نقش ترکیه در رشد و توسعه سومالی

وقتی به سطح جهان می نگریم، می بینیم در مناطقی که بعنوان ذخایر بزرگ انرژی مطرح هستند، مسایل سیاسی و اجتماعی بسیاری وجود دارد. فقر و نداری نیز سبب حادتر شدن این مسایل می گردد. سرمایه گذاری بر روی تسلیحات نظامی در کشورهای فقیر به حدی است که تنها با مقداری از این سرمایه می توان انسانهای گرسنه آن کشور را سیر کرد. در این کشورها میزان سرمایه گذاری بر روی تسلیحات نظامی خیلی بیشتر از بودجه تخصیص یافته برای رشد صنایع و توسعه کشور است. یکی از مهمترین این کشورها سومالی است. تقریبا تمامی مردم این کشور سنی و پیرو مذهب شافعی هستند. در تمامی خاورمیانه و افریقا تقریبا هیچ کشور دیگری حایز این ویژگی نمی باشد. در تمامی کشورها مذاهب و گروههای قومی مختلفی زندگی می کنند.

سومالی از سال 1960 با مشکل اقتدار دولتی مواجه است. این مشکل در سال 1980 تبدیل به خلاء حکومتی شد و سالهاست که بدلیل جنگ قدرت و فضای آشوب و هرج و مرجی که ادامه دارد، سومالی بعنوان کشوری که از نظر منابع زیرزمینی و سایر منابع ثروتمندترین کشور آفریقاست، 30 سال است که با مشکل فقر و نداری مبارزه می کند.

سومالی نه تنها با منابع زیرزمینی خود غنی ترین کشور دنیاست، بلکه از نظر محصولات دریایی نیز متنوع ترین و غنی ترین بسترهای دریایی را در اختیار دارد. انواع ماهیان موجود در آبهای سومالی دهها سال است که زینت بخش سفره های اروپاییان می باشد. بدلیل خلاء حکومتی موجود در سومالی، از دهه 1990، کشتی های ماهیگیری اروپایی بدون پرداخت هرگونه مالیات و تعرفه ای ماهی های آبهای سومالی را به کشورهای خود حمل می کنند. 

عملیات صلح سازمان ملل در سومالی نیز به سال 1991 به جای اینکه صلح و آرامش را به کشور بیاورد، سبب شدت گرفتن درگیریها شد. حتی آن دسته از خانواده هایی که مخالف جنگ و درگیری بودند، مسلح شده و در این جنگ صف گرفتند. وجود نیروی صلح سازمان ملل در سومالی باعث شد تا کشور بطور کامل دچار آشوب و اغتشاش گردد.

رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه در دوره نخست وزیری خود به هنگامی که "ترکیه جدید" را به دنیا معرفی می کرد، در تمامی پلاتفورم های ملی و بین المللی اعلام می کرد که به تمامی کشورهای جهان صلح و آرامش را به ارمغان خواهند برد.

اردوغان اظهار داشت: ترکیه به آفریقا که از سالهای 1920 نسبت به آن بی توجه مانده است، از این به بعد نه با یک طرز نگرش برتری طلب و استثمارگر بلکه با نگرشی مبتنی بر دو کشور دوست و شریک توجه بیشتری نشان خواهد داد.

طرز نگرش برابرانه و عادلانه اردوغان در ابتدا باعث ایجاد شبهه در کشورهای افریقایی شد. اما سفر اردوغان در راس هیاتی بلندپایه و به همراهی هیاتهای دیپلماتیک، صاحبان کار، فعالین اقتصادی و نهادهای مدنی به آفریقا اثباتگر سیاست ترکیه جدید بود.

برخی از کشورهای آفریقایی که ابتدا نگرشی محتاطانه در قبال ترکیه داشتند، پس از آغاز روابط دو جانبه دربهای خود را تا آخر بر روی ترکیه باز کردند.

سومالی در راس کشورهایی قرار دارد که سیاست اردوغان و وجهه جدید ترکیه در آن به شکلی کامل عملی شده است. در کنار کمکهای اقتصادی به سومالی، در بخشهای مختلف آموزش، حمل و نقل و بهداشت و درمان نیز سرمایه گذاریهای مختلفی در این کشور انجام گرفت. تمامی این کمکهای اقتصادی که در حدود میلیاردها دلار بود، به شکل بخشش انجام گرفت. بنیادهای خیریه ترکیه شروع به فعالیت در تمامی نقاط سومالی کردند. با زدن چاههای آب و تاسیس مدارس و مراکز آموزشی سعی در حل مشکل آب و آموزش کردند و مهمتر از همه اینکه تمامی این خدمات با بخشش های بلاعوض مردم و حکومت ترکیه انجام گرفت.

ارتش ترکیه نیز که قبلا در چارچوب ناتو و سازمان ملل متحد در آبهای آزاد سومالی به مبارزه با دزدان دریایی می پرداخت، در راستای وجهه ترکیه جدید گامهای مهمی برداشت. کمکها و سرمایه گذاریهای انجام گرفته از سوی دولت ترکیه و نهادهای مردمی به مثابه قوه محرکه برای مردم سومالی شد تا بتوانند سیستم خود را تاسیس کرده و آن را پایدار نمایند. اردوغان نیز به مقامات مربوطه دستور داد تا به سومالی کمک کنند. بدین ترتیب ترکیه شروع به تاسیس پایگاهی در سومالی نمود که هزاران سرباز بتوانند در آنجا مستقر شوند.

قبل از سفر اردوغان به سومالی و کمک های ترکیه، این کشور، کشوری بود که درهای خود را بر روی جهان تقریبا بسته بود. اردوغان اولین نخست وزیر خارجی بود که پس از دهها سال به این کشور قدم می نهاد. با تاسیس فرودگاه در موگادیشو سبب شد تا درهای این کشور بر روی جهان باز شود. امروز به موگادیشو پایتخت سومالی و شهرهای داخلی این کشور روزانه تعداد زیادی سفر هوایی ترتیب می یابد.

جوانان سومالی در سایه تاسیس این کریدور هوایی از سوی اردوغان امروز می توانند برای تحصیل به بسیاری از کشورهای جهان و در راس ترکیه سفر کنند و پس از اتمام تحصیلات به کشور خود بازگردند.

سومالی که پس از کودتای 1960 دچار خلاء سیاسی شده بود، در نتیجه کمک و سرمایه گذاری معمار ترکیه جدید رجب طیب اردوغان، هر روز به سوی یک کشور عادل و باثبات به پیش می رود.

ترکیه جدید توانست در سایه سهیم شدن نان خود با نیازمندان و طرز نگرشی مبنی بر دنیای آزاد، عادل و مبتنی بر حقوق کاری را انجام دهد که برخی از کشورهای ثروتمند غربی و سازمان ملل متحد نتوانسته بودند از سال 1960 تا 2010 و با استفاده از جنگنده هواپیما، توپ، تانک و تفنگ موفق به انجام آن شوند.

پایگاه هوایی ترکیه که در شاخ آفریقا تاسیس شد، بدون شک نمونه و الگویی خواهد شد برای سایر کشورهایی که با مشکلات امنیتی مواجه هستند. اگر بتوانیم بر حرص و آز و نیازهای مادی خود غلبه کنیم، تاسیس جهانی عادل و آزاد زیاد هم مشکل نخواهد بود.