دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ و تاثیر آن بر روابط آمریکا با ایران

دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواهان و رئیس جمهور سابق آمریکا در انتخابات ریاست جمهوری 5 نوامبر 2024 مصادف با 15 آبان 1403 با کسب 295 رای الکترال، بر رقیب دموکرات خود، کامالا هریس پیروز شد. ترامپ قرار است ژانویه سال 2025 سوگند یاد کند و به عنوان چهل و هفتمین رئیس جمهور آمریکا پس از یک دوره غیرمتوالی آغاز به کار کند.

ترامپ در دور اول ریاست جمهوری خود فشار حداکثری علیه ایران را پیش برد و از توافق بین‌المللی هسته‌ای ایران موسوم به برجام به صورت یک‌طرفه خارج شد. دولت بایدن نیز به رغم اعلام در پیش گرفتن مسیر دیپلماسی در قبال تهران، نه تنها نتوانست به برجام بازگردد بلکه همان سیاست‌های فشار حداکثری دولت ترامپ را اجرا کرد.

دونالد ترامپ که بعنوان چهل و هفتمین رئیس جمهور آمریکا بعد از جو بایدن در انتخابات 5 نوامبر 2024 برگزیده شد، هنگام شرکت در این انتخابات گفت: من نمی‌خواهم به ایران صدمه بزنم اما آنها نمی‌توانند سلاح هسته‌ای داشته باشند. شرایط من بسیار ساده است. من می خواهم آنها یک کشور بسیار موفق باشند اما نباید سلاح هسته ای داشته باشند.

سی ان ان درباره سیاست خارجی در دولت جدید ایالات متحده به رهبری ترامپ نوشت: ترامپ در چهار سال اول ریاست جمهوری خود با انتخاب عربستان سعودی برای اولین سفر خارجی، تلاش برای میانجیگری «معامله قرن» بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها، تقویت یکپارچگی منطقه‌ای دولت یهود و تشدید فشار‌ها بر ایران، تاریخ ساز شد. اما خاورمیانه از زمانی که او در سال 2021 قدرت را ترک کرد، به طور قابل توجهی تغییر کرده است و همه بازیگران منطقه به شدت نظاره گر این هستند که رئیس جمهور جدید چگونه این تغییرات را هدایت خواهد کرد.

برایان هوک سیاستمدار تندروی جمهوریخواه آمریکایی در گفتگو با شبکه خبری سی ان ان آمریکا اعلام کرد که ترامپ هیچ علاقه ای به تغییر حکومت در ایران ندارد. وی با تاکید بر اینکه چند بار این امر را به صورت مکرر اعلام کرده‌اند، اظهار داشت که آینده ایران توسط مردم آن تعیین می‌شود.

ترامپ می داند که عامل اصلی بی ثباتی در خاورمیانه در حال حاضر ایران است. خلیج امروزه یک منطقه پویا از نظر اقتصادی و فرهنگی است و این ایدئولوژی انقلابی ‌و افراطی که ایران صادر می کند، یکی از موانع در منطقه است و ایران به این مسیر ادامه می دهد.

این مقام آمریکایی همچنین بار دیگر با اعلام حمایت از اسرائیل گفت: ترامپ در ریاض اعلام‌ کرد که ایران را به صورت اقتصادی تضعیف خواهد کرد که این‌ حکومت نتواند از خشونت های حوثی‌ها، حماس، حزب الله و سایر گروه‌ها در عراق و سوریه حمایت کند. همه این گروه ها اسرائیل و کشورهای منطقه را بی ثبات می‌کنند.

پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، پیامدهای داخلی و خارجی بسیاری دارد. نتایج این انتخابات برای مردم و حکومت ایران حساسیت و تاثیرگذاری فراوانی به همراه دارد. اگرچه پس از اعلام پیروزی ترامپ، اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با یادآوری تجربیات بسیار تلخ این کشور از سیاست‌ها و رویکردهای گذشته دولت‌های مختلف آمریکا تاکید کرد  که که تغییر رئیس جمهور آمریکا برای ایران هیچ تفاوتی ندارد و آنچه که برای ایران مهم و ملاک ارزیابی است عملکرد دولت آمریکا می‌باشد. اما کنشگران و تحلیلگران سیاسی در ایران واکنش‌های متفاوتی به نتیجه این انتخابات نشان دادند. برخی آن را فرصت و برخی دیگر تهدیدی برای سیاست خارجی، حکومت ایران و آینده آن قلمداد کرده‌اند. حتی نحوه مواجهه دولت مسعود پزشکیان با رئیس جمهور جدید آمریکا به یکی از موارد مورد اشاره ناظران و کارشناسان در ایران تبدیل شده است. تحلیلگران عتقدند هرگاه رئیس جمهوری معتدل تر در یکی از این کشورها به قدرت رسیده است در کشوری دیگر یک تندرو قدرت را در دست گرفته است. تضاد و تناقصی که در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد و باراک اوباما، ابراهیم رئیسی و جو بایدن هم رخ داد.

- محمدرضا محسنی‌ثانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در تایید دیدگاه وزارت خارجه ایران گفته است: ترامپ نیز فرقی با امثال بایدن ندارد، شاید مقداری در این زمینه‌ها از اقتدار بیشتری در جهت پیشبرد مسائل سیاسی آمریکا برخوردار باشد.

- حسن رحیم پور ازغدی یکی از کارشناسان مسایل بین‌الملل در ایکس به تمسخر نوشت: پت رفت، مت آمد.

- علیرضا زاکانی، شهردار تهران هم در مراسم بزرگداشتی در تهران گفت: برای جریان مقاومت فرقی ندارد در آمریکا چه کسی رییس جمهور شده است، زیرا اراده خدا در یاری مقاومت بالاتر از هر اراده‌ای است.

- صادق زیبا کلام، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی ایران در ایکس نوشت: «تبریک به اپوزیسیون که چقدرخدا خدا میکردند و امید و آرزو داشتند که آقای ترامپ پیروز شود. ببینیم ترامپ نژادپرست، ضدزن، ضد سیاه پوستان، ضد مهاجرین و آمریکای لاتین تبارها، ضد فلسطینی‌ها و ضد مسلمانان، برای پیشبرد دمکراسی و بهبود حقوق بشر در ایران آن‌گونه که اپوزیسیون تصور می‌کند، چه خواهد کرد.

- عباس عبدی روزنامه نگار و تحلیلگر اصلاح‌طلب درباره پیامدهای این انتخابات در رونامه شهروند نوشت: ‌ساختارهای رسمی در آمريكا به مراتب قدرتمندتر از افراد هستند ولی اين امر بدان معنا نيست كه فرد اهميت ندارد كه اگر نداشت اين همه مجادله برای انتخابات بيهوده بود، ولی اين اهميت و تأثير نامحدود نيز نيست.

- روزنامه نگار احمد زیدآبادی در کانال تلگرامی‌اش با اشاره به غیرقابل پیش بینی بودن ترامپ نوشت: اگر در منطقۀ ما خرابکاری کرد، چگونه باید در برابر او موضع بگیریم؟ به هر حال توان ما محدود و قدرت دستگاه تحت کنترل و رهبری او غول‌آساست. مشکل اول این است که نمی‌دانیم او دقیقاً می‌‌خواهد در برابر بحران‌های جهانی بخصوص بحران خاورمیانه چگونه عمل کند؟

- عبدالرضا داوری، از مشاوران پیشین محمود احمدی‌نژاد در این‌باره در ایکس نوشت: دولت پزشکیان که از ابتدا درگیر ترور و موشک و جنگ شده بود، اینک گرفتار ترامپ شده تا پزشکیان، بدشانس‌ترین رییس جمهور تاریخ ایران باشد.

- اما محمدعلی ابطحی رییس دفتر محمد خاتمی در واکنشی متفاوت، پیروزی ترامپ را یک فرصت برای ایران دانست و در ایکس نوشت: اگر قدرت دیپلماسی دلسوزانه و اراده سیاسی قوی باشد، انتخاب ترامپ می‌تواند فرصت مهمی برای ما باشد.

