استراتژی دستگاه‌های اطلاعات و جاسوسی خارجی در حذف کارشناسان پروژه هسته‌ای و نظامی ایران

ترور سرهنگ حسن صیاد خدایی از افسران بلندپایه عملیات برون‌مرزی سپاه قدس در تهران را می‌توان بخشی از استراتژی دستگاه‌های اطلاعات و جاسوسی خارجی در حذف کارشناسان و مسئولان پروژه هسته‌ای، موشکی و نظامی ایران مانند مجید شهریاری، مصطفی احمدی‌روشن، مسعود علی‌محمدی و محسن فخری‌زاده ارزیابی کرد.

این سازمان‌های اطلاعاتی طی ده پانزده سال گذشته بارها در خاک ایران عملیات انجام داده که برخی از آن‌ها به‌منظور حذف دانشمندان هسته‌ای و فرماندهان نظامی بوده و در برخی موارد نیز مراکز و تاسیسات مربوطه هدف قرار گرفته است که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود.

1. دکتر اردشیر حسین‌پور: وی نخستین اندیشمند هسته‌ای ایران بود که در ژانویه 2007 در 44 سالگی ترور شد. او، طراح ساخت بزرگترین مجتمع فیزیک اتمی خاورمیانه بود و در دانشگاه صنعتی مالک اشتر (علوم و تحقیقات دفاعی) تدریس می‌کرد. رسانه‌های رسمی ایران ابتدا علت درگذشت وی را «گازگرفتگی» در خوابگاه استادان دانشگاه شیراز اعلام کردند، اما بعدها مصطفی معین وزیر وقت علوم ایران گفت که او توسط عوامل موساد و با گاز رادیواکتیو ترور شده است.

2. سرهنگ حسن صیاد خدایی (یا خدایاری): وی روز یکشنبه تاریخ 22 می 2022 در نزدیکی منزلش در خیابان «مجاهدین اسلام» تهران در 50 سالگی هدف 5 گلوله قرار گرفت. از این خیابان مراقبت امنیتی شدیدی صورت می‌گیرد، زیرا چند نهاد حساس حکومتی، از جمله مجلس ایران در آن واقع شده است.

وی معاون تحقیقات و توسعه فن‌آوری سازمان صنایع دفاعی ایران بود؛ همان مرکزی که قبلا توسط محسن فخری‌زاده مدیریت می‌شد. رسانه‌های اسرائیل بلافاصله پس از این عملیات، صیاد خدایی را فرمانده یگان 840 سپاه قدس که ماموریت ترورهای برون‌مرزی ایران را برعهده دارد و همچنین مسئول انتقال پهپادها و موشک‌های نقطه‌زن به سوریه و لبنان نیز دانستند. پیش از ترور خدایی به دلیل مسائل امنیتی و حساسیت ماموریت و مسئولیتش، هیچ تصویر فردی و گروهی از وی نیز در رسانه‌ها منتشر نشده بود.

3. سرتیپ محسن فخری‌زاده: وی رئیس «سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع» و مشهور به «عبدالقدیرخان» ایران یا پدر برنامه هسته‌ای نظامی این کشور بود. اسرائیل پس از سرقت حجم بسیار عظیمی از اسناد هسته‌ای ایران در آوریل 2018، تلویحا تهدید کرد که فخری‌زاده را به یاد داشته باشید. فریدون عباسی، رئیس سازمان انرژی اتمی در سالگرد ترور فخری‌زاده اذعان داشت که او سیستم دست‌یابی به بمب هسته‌ای را ایجاد کرده و به همین دلیل اسرائیل به او حساس بود.

فخری‌زاده کمتر از سه سال بعد یعنی در نوامبر 2020 طی یک عملیات پیچیده و با سلاحی هوشمند و پیشرفته در منطقه دماوند تهران در نزدیکی منزلش در 62 سالگی ترور شد. از او نیز تا پیش از آن تاریخ جز عکسی غیرشفاف، هیچ تصویری در رسانه‌ها وجود نداشت. بدین‌ترتیب فرماندهان سه برنامه مهم سپاه پاسداران؛ شامل موشکی، منطقه‌ای و هسته‌ای یعنی حسن تهرانی‌مقدم، قاسم سلیمانی و محسن فخری‌زاده تاکنون ترور شده‌‌اند.

