تقسیر سیاسی هفته - پیش به سوی روزهای روشن برای مسلمانان مورو

مورو: پیش به سوی روزهای روشن

منطقه ای که مسلمانان مورو در جزیره میندانائو واقع در جنوب فیلیپین، در آن زندگی میکنند، شاید جغرافیایی باشد که در طول تاریخ، متحمل بیشترین رنج و محنت شده است. روندی توام با رنج، خون، ظلم، محنت و مرگ که از سالهای 1500 آغاز و امروز تا حد معینی به روزنه امیدی دست یافته است. افق روشنی در انتظار کودکان اهل موروست. روزهایی که با آمدنش اشک هایشان پاک شده، گذشته تاریک شان به باد فراموشی سپرده شده و دیگر بتوانند بدون ترس از دست دادن پدر و مادرشان پیش به سوی آینده قدم بردارند.

 ارزیابی های پروفسور قدرت بلبل رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بیاضیت در این رابطه :

مورو منطقه ای است در یک جغرافیای ترک زبان که به همراه جغرافیاهای مظلومی نظیر فلسطین، اریتره و کشمیر از آن یاد میشود. شاید قشر وسیعی نام مورو را با شعر معروف صالح میرزابیگ اوغلو تحت عنوان "جنگجویان روشنایی – حماسه مورو" شنیده باشند. ولی دیگر آینده متفاوتی در انتظار مسلمانان مورو است. سعی دارم به رفراندومی که در تاریخ 21 ژانویه برگزار شد، اشاره کنم.

نگاهی کوتاه به تاریخ مورو

ورود اسلام به جزایر فیلیپین، متفاوت از ورود و روند گسترش آن در دیگر مناطق خاور دور نیست. مورویی ها نیز به واسطه تاجرین با اسلام آشنا شده و دین اسلام به تدریج در بین آنها رواج یافت. مسلمانان تا سالهای 1500 تحت حاکمیت دولت های خود به زندگی ادامه دادند.

درگیری بین مسلمانان و اسپانیایی ها، در سال 1521 آغاز شد. با سقوط اندلس، این درگیری ها به فیلیپین سرایت کرده و میتوان گفت از آن روز تاکنون یعنی چیزی در حدود 500 سال است که این درگیری ها با شکل های مختلف همچنان ادامه دارد.

در حالی که مسلمانان، در سالهای 1900 تقریبا در کل مناطق جنوبی فیلیپین، اکثریت جمعیت را تشکیل میدادند، به مرور زمان به علت فعالیت های آسیمیلاسیون و تغییر ساختار دموگرافیک در این منطقه، به اقلیت کاهش یافتند. ابتدا اسپانیایی ها، در نیمه اول قرن بیستم نیز آمریکا و پس از آن نیز به علت سیاست های دولت فیلیپین، مسلمانان این منطقه به مرگ یا مهاجرت محکوم شدند.  

در جریان سفر به کاتاباتو، از نزدیک شاهد شدم که به خاطر عدم اجازه به آوارگان برای زندگی در خشکی، چگونه بر روی رودخانه ها با قایق برای خود سرپناه ساخته و به زندگی در این سرپناه ها محکوم شده اند.

مسلمانان مورویی با آغاز سالهای دهه 1960، بر علیه سیاستهای نابودکننده ای در قبال خود، یک جنبش مقاومتی سازمان یافته آغاز کردند. آنها در دوره مختلف و تحت سازمان های متفاوت به این مقاومت ادامه میدهند. سلامت هاشم رهبر جبهه آزادی بخش اسلامی و در پی وفات او نیز حاج مراد ابراهیم، به مذاکرات با فیلیپین ادامه میدهد. حکومت فیلیپین و جبهه آزادی بخش اسلامی مورو با هدف پایان بخشیدن به جنگ داخلی 40 ساله که منجر به مرگ 120 هزار نفر و مهاجرت اجباری دو میلیون نفر شده بود، در سال 2012 یک توافق اصولی امضاء کردند. در سال 2014 نیز با هدف نظارت روند صلح، یک "هیات ناظر مستقل" تشکیل گردید. رودریگو دوترته رئیس جمهور فعلی فیلیپین، در جریان کمپین تبلیغات انتخاباتی اش، وعده تشکیل یک منطقه خودمختار در مورو را داده بود.

نتایج رفراندوم و مفهوم آن

در جریان برگزاری رفراندوم 21 ژانویه سال 2019، خودمختاری مسلمانان مورو با 80 درصد آراء مورد قبول قرار گرفت. در پی این تحول، "اتوریته موقت بانگسامورو" تشکیل خواهد شد. این اتوریته که وظیفه نوعی پارلمان را انجام خواهد داد، تا سال 2022، حکومت بانگسامورو را اداره خواهد کرد. با قبول رفراندوم، 75 درصد از مالیاتهای جمع آوری شده از منطقه به حکومت محلی و 25 درصد آن نیز به حکومت مرکزی تعلق خواهد یافت.

