تاثیرات جنگ اوکراین و تظاهرات‌ سراسری در ایران بر مذاکرات احیای برجام

جاوید قربان‌اوغلی، مدیرکل پیشین اداره آفریقای وزارت امور خارجه ایران در مصاحبه با خبرگزاری آناتولی راجع به تلاش تهران برای آغاز مجدد مذاکرات احیای برجام گفت: با توجه به تحولات (اعتراضات) اخیر، به نظر می‌‌رسد ایران از شروط خود عقب‌نشینی کرده و پیشنهاد احیای مذاکرات بر اساس توافقات قبلی و منوط به پذیرش چارچوب توافق 2015 را مطرح کرده است.

قربان‌اوغلی افزود: البته ایران هرگز میز مذاکره را ترک نکرده است، اما با توجه به خروج یکجانبه ترامپ از برجام، شروطی را برای عدم تکرار چنین اتفاقی گذاشت. پذیرش شروط ایران از نظر مسائل سیاسی و حقوقی آمریکا، ممکن نبود و موجب طولانی‌شدن این مذاکرات شد.

- دلایل عدم پذیرش پیشنهاد ایران از سوی آمریکا

او که پیش‌تر سفیر ایران در آفریقای جنوبی نیز بوده است، در این زمینه نیز اظهار داشت: «توافق سیاسی تابعی از متغیرهای گوناگون است. آمریکا ابتدا اصرار بر توافق سریع و حتی از طریق مذاکرات مستقیم با ایران را داشت که مورد پذیرش تهران قرار نگرفت.

جنگ اوکراین، اعتراضات داخلی، صدور چند قطعنامه‌ سازمان ملل متحد علیه ایران و شرایط اقتصادی کشورمان، باعث این تصور نزد غرب شد که سیاست صبر و بی‌اعتنایی نسبت به احیای مذاکرات می‌تواند عقب‌نشینی‌ بیشتر تهران را در پی داشته باشد.

علاوه بر این، کشورهای غربی به دلیل مسائل داخلی ایران تحت فشار افکارعمومی خودشان قرار دارند و به همین علت ریسک مذاکره با این کشور افزایش یافته است. لذا، این کشورها ترجیح می‌‌دهند با فشار بیشتری، ایران را به تصور خود تسلیم کنند.

ناگفته نماند که ایالات متحده آمریکا و سه کشور اروپایی هنوز راهبرد توافق از طریق مذاکره و دیپلماسی را کنار نگذاشته و همچنان آن را با اولویت بالایی دنبال می‌‌کند. اینکه زمان مناسب برای این مذاکره و سپس توافق کی فرامی‌رسد، باید منتظر بود.»

- تاکید اتحادیه اروپا بر لزوم توقف سرکوب اعتراضات ایران به‌جای پیگیری مذاکرات برجام

این دیپلمات باسابقه درباره تاکید جوزپ بورل، نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات برجام بر لزوم توقف سرکوب اعتراضات ایران نیز گفت: «اروپا برای مذاکره با ایران بیش از آمریکا، متاثر از افکارعمومی است. به همین دلیل در کنار حفظ کانال‌های ارتباطی، نحوه تعامل حکومت ایران با اعتراضات را نیز در سیاست تبلیغی خود دنبال می‌کند.

اروپا بیش از آمریکا بر احیای برجام اصرار دارد، چون از رقابت هسته‌ای آسیب بیشتری خواهد دید. اروپا پس از خروج ترامپ از برجام نیز کوشید تا از طریق برقراری کانال‌های مالی با ایران آن را نجات دهد که به دلیل فشار آمریکا موفق نشد. بورل اخیرا نیز پیشنهادهای جدیدی را نیز را مطرح کرد که به دلیل سرسختی ایران به جایی نرسید.»

- پیشنهاد کمال خرازی، نماینده رهبر ایران به آمریکا و غرب

وی درباره پیشنهادهای چند وقت پیش کمال خرازی، رئیس شورای راهبرد روابط خارجی ایران به آمریکا و تروئیکای اروپایی نیز تصریح کرد: ایشان گزارش‌ها را به رهبر ایران می‌دهد، ولی این به معنای نمایندگی از طرف او نیست. خرازی دو نکته را مطرح کرد:

1. ما دنبال بمب اتم نیستم که هرچند سخن جدیدی نیست، اما در این شرایط زمانی، پیامی را دربردارد.

2. مذاکرات برجام تمام شده است و باید برای اختلافات باقی‌مانده با آژانس کوشید. البته این سخن، یعنی عقب‌نشینی تهران از مطالبه تضمین و لغو تحریم برخی نهادهای ایران.

- سفر کوتاه و بدون نتیجه بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران

سفیر پیشین ایران در آفریقای جنوبی در این‌باره نیز گفت: «گزارش دقیقی از سوی طرفین درباره سفر کوتاه این بازرسان به تهران ارائه نشده است، بنابراین از پشت پرده این ماجرا اطلاع دقیقی ندارم، ولی بدون تردید ترجیح آژانس «مماشات تا حد ممکن» با ایران برای عبور از این‌ مرحله است.

البته فارغ از سیاست اعلامی، راهبر غرب و آمریکا نیز همین (مماشات) است. آژانس، کاملا فنی عمل می‌‌کند، ولی بدون شک، تصمیمات آن و همچنین و مواضع مدیرکل‌ (رافائل گروسی) تابع شرایط و خواسته‌های طرف‌های تاثیرگذار است. وی نیز بیش از دیگران بر این امر واقف است.»

- تاثیر حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین بر روند مذاکرات احیای برجام

مدیرکل پیشین اداره آفریقای وزارت امور خارجه ایران در پایان این مصاحبه اظهار داشت: «بدون تردید، حمایت ایران از روسیه، به ویژه مسئله پهپادها فشار بر کشور ما را افزایش داده است. تلاش ایران هم در راستای کاهش این فشارهاست، چون باید هرچه سریع‌تر از جنگ اوکراین فاصله بگیرد.

اعتراضات اخیر در ايران غربی‌ها را برای ادامه مذاکرات برجام دچار مشکل کرد و ریسک آنها در رقابت‌های داخلی را افزایش داد. مشکل ایران لجاجت در موضع‌گیری است. در حالی‌که کشور شما (ترکیه) بارها مواضع خود را در قبال مسائلی مانند سوریه، سلاخی جمال خاشقچی در استانبول و حتی روسیه تغییر داده است. بالاخره ایران و غرب باید به تصمیم واحد برسند، چون «شترسواری که دولادولا نمی‌شود».»