- محمد کشاورززاده سفیر سابق ایران در چین و ونزوئلا هم در تایید این نگاه به سایت انتخاب گفته است: اگرچه برخی با بدبینی به ترامپ نگاه می‌کنند، من فکر می‌کنم این بدبینی مقداری پررنگ است. در دنیای دیپلماتیک همیشه فرصت‌های زیادی وجود دارد. این هنر دیپلمات‌های ماست که در بدترین شرایط از فرصت‌ها استفاده کنند.

- فریدون مجلسی کارشناس سیاست خارجی ایران نیز در مصاحبه با مردم سالاری اظهار داشت: برخی از علائم نشان می‌دهد تندروها و اصولگرایان داخل ایران مانند اصولگرایان آمریکایی از روی کار آمدن ترامپ بدشان نمی آید، چرا که ترامپ به جای اصلاح برجام به کلی آن را کنار گذاشت و به طرق دیگری از جمله جنگ روی آورد که مورد شوق برخی در ایران است. ولی واقعیت این است که آمریکا و اسرائیل را باید در یک بسته قرار داد. شما نمی توانید با اسرائیل بجنگید و با آمریکا نجنگید. ممکن است به آمریکا حمله کنید و اسرائیل دخالت نکند اما برخلاف آن امکان پذیر نیست. وی همچنین درباره غیرقابل پیش بینی بودن ترامپ نیز گفت: او ممکن است به همراه یک تیم با هواپیما بیاید و بخواهد در ایران پیاده شود، یا یک جایی بخواهد مستقیما با رهبران ایران مذاکره کند یا با هواپیما بخواهد ایران را بمباران کند. همانطور که به دیدار رهبر کره شمالی رفت.

- احمد نادری نماینده تهران ترامپ را مسئول کشته شدن قاسم سلیمانی اعلام کرده و نوشت: «ما با ترامپ پدرکشتگی داریم.»

- محسن رضایی فرمانده سابق سپاه هم در ایکس نوشت: ترامپ باید از اشتباهات محاسباتی گذشته خود و دیگر روسای جمهوری آمریکا در قبال ایران درس بگیرد. اراده ملت ایران برای استیفای حقوق خود، استوار و تزلزل‌ناپذیر بوده است.

- علی شکوری راد فعال اصلاح طلب تشدید فشار بر ایران را در این دوران قطعی می‌داند. وی در گفت‌و‌گو با سایت انتخاب با اشاره به تشدید تحریم‌های ایران در دوران ریاست جمهوری ترامپ درباره پیامد ریاست جمهوری دوباره او گفته است: سیاست دموکرات‌ها در رابطه با ایران یک وضعیت 'نه جنگ، نه صلح' است. ولی ترامپ سیاست 'یا جنگ یا صلح' را دنبال می‌کند. همین امر باعث می‌شود که شرایط جدیدی برای ایران به وجود بیاورد. شکوری راد می‌گوید: سیاست ترامپ در قبال ایران، سیاست یا جنگ یا صلح است. ممکن است که بخواهد فشار خود را بیشتر کند تا به یک صلح با ایران دست یابد. چون ترامپ، آدمی است که اقتصاد را خوب بلد است و می داند که جنگ چقدر برای آمریکا هزینه‌زا خواهد بود.

- محمد فاضلی، جامعه شناس و مشاور مسعود پزشکیان نیز در دوران انتخابات ریاست جهوری ایران در ایکس نوشته است: من درباره آمریکا نمی‌نویسم اما این قدر سیاست و وضع ایران را می‌شناسم که فکر کنم مهم‌تر از ابهام بین بد و بدتر بودن هریس یا ‎ترامپ، ابهام در تهران برای شیوه جایابی در جهان است. پیام تهران برای جهان چیست؟ پیامی که هم‌زمان متضمن منافع ملی و قابل اعتنا برای جهان باشد. کسی پاسخی دارد؟