک می‌کند».
ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم روز سه‌شنبه توافقات انجام شده با گروسی در تهران «مهم» دانست و گفت «پیگیری آن مهمتر است».
آژانس در ماه نوامبر با تصویب قطعنامه‌ای از ایران خواسته بود تا با تحقیقات این سازمان در مورد «اورانیوم» یافت شده در «سه نیروگاه هسته‌ای اعلام‌نشده» همکاری کند.
این درخواست که ایران بارها آن را «سیاسی» دانسته و رد کرده بود به عنوان یک مانع اصلی در برابر احیای توافق 2015 (برجام) دیده می‌شود.
علی احمدی، کارشناس ژئواکونومیک و کارشناس اجرایی مرکز سیاست امنیتی ژنو، در گفت‌وگو با آناتولی حل این موضوع را «بعید» ارزیابی کرد و گفت: «طرف ایرانی خواستار پایان این موضوع و اجرای مجدد برجام است، در حالی که غرب خواهان جدا ماندن این دو موضوع است».
وی در ادامه افزود: این موضوع به تنهایی یک مسئله حیاتی نیست. این در اصل به یک برنامه تحقیقاتی در مورد کلاهک هسته‌ای که آمریکا، ایران را به داشتن آن متهم می‌کرد ربط دارد. این مسئله برای اعمال فشار بر روی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- بازدید مفید گروسی از ایران
رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که پس از آخرین سفرش به تهران برای یک دوره چهار ساله دیگر انتخاب شد، برخلاف یوکیا آمانو، سلف ژاپنی خود، فعالانه پرونده حساس هسته‌ای ایران را مدیریت کرده است.
با این حال، برخلاف بازدیدهای قبلی، این بار گروسی طی دو روز در مورد موضوعاتی از جمله اورانیوم با غنای بالا، بازگرداندن دوربین‌های نظارتی، به اصطلاح نیروگاههای هسته‌ای اعلام نشده و غیره رایزنی‌های فشرده انجام داد.
وی در این زمینه در یک نشست مطبوعاتی در ششم مارس گفت: «اولین بار بود که می‌توانستم با رئیس‌جمهور ایران درباره این مسائل گفت‌وگوی جدی داشته باشم. من معتقدم که فرصت خوبی وجود دارد. البته که نمی‌توانم تضمین کنم. برخی می‌گویند که این موضوعات تنها وعده است. اولا این‌ها تنها وعده نیست بلکه ما به توافقات مشخصی دست پیدا کردیم.
گروسی همچنین در ارتباط با دوربین های نظارتی و اثرات اورانیوم‌های یافت شده در نیروگاههای مذکور گفت که این موضوع هنگام بازدید تیم آژانس از تهران به مذاکرات بیشتر نیازمند است.
محسن نظیری اصل، نماینده ایران در آژانس اتمی در پاسخ به این اظهارات گفت که کشورش مایل به همکاری در مورد برنامه هسته‌ای است.
او با اشاره به تمایل ایران به همکاری با گروسی گفت: در هفته‌ها و ماه‌های آینده اقدامات زیادی برای رسیدگی به موضوعات مورد نظر مشترک وجود دارد.
حسن بهشتی پور، تحلیلگر ارشد سیاسی در تهران، معتقد است که اگر ایران و آژانس به توافق برسند، «یکی از مهم‌ترین گره‌های مذاکرات باز خواهد شد».
وی با اشاره به اقدامات کاهش تنش ایران و غرب به آناتولی گفت: فکر می‌کنم اگر آژانس اعلام کند که پاسخ سه سوال خود را از ایران دریافت کرده و متقاعد شود، راه برای انجام مذاکرات جدید بین ایران و غرب باز خواهد شد.
- احیای برجام
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران در دیدار با گروسی گفت که آمریکا و اسرائیل «موضوع هسته‌ای را بهانه‌ای برای تحت فشار قرار دادن ملت ایران قرار داده‌اند».
مذاکرات توافق هسته‌ای که از آوریل 2021 در وین در جریان است، از اوت گذشته به دلیل مسائل مربوط به همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی و ادعای ارسال پهپاد به روسیه جهت استفاده در جنگ با اوکراین متوقف مانده است.
در حالی که تهران و واشنگتن پیام‌های غیرمستقیم در مورد احیای مذاکرات را رد و بدل می‌کنند، مقامات آمریکایی در این زمینه به دلیل واکنش‌های احتمالی جمهوری‌خواهان محتاطانه اظهار نظر می‌کنند.
روز دوشنبه، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بار دیگر تاکید کرد که توافقی در این زمینه "در دستور کار نیست".
سید حسین موسویان، کارشناس امنیت و سیاست هسته‌ای خاورمیانه گفت که توافق هسته‌ای 2015 «بدون حل مسائل فنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران» قابل احیا نیست.
وی تصریح کرد: هدف اصلی برجام تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران است. این وظیفه آژانس است که راستی آزمایی و تأیید کند.»
