نگاه سیاست خارجی ترکیه؛ جریان ترک و تاثیر ان بر ترکیه و همچنین مناسبات آنکارا و مسکو

اخیرا بخشی از پروژه خط لوله گاز طبیعی جریان ترک که از دریا عبور می کند تکمیل شده است. در برنامه این هفته در مورد پروژه جریان ترک و بازتاب آن در سیاست خارجی ترکیه سخن خواهیم گفت.

این ارزیابی توسط دکتر جمیل دوغاچ استاد دانشگاه کاراتکین ترکیه نوشته شده است.

این روزها  صحنه سه رویداد مهم بوده است که نشانگر جهت گیری جدیدی در سیاست خارجی ترکیه است. اولین این رویدادها مراسم افتتاح بخش دریایی خط لوله جریان ترک بود که به صورت مشترک توسط ترکیه و روسیه در حال اجرایی شدن است. موضوع دوم، دیدار مولود چاووش اوغلو وزیر أمور خارجه ترکیه با مایک پمپئو همتای آمریکایی وی در واشنگتن است . سومین رویداد نیز سفر مقامات ارشد اتحادیه اروپا به آنکارا و دیدار با مقامات ارشد ترکیه در زمینه روابط ترکیه و اتحادیه اروپا است. این سه رویداد، که در خلال چند روز  تحقق یافت نشانگر ویژگیهای چند بعدی سیاست خارجی ترکیه است. در حال حاضر ما می توانیم جهت گیری فعلی سیاست خارجی ترکیه را در قالب سه محور "پیشرفت روابط با روسیه"، "عادی سازی مناسبات با اتحادیه اروپا "و "تعمیر پیوندهای میان تركیه و آمریکا" بیان کنیم.

اخیرا بخشی از پروژه خط لوله گاز طبیعی جریان ترک تکمیل شده است. در مراسمی که در همین رابطه در استانبول برگزار شد رجب طیب اردوغان رییس جمهور  ترکیه و ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه شرکت کردند. خط لوله جریان ترک منادی افق ها و موفقیتهای جدیدی در سیاست خارجی ترکیه است.

بخش دریایی این پروژه از منطقه آناپای روسیه آغاز شده و در کییک کوی منطقه تراکیای ترکیه به پایان می رسد. ترکیه از طریق این خط  لوله می تواند گاز طبیعی ارزان تری فراهم می کند. زیرا این گاز طبیعی نه از طریق کشورهای دیگر بلکه به صورت  ترانزیت وارد ترکیه می شود.  ترکیه در حال حاضر از طریق کشورهای اوکراین، مولداوی، رومانی و بلغارستان همه ساله بیش از14 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی خریداری می کند.  ضمن اینکه این خط لوله امنیت انتقال گاز به ترکیه را بدون اینکه تابعی از روابط کشورهای مذکور با ترکیه، روسیه و یکدیگر باشد تامین خواهد کرد. ظرفیت انتقال گاز از طریق این خط لوله 63 میلیارد متر مکعب در سال است. بنابراین ترکیه باقیمانده 49 میلیارد متر مکعب گاز این خط لوله را به اروپا پمپاژ خواهد کرد.

امروزه سیاست های دوگانه غرب در حال هل دادن ترکیه و روسیه به همکاری با یکدیگر است. بنابراين، مناقشات بین المللی و منطقه ای، یک محیط سیاسی مطلوب برای پروژه جریان ترك ایجاد می كند. پروژه جریان ترک امنیت عرضه گاز به ترکیه را تامین خواهد کرد اما قادر به تنوع بخشیدن به منشاء خرید گاز طبیعی نیست.  وابستگی ترکیه به واردات انرژی در سطح 72٪. است. وابستگی ترکیه به گاز طبیعی روسیه در حدود 42٪، همراه با بخش خصوصی و در حدود 29 درصد منهای بخش خصوصی است.

ترکیه با پروژه جریان ترک، گاز طبیعی اضافی از روسیه دریافت خواهد کرد. در اصل ترکیه به شمار این خط لوله ها، تنوع می بخشد. اما این واقعیت که گاز طبیعی مورد نیاز اروپا از طریق خاک ترکیه عبور خواهد کرد موقعیت استراتژیکی به ترکیه خواهد بخشید و این کشور را به یک مرکز و یا بعبارتی پل انرژی جهان تبدیل خواهد کرد. در این میان انتقال گاز طبیعی اروپا از طریق ترکیه به روسیه روابط میان این دو کشور را تثبیت خواهد کرد . با این حال انتظار می رود در روابط ترکیه و اتحادیه اروپا در زمینه انرژی نیز شروع جدیدی را به نظاره بنشینیم.

پروژه جریان ترک  پروژه ای است که در نتیجه اعتماد روسیه به ترکیه اجرایی شده است. جریان ترک از لحاظ ایجاد مسیر جدید در انتقال انرژی و تأثیر مثبتش بر روابط بین دو کشور مهم است. همچنین تاسیس اولین نیروگاه هسته ای ترکیه با نام آک کویو از سوی شرکت روس نیز یک بعد جدید به روابط دوجانبه افزوده است.

ترکیه در سالهای اخبر و بخصوص با پروژه جریان ترک تبدیل به پل انرژی جهان شده است. پروژه های تاناپ (پروژه خط لوله ترانس آناتولی) و تاپ (خط لوله ترانس آدریاتیک) که از طریق ترکیه انجام می شود نقش مهمی در توزیع انرژی ایفا می کند.

تبدیل شدن ترکیه به مرکز انرژی جهان صرفا در قالب تلاشهای اقتصادی این کشور نباید تفسیر شود. این وضعیت جدید، نیروی سیاسی ترکیه را نیز افزایش می دهد. در حقیقت ترکیه به دلیل برخورداری از موقعیت ویژه جغرافیایی بهترین کشور برای انتقال انرژی در منطقه است.

ترکیه در حال حاضر امکان عرضه گاز طبیعی روسیه را به جریان آبی و خط لوله ترانس-بالکان فراهم می کند. با راه اندازی جریان ترک، ترکیه نه یک منبع انرژی بلکه یک مسیر جدیدی انٰرژی برای جهان خواهد بود. نهایت اینکه جریان ترک در عرصه انرژی امتیاز استراتژیکی در اختیار ترکیه قرار خواهد داد.

ترجمه: فرزاد صمدلی