75 درصد از درآمد حاصل از منابع طبیعی در منطقه باقی مانده و 25 درصد آن به صندوق حکومتی واریز خواهد شد. مسلمانان بانگسامورو، متمایز از فیلیپین، قادر به اجرای حقوق اسلامی در این منطقه خواهند شد. مسیحیان مورو نیز تابع حقوق دولت فیلیپین خواهند بود.

مسلمانان مورو در امور داخلی کاملا مستقل بوده و در امور خارجه و مسائل امنیتی نیز به حکومت فیلیپین وابسته خواهند بود.

نیاز مسلمانان مورو

حمایت از روند صلح: تداوم روند صلح در هر کجای دنیا، کار بسیار دشواری است. رویدادها و تجربه ها، همواره ریسک از سرگیری مذاکرات صلح مابین طرفین را افزایش میدهد. از اینرو، حمایت جامعه بین المللی از روند صلح در فیلیپین، برای اقشاری خواستار صلح و آرامش در منطقه هستند، بسیار حائز اهمیت است. نزدیک بودن زادگاه رودریگو دوترته رئیس جمهور فیلیپین به بانگسامورو، سپری کردن دوره کودکی اش در این منطقه و ارتباط نزدیک او با مسلمانان مورو، از جنبه تداوم روند صلح، فرصت بسیار مهمی به شمار میرود. از اینرو حمایت از دوترته و تشویق او بسیار حائر اهمیت است. باید در زمینه عدم بر هم خوردن این روند به دست داعش، بسیار هشیار بود.

ضرورت عدم اکتفا به کمک های انسانی: نیاز به کمک های انسانی از سوی جامعه ای که بیش از 500 سال در راه رسیدن به آزادی مبارزه کرده و در این راه تاوان سنگینی را متحمل شده، غیرقابل مباحثه است. در جریان سفرم به این منطقه شاهد شدم که 26 نهاد بین المللی کمک رسان در منطقه حضور دارند که دنیای اسلام نیز فقط بنیاد کمک های انسانی ترکیه (İHH)  در آنجا مستقر بود. بی شک میزان کمک های انسانی به این منطقه باید افزایش پیدا کند.

علاوه بر این، همانگونه که در یکی از مقاله هایم در این باره اشاره کردم، (https://www.yenisafak.com/hayat/filipinlermoro-muslumanlari-ve-otesi-2556104)  مسلمانان مورو، در طول روند خودمختاری شان، نیاز مبرمی به کمک های انسانی دارند. جامعه ای که سالیان سال برای پابرجا ماندن، به درگیری ها متمرکز شده برای تشکیل یک حکومت خودمختار، نیاز ضروری به تجربه های مربوط به تشکیل این نوع حکومت ها دارد. آنها در زمینه هایی نظیر نظام سیاسی، دارایی های دولتی، اداره های محلی، بروکراسی مرکزی، آموزش دانشگاهی و دستگاه قضایی به پرسنل مجرب و تبادل تجربیات نیاز دارند. برای جلوگیری از عدم از بین رفتن مبارزات 500 ساله مسلمانان مورو، به دست افراد ناکارآمد، وظیفه خطیری بر دوش حامیان آنها قرار دارد. تاسیس دانشگاه و گشایش مراکز آموزش عالی و دانشکده ها جهت آموزش در زمینه های بهداشت و درمان، حقوق، اداره های محلی و مدیریت دولتی نقش بسیار مهمی در حل بسیاری از مسائل در این منطقه ایفا خواهد کرد.

ارزش تلاش های ترکیه جهت برقراری صلح جهانی: کمیسیونی با هدف پیشبرد مذاکرات صلح مورو که ترکیه نیز یکی از اعضای آن میباشد، تشکیل شده است. به غیر از این کمیسیون یک هیات ناظر نیز تشکیل شد. در این هیات که مرکب از 5 نفر میباشد، بنا به درخواست مسلمانان مورو یک نهاد جامعه مدنی از ترکیه نیز حضور دارد. حسین اوروچ به نمایندگی از بنیاد کمک های انسانی ترکیه در این هیات جای دارد. این هیات فعالیت های خود را در راستای نظارت بر روند صلح انجام میدهد.

حتی اگر شهروندان متوجه نباشند، ترکیه در سایه تاریخ، تجربه و احترام بین المللی اش، یکی از کشورهایی است که نقش بسیار مهمی در امر تاسیس صلح و آرامش بین المللی ایفا میکند. این نقش تنها از طریق دولت ایفا نمیشود، بلکه همانند آنچه که در فیلیپین انجام شده نهادهای جامعه مدنی و دانشگاه ها نیز به ارائه در این حمایت ها دخیل هستند.

وضعیت کنونی در مورو که در پی یک مبارزه 500 ساله به وجود آمده بسیار ارزشمند است. برای پشت سر گذاشته شدن دوره های درگیری که تلفات سنگینی بر جای داشت، تامین صلح در منطقه مسلمانان مورو، فیلیپین و کل جهان از طریق نتیجه رفراندوم،  ایجاد زمینه ای برای اینکه کودکان مورویی بتوانند به آینده با اعتماد نگاه کنند و همینطور تداوم این روند باید همه با هم از آن حمایت کنیم.  

نویسنده:  پروفسور قدرت بلبل رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه ییلدیریم بیاضیت