سیاستهای روسیه در لیبی

جان آجون تحلیلگر بخش سیاست خارجی موسسه ستای ترکیه تحلیلی تحت عنوان «سیاستهای روسیه در لیبی» نوشته‌است که تقدیم خوانندگان گرامی می‌شود:

لیبی از نظر موقعیت ژئوپلیتیکی، کشور مهمی در پهنه آفریقای شمالی، مدیترانه شرقی و حوزه اروپای جنوبی محسوب می‌شود. از سوی دیگر لیبی از لحاظ دارا بودن منابع انرژی نیز کشوری بسیار ثروتمند است. به همین دلیل، قدرت های منطقه ای و جهانی مایلند در ادامه جنگ قدرت در این کشور موثر باشند و در شکل‌گیری آینده لیبی حرفی برای گفتن داشته‌باشند. روسیه یکی از مهمترین این کشورها است.

لیبی قبل از سرنگونی معمر قذافی در سال 2011 میلادی، علیرغم اینکه یک کشور با نظامی سوسیالیستی بود، اما مسیری مستقل از بلوک شرق را دنبال کرد. با وجود این ، روابط لیبی و شوروی همواره شامل همکاری های بسیار عمیق نظامی و اقتصادی بود. اما پس از انحلال اتحاد جماهیر شوروی، این همکاری متعاقب حمایت سیاسی دولت جدید مسکو از تحریم های بین المللی اعمال شده علیه لیبی پایان یافت. با این حال فدراسیون روسیه که بعد از بوریس یلتسین، با حضور ولادیمیر پوتین قویتر شد، مجددا به صحنه سیاسی جهان بازگشت و روابط خود را با لیبی برقرار کرد.

به این ترتیب روسیه با انجام معاملات مهمی در زمینه‌های تسلیحاتی و انرژی، حضور خود را در لیبی آغاز کرد. تا زمان انقلاب و آغاز مداخله خارجی خصوصا حمله ناتو در لیبی که با امواج بهار عربی در این کشور آغاز شد معمر قذافی سرنگون شد و روسیه برای بار دیگر در لیبی از صحنه تاثیر خارج گردید.

در حالی که روسیه مدتها تماشاگر درگیریهای داخلی در لیبی بود اما سرانجام در سال 2017 با بهره گیری از خلا قدرت در این کشور، دوباره فعال شد. مسکو در حالی که به ژنرال حفتر شورشی نزدیک شده بود ، با انتقال نیروهای نظامی مزدور خود مانند واگنر به لیبی، به ویژه در شرق این کشور، حضور یافت و ترجیح داد تا با کشورهایی مانند امارات متحده عربی در تعامل قرار گیرد.

امروز سیاست رسمی روسیه در لیبی کشاندن دولت وفاق ملی و ارتش ملی لیبی بر سر میز مذاکره است. مسکو که در تلاش است تا خود را در نقش "داور بی طرف" نشان دهد قصد دارد تا راه حل سیاسی‌ای برای بحران جستجو کند. با این حال ، وضعیت موجود در ارایش نیروها در لیبی خلاف این سیاست رسمی را نشان می دهد.

مشخص است كه مسكو نه تنها از ژنرال حفتر حمايت سياسي می کند بلکه در حال حمایت نظامی نیز از ارتش تحت امر او است. سلاح های روسی اغلب در دست جنگجویان ارتش ملی لیبی دیده می شود و ستیزه‌جویان مزدور در مناطق مختلفی از درگیری مستقر هستند. با این حال، کرملین همچنان وجود مزدوران روس و فروش اسلحه  به شورشیان حفتر را انکار می کند.

در سال های اخیر ، مسکو تمایل به استفاده از "روش های غیر سنتی"ای مانند اعزام جنگجویان مزدور و تشکیل گروه تماس در سیاست خود در قبال لیبی را نشان داده است. در این زمینه ، روند سیاست خارجی روسیه در لیبی توسط رئیس جمهور چچن ، رمضان قدیروف  که نقش نماینده روسیه در خاورمیانه را بازی می کند ، شکل می گیرد. علاوه بر این ، رمضان قدیروف به همراه مشاورانش آدام دلیمخانوف و لئو دنگوف، گروه تماس روسیه در لیبی را تشکیل داده‌اند که در سال 2015 تأسیس شده است.

در نهایت ، روسیه با بهره گیری از خلا قدرت موجود در لیبی، حضوری موثر از خود نشان داد و دولت مسکو شروع به حمایت نظامی از ژنرال حفتر کرد. روسیه در وهله نخست با سیف الإسلام قذافی پسر معمر قذافی و سپس دیگر اعضای این خانواده روابط خود را توسعه داد. دولت مسکو ضمن تعامل با کشورهایی مانند امارات متحده عربی و مصر ، گروه مسلح و مزدور واگنر را در لیبی مستقر کرد.

این گروه به ویژه در شرق لیبی نفوذ قابل توجهی یافت. در شرایط فعلی ، روسیه قبل از هر چیز می خواهد تا نفوذ موجود خود را در لیبی حفظ کند. یکی از اهداف روسیه در لیبی تلاش برای تبدیل شدن به بازیگری موثر در بازار انرژی مدیترانه، ضمن فراهم آوردن فضای سیاسی مناسب برای گشودن راه شرکت های انرژی روسی مانند "روسنفت" ، "تاتنفت" و "گازپروم" جهت حضور و فعالیت در لیبی است.

علاوه بر این ، مشارکت مسکو در جنگ داخلی لیبی معطوف به تمایل این کشور برای دستیابی به دستاوردهای سیاسی مختلف است که می تواند نفوذ مسکو را در این کشور بیش از پیش تثبیت  کند. از سوی دیگر مسکو قصد دارد حضور خود را در قاره آفریقا ، به ویژه در منطقه مدیترانه شرقی گسترش دهد. بنابراین ، لیبی سرشار از انرژی که طولانی ترین ساحل دریای مدیترانه را در منطقه دارد ، در دستور کار سیاست خارجی روسیه قرار گرفته است.

نباید فراموش کرد که حل مناقشه داخلی لیبی علیرغم اهمیت اقتصادی آن ، از مهمترین مشکلات پیش روی مسکو محسوب نمی شود. با وجود این ، روسیه قصد دارد با مشارکت در بحران لیبی ، تأثیر خود را بر سایر بازیگران منطقه نشان دهد.