بررسی عوامل موثر در ایجاد تنش سیاسی در ارمنستان

هفته گذشته رئیس ستادکل نیروهای مسلح ارمنستان، نیکول پاشینیان نخست‌وزیر این کشور را به استعفا فراخواند. پاشینیان نیز این وضعیت را بعنوان اقدام برای کودتا ارزیابی کرده و ضمن صدور حکم برکناری رئیس ستادکل نیروهای مسلح، مردم  را به ترتیب تظاهرات دعوت کرد.  طرفداران دولت و گروه‌های مخالف بطور همزمان  در ایروان به تجمع پرداختند. رئیس جمهور ارمنستان، حکم برکناری رئیس ستادکل نیروهای مسلح را رد کرده و پاشینیان نیز ادعا نمود که رئیس جمهور نیز می تواند در اقدام برای کودتا دست داشته باشد.

در رابطه با تحولات اخیر در ارمنستان 3 عامل مرتبط با یکدیگر وجود دارد.

اولین عامل، فقر و اختلاس درازمدت در ارمنستان است. این وضعیت ثمره اداره‌کرد بد بوده و پاشینیان مسبب آن نمی‌باشد. فقط در حل و فصل آن ناموفق مانده است. بهمراه حمایت کشورهای غربی، امید بر اینکه پاشینیان راه حلی برای فقر و اختلاس پیدا خواهد کرد، در دست‌یابی وی به اقتدار در سال 2018 کارساز افتاده بود. پاشینیان بدلیل ناموفق ماندن در حل مسایل، از سوی حامیان خود و اشخاص نزدیک به روسیه تنها بعنوان یک گزینه مورد حمایت قرار می‌گرفت.

بعنوان دومین عامل می‌توان به شکست ارمنستان در جنگ دوم قره‌باغ کوهستانی در مقابل آذربایجان اشاره کرد. دولت‌های ارمنستان در مذاکرات دیپلماتیک که ده‌ها سال بطول انجامید، با پیروی از موضع تفاهم‌ناپذیر به سیاست اشغال ادامه دادند. پاشنیان نیز برای رهایی از تنگنای داخلی، سعی نمود که در مذاکرات بجای " سازش برای صلح "، برای ادامه اشغال مدل " جنگ جدید " را به اجرا بگذارد. در نتیجه این امر، پاشینیان در جنگ دوم قره‌باغ کوهستانی بجای اشغال سرزمین‌های جدید، مجبور به عقب‌نشینی از سرزمین‌های تحت‌اشغال خود گردید. پاشینیان که در مورد روند جنگ، اطلاعات درستی به ملت ارمنستان ارائه نمی‌کرد،  در خلال اعلام بیانیه سه جانبه در مقابل دوربین‌های رسانه‌ها ظاهر نشده و شرایط آتش‌بس مردم این کشور را شوکه کرد. برای همین نتایج جنگ دوم قره‌باغ کوهستانی، نه تنها برای دولت پاشینیان، بلکه برای سیاست،ارتش و ملت  ارمنستان نیز دوره سخت و غیرقابل‌قبولی بهمراه آورد.

سومین عامل را مبارزه بی‌پایان در مورد نفوذ سیاسی در ارمنستان تشکیل می‌دهد.

گروه‌های سیاسی قره‌باغ و دیاسپورای ارمنی در کشورهای مختلف که در تلاش حفاظت و افزایش قدرت خود در  ارمنستان هستند، بعد مبارزه نفوذ میکرو را تشکیل می‌دهند.  همکاری این گروه‌ها با کشورهای مختلف با هدف کسب قدرت و مشروعیت  در راه رسیدن به اقتدار نیز بعد مبارزه نفوذ ماکرو را تشکیل داده است.

در اصل می‌توان مبارزه نفوذ ماکرو را بعنوان رقابت بین روسیه و غرب نیز قبول کرد. فقط این مبارزه در صورت تلفیق با مبارزه میکرو، شکل بغرنجی به خود می‌گیرد.

شواهد امر نشان می‌دهد، پاشینیان که راه مقاومت در مقابل بیانیه سه جانبه را انتخاب کرده است، برای مدت دیگری از اقتدار خود حفاظت خواهد کرد. فقط این وضعیت به معنای تامین ثبات در سیاست ارمنستان نمی‌باشد. بطوریکه، سه عامل فوق واقعیت داشته و حائز اعتبار هستند. نه در دست دولت پاشینیان و ارتش و نه در دست دولت غیرنظامی آینده، چوب سحرآمیزی وجود ندارد که بی‌‌ثباتی ناشی از عوامل مذکور را از میان بردارد.

نویسنده: پروفسور دکتر مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه