چه عواملی سبب پیروزی حزب عدالت و توسعه شد؟

حزب عدالت و توسعه که در انتخابات روز هفتم ماه ژوئن، حدود ۹ درصد دچار افول شده بود، در انتخابات روز اول نوامبر توانست آراء از دست رفته خود را مجددا به دست اورد.

در واقع حزب عدالت و توسعه به همان صورت که توانست هم حزبیهای خود را که در انتخابات ۷ ژوئن بر سر صندوق رای نرفته بودند را راضی به شرکت در انتخابات اول نوامبر کند، قادر شد تا بر تعداد رای دهندگان شهروندان ترک خارج از کشور نیز بیفزاید.

احمد داوود اوغلو نخست وزیر ترکیه که اقدام به ارزیابی پیروزی حزب خود در انتخابات کرده است دلیل اصلی این کامیابی بزرگ را صمیمیت موجود در حزب عدالت و توسعه دانست. 

وی با بیان اینکه اکثریت خاموش حزب عدالت و توسعه را به پیروزی رساند، افزود:" پیروز این انتخابات، مظلومینی بودند که صدایشان را گوش شنوایی نبود."

نخست وزیر ترکیه با فراخواندن احزاب سیاسی به وحدت تاکید کرد: ترکیه می بایست منازعات سیاسی را به کناری بنهد و بر سر اهداف آینده اش متمرکز شود. شب و روز تلاش خواهیم کرد. زبان نفرت و خصومت را رها خواهیم کرد. ترکیه از طریق توسل به دمکراسی در راه آزادی و توسعه گام برخواهد داشت. ما از هرگونه قطبی شدن، درگیری و تنش دوری خواهیم کرد."

اکنون باید این سئوال را پرسید که چه عواملی سبب شد تا حزب عدالت و توسعه پس از انتخابات مایوس کننده روز هفتم ژوئن، در انتخابات روز اول نوامبر، قادر به کسب چنین پیروزی ای شود؟!

به نظر می رسد مهمترین عامل این موفقیت، نامزدی مجدد افراد گلایه مند و کسانی بود که به دلیل وجود قانون سه دوره انتخاباتی، از حضور در لیست نامزدها منع شده بودند. به این ترتیب بود که در روز ۱۲ سپتامبر، قورولتای حزب عدالت و توسعه مجددا برگزار گردید و هیات رییسه حزب تغییر کرد. به دنبال برگزاری این کنگره، افراد مشهوری چون علی باباجان، بینعالی یلدیریم، بشیر آتالای، فاروق چلیک، بکیر بوزداغ، تانر یلدیز و مهدی اکر، هم از موقعیت ممتازی در حزب برخوردار شدند و هم قادر به حضور در لیست نامزدها گردیدند.

دومین دلیل موفقیت حزب عدالت و توسعه وعده های قابل تحقق اقتصادی بود. به این گونه که در منشور جدید انتخاباتی حزب عدالت و توسعه در مقایسه با انتخابات هفتم ژوئن محتوای اقتصادی منشور توسعه قابل ملاحظه ای یافت و چهره های معروف اقتصادی حزب نیز در جایگاه ممتازی قرار گرفتند. فراموش نکنیم که داوود اوغلو در روز ۲۸ اکتبر نیز پاکت مژده دهنده ویژه ای را اعلام داشت که شامل 10 ماده بود. در این پاکت برای دانش آموزان، دانشجویان، نیروی پلیس، سربازان و شهروندان وعده های مهمی جای داده شده بود. براساس این پاکت قرار شد تا بورس دانشجویی برای هر دانشجو به ۴۰۰ لیره افزایش یابد، قروض ذیربط با بهداشت و درمان حذف گردد و حقوق ماهیانه سربازان و گروهبانها به سه برابر مقدار کنونی بالغ شود.

در این میان علی رغم کسب حدود ۶۰ درصد از آراء در انتخابات هفتم ژوئن از سوی احزاب مخالف، رفتار غیرسازشکارانه آنها، بستر مناسبی را برای حزب عدالت و توسعه در افکار عمومی مردم ترکیه رقم زد و امکان تشکیل حکومت ائتلافی را کاهش داد. این وضعیت سبب شد تا ملت ترکیه که به ثبات ناشی از تشکیل حکومت تک حزبی در خلال ۱۳ سال گذشته عادت کرده بود، مجددا به در انتخابات اول نوامبر به ثبات رای دهد.

عامل دیگر، ایجاد وقفه در روند پروژه مبتنی بر حل و فصل تروریسم در ترکیه بود. این روند که هدف آن پایان دادن به مسئله کرد در ترکیه بود از سوی برخی از اقشار جامعه به صورت مثبتی مورد توجه قرار نگرفته بود. تعلیق این روند به دنبال اظهارات اردوغان مبنی بر "مبارزه با تروریستها تا مدفون شدن کامل سلاحها در زیر لایه های بتون ادامه خواهد داشت" و همچنین اغاز عملیات ضد تروریستی علیه گروههای تروریستی ای چون پ ک ک و داعش، سبب استقبال این طیف از جامعه از حزب عدالت و توسعه شد. 

تبلیغات انتخابات هفتم ژوئن، در تحت سایه بحثهای مربوط به تشکیل نظام ریاستی در ترکیه انجام شده بود. همین امر موجب شد تا بسیاری از مردم که با تبدیل نظام سیاسی ترکیه به نظام ریاستی موافق نبودند، از رای دادن به حزب عدالت و توسعه اجتناب کنند. به همین دلیل این حزب به رغم اینکه موضوع نظام ریاستی را در منشور انتخاباتی خود قرار داد اما انرا در تبلیغات انتخاباتی خود طرح نکرد. این امر باعث شد تا فضای انتخابات بیشتر به سوی مسائل اقتصادی متمایل شود.

فراموش نکنیم که حزب عدالت و توسعه در زمینه تبلیغات انتخاباتی نیز در مقایسه با دیگر احزاب بسیار نظام مندتر، قویتر و موشکافانه تر رفتار کرد و داوود اوغلو در مقام سنجش با دیگر رهبران احزاب، فعالیت بیشتری از خود نشان داد.

و نهایت اینکه حزب عدالت و توسعه در انتخابات هفتم ژوئن متوجه شده بود که قادر نشده تا بسیاری از طرفداران خود را بر سر صندوق رای ببرد. این در حالی است که در انتخابات اخیر، هم در داخل و هم در خارج بر میزان رای دهندگان افزوده شد.

 مترجم: فرزاد صمدلی