برگزاری مراسم افتتاحیه خط لوله گاز تاپی در منطقه سلیم چشمه ترکمنستان

عملیات از سرگیری پروژه بخشی از خط لوله گاز تاپی (خط لوله ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند) که به‌دلیل نگرانی‌های امنیتی و درگیری در افغانستان به طور مداوم به تعویق افتاده بود، روز گذشته طی مراسمی از سوی مقامات اداره طالبان در مرز با ترکمنستان آغاز شد.

مراسم افتتاحیه در منطقه سلیم چشمه ترکمنستان و با حضور ملا محمد حسن آخوند، سرپرست دولت طالبان و قربانقلی بردی محمداف رئیس مجلس عالی و رشید مرداف وزیر امور خارجه ترکمنستان برگزار شد.

به گفته حمدالله فطرت، معاون سخنگوی اداره طالبان، «پروژه تاپی که برای اولین بار در دوره مدیریت قبلی امارت اسلامی افغانستان پیشنهاد شد، در بیست و پنج سال گذشته با چالش‌های متعددی روبرو بوده است. امروز، این پروژه به مرحله حساس آماده سازی رسیده است و آن را برای تطبیق فوری آماده می‌کنیم. اداره موقت طالبان متعهد است تا رویاهای مردم افغانستان را به واقعیت تبدیل کند».

این پروژه اولین بار در دهه 1990 طراحی و ساخت و ساز واقعی آن در سال 2015 در ترکمنستان آغاز و تکمیل بخش اولیه آن برای اواسط سال 2020 پیش بینی شده بود، اما بارها به‌دلیل نگرانی‌های امنیتی و سایر موانع لجستیکی در افغانستان به تأخیر افتاد.

با این وجود، این ضرب الاجل به دلیل اختلافات شرکا و جنگ طالبان علیه دولت افغانستان مورد حمایت ایالات متحده که با خروج نیروهای خارجی و فرار اشرف غنی، رئیس جمهور سابق افغانستان و اعضای کابینه‌اش در اوت 2021 به پایان رسید، تمدید شد.

در نشستی در کابل در نوامبر 2022، امیرخان متقی سرپرست وزیر امور خارجه اداره طالبان و حنا ربانی وزیر خارجه دولت وقت پاکستان توافق کردند که کار روی این پروژه را از سر بگیرند. ضمیر کابلوف نماینده ویژه روسیه در افغانستان در مصاحبه‌ای با تلویزیون «روسیه 24» در ماه ژانویه نیز تمایل مسکو را برای مشارکت در پروژه تاپی ابراز کرد.

تاپی که از میدان گازی گالکینیش در ترکمنستان، یکی از بزرگ‌ترین ذخایر گاز طبیعی در جهان، سرچشمه می‌گیرد و تقریباً 1814 کیلومتر (1127 مایل) است، یک پروژه زیرساختی مهم برای انتقال گاز طبیعی از ترکمنستان از طریق افغانستان و پاکستان به هند به شمار می‌رود و هدف آن ارتقای همکاری و توسعه منطقه‌ای انرژی است.

حدود 214 کیلومتر در داخل ترکمنستان را پوشش می‌دهد و از 774 کیلومتر از جمله شهرهایی مانند هرات و قندهار افغانستان و حدود 826 کیلومتر از شهرهایی مانند کویته و مولتان پاکستان عبور کرده و به ایالت پنجاب در شمال غربی هند خاتمه می‌یابد.

انتظار می‌رود خط لوله تاپی سالانه 33 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی را انتقال دهد و ترکمنستان به مدت 30 سال از طریق این خط لوله گاز تامین خواهد کرد. پاکستان و هند از این میزان هر کدام حدود 42 درصد دریافت می‌کنند، در حالی که افغانستان بخش کمتری (حدود 16 درصد) را دریافت خواهد کرد.

خط لوله تاپی که برای امنیت انرژی در منطقه به‌ویژه برای کشورهایی مانند پاکستان و هند که کمبود انرژی دارند، از اهمیت حیاتی برخوردار است، همکاری منطقه‌ای بین آسیای مرکزی و آسیای جنوبی را ترویج می‌کند و به طور بالقوه تنش‌ها را از طریق وابستگی متقابل اقتصادی کاهش می‌دهد.

افغانستان، در صورت تأمین امنیت، از طریق درآمدهای ترانزیتی و دسترسی به انرژی که برای توسعه و ثبات کشور حیاتی است، از پروژه تاپی بهره اقتصادی خواهد برد. همچنین، انتظار می‌رود این پروژه سالانه 500 میلیون دلار درآمد گازی برای افغانستان به همراه داشته باشد و به گفته مقامات طالبان، 12 هزار فرصت شغلی در این کشور ایجاد کند.

از زمان بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان در سال 2021، گفت‌وگوهای جدیدی در مورد پیشبرد پروژه تاپی صورت گرفته است. دولت طالبان از این خط لوله حمایت کرده و تعهد خود را برای تضمین امنیت آن اعلام کرده است، اگرچه پیشرفت واقعی این پروژه همچنان کند است اما تاپی به عنوان یک تغییر بالقوه برای چشم انداز انرژی در آسیای جنوبی و مرکزی دیده می‌شود و موفقیت آن به غلبه بر موانع امنیتی، مالی و سیاسی بستگی دارد.

با توجه به اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک خط لوله گاز تاپی، این پروژه می‌تواند هند و پاکستان را به همکاری در جهت منافع اقتصادی مشترک ترغیب کند و به کاهش کسری انرژی و افزایش اعتماد در جنوب آسیا کمک نماید.