4. سرتیپ حسن طهرانی‌مقدم: براساس منابع معتبر داخلی و خارجی او «مسئول سازمان خودکفايی و تحقيقات صنعتی سپاه پاسداران»، موسس «واحد توپخانه و موشکی سپاه»، «از بنیان‌گذاران واحد موشکی حزب‌الله لبنان»، «پدر برنامه موشکی ایران» و طراح ساخت موشک‌های «اسرائیل‌زن» بوده است.

ترور طهرانی‌مقدم (52 ساله) تا آن تاریخ (21 نوامبر 2011) بزرگترین و مهم‌ترین عملیات اسرائیل در خاک ایران محسوب می‌شد که طی آن او همراه با 16 الی 40 تن دیگر از اعضای سپاه پاسداران کشته شدند. این عملیات در «پادگان مدرس» سپاه پاسداران واقع در روستای بیدگنه از توابع شهر ملارد در 60 کیلومتری تهران صورت گرفت.

5. دکتر مجید شهریاری: استاد دانشگاه «شهید بهشتی» تهران و از کارشناسان مهم سازمان انرژی اتمی ایران بود. وی مسئولیت‌های دیگری مانند عضویت در انجمن هسته‌ای ایران و مدیریت گروه کاربرد پرتوها را نیز برعهده داشت. وی در تاریخ 29 نوامبر 2010، در نتیجه چسباندن بمب مغناطیسی توسط یک موتورسوار ناشناس به خودرویش در تهران ترور شد. به گفته «فیل جرالدی»، افسر سابق سیا، شهریاری توسط سازمان‌های جاسوسی و اطلاعاتی آمریکا، اسرائیل و سازمان مجاهدین خلق کشته شده است.

6. دکتر مسعود علی‌محمدی: وی استاد فیزیک هسته‌ای دانشگاه تهران، متخصص ذرات بنیادی، انرژی‌های بالا و کیهان‌شناسی بود. بنا به ادعای روابط عمومی سازمان بسیج، او در دو دانشگاه «مالک اشتر» و «امام حسین» وابسته به سپاه پاسداران هم تدریس می‌کرده است. وی در ژانویه 2010، در حال خروج از منزلش در منطقه «قیطریه» تهران بر اثر انفجار یک بمب کنترل از راه دور ترور شد.

7. مصطفی احمدی‌روشن: وی معاون بازرگانی سایت هسته‌ای نطنز اصفهان بود. احمدی‌روشن نقش مهمی در تأمین کالاها و خرید تجهیزات هسته‌ای در حوزه غنی‌سازی در زمان تحریم‌ها داشت. وی در تاریخ 12 ژانویه 2012 روبه‌روی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی توسط راکب ناشناس موتورسیکلت با چسباندن بمب مغناطیسی به اتومبیلش ترور شد.

8. رضا قشقایی‌فرد: وی از همکاران احمدی‌روشن در سازمان انرژی اتمی و از پایه‌گذاران سایت هسته‌ای نطنز در استان اصفهان بود. این دو طی یک عملیات و در یک روز ترور شدند.

9. داریوش رضایی‌نژاد: از او به‌عنوان «نابغه هسته‌ای ایران» یاد شده و در کنار تحصیل و تدریس در فعالیت‌های پژوهشی در دانشگاه‌های خواجه نصیرالدین طوسی و مالک اشتر اصفهان، مسئولیت اجرای طرح‌های تحقیقاتی را برعهده داشته است. او در ژوئیه 2011 در 35 سالگی در تهران با شلیک چند گلوله ترور شد.

10. سردار فریدون عباسی دوانی: عضو سپاه پاسداران و رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی، رئیس گروه فیزیک دانشگاه امام حسین و عضو شورای مرکزی انجمن هسته‌ای ایران نیز در نوامبر 2010 همزمان با ترور مجید شهریاری، مورد سوءقصد قرار گرفت، اما از حادثه جان سالم به در برد.

گفتنی است؛ علاوه بر این ترورهای متعدد، بارها مراکز نظامی و هسته‌ای ایران نیز در خاک این کشور هدف انفجار یا بمباران قرار گرفته است. خبر این نوع اقدامات اطلاعاتی-جاسوسی، معمولا ابتدا با سکوت مقامات دیگر کشورها، از جمله اسرائیل مواجه یا فقط توسط رسانه‌های این کشور با جزئیات منعکس می‌شود، اما پس از چندی مسئولیت آن را به‌صورت مستقیم یا تلویحی برعهده می‌گیرند.