طرح‌های جدید جهت یافتن راه حل پایدار برای مساله قبرس

موضع بخش روم نشین قبرس که ترکها را همچنان یک اقلیت می داند و حاضر به پذیرفتن برابری سیاسی آنان نیست از یکسو و بی نتیجه ماندن مذاکرات صلح قبرس تحت نظارت سازمان ملل متحد در سال 2004 و 2017 از سوی دیگر حل مساله قبرس بر اساس تشکیل یک فدراسیون را غیرممکن ساخته است.

این مساله باعث شده است آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد طی دوره های اخیر مدل‌ها و طرحهای جدیدی را برای حل مساله قبرس پیشنهاد کند. در این جزیره از 56 سال گذشته پس از آنکه «جمهوری قبرس» 3 سال پس از تاسیس بر اساس قانون اساسی سال 1960 که به روم ها و ترکها برابری سیاسی داده بود، با اعلام انحلال این قانون اساسی از طرف روم ها از بین رفت، تاکنون راه حل پایدار وجود ندارد.

رسیدن به راه حل پایدار در قبرس در سال 2002 همزمان با دبیر کلی کوفی عنان در سازمان ملل متحد بیش از هر دوره دیگری مطرح شد. طرف روم اگرچه طرح "عنان" را که برگرفته از تشکیل یک فدراسیون بود و تساوی با روم‌ها را پیشنهاد می کرد در میز مذاکره قبول کرد در روند برگزاری رفراندوم تبلیغات بسیاری را علیه آن آغاز کرد.

این طرح با وجود آنکه می توانست برای طرف ترک مشکلات زیادی را به همراه آورد در بخش ترک نشین با 64.91 درصد آرا پذیرفته و در بخش روم نشین با 75.83 درصد آرا رد شد.

طرف روم برای آخرین بار در سال 2017 و در جریان برگزاری کنفرانس قبرس در شهر کرانس مونتانای سوئیس نشان داد که هم طرفدار رسیدن به مصالحه نیست و هم نظام فدرالی را قبول نخواهد کرد.

از سوی دیگر در گزارش گوترش درباره قبرس که روز 15 اکتبر به شورای امنیت ارائه کرد، آمده بود که "برای رسیدن به نتایج در یافتن راه حل مساله ممکن است به ایده های جدید نیاز باشد". این امر نشان داد که وی به دنبال مواضع جدید و متفاوتی برای حل مساله قبرس است.

منابع دیپلماتیک در گفتگو با خبرنگار آناتولی تاکید کردند که علت اصلی بی نتیجه ماندن دو روند اخیر مذاکرات صلح قبرس آن بود که طرف روم خواهان پذیرش طرحی که به ترکها برابری سیاسی می دهد، نیست.

این منابع ضمن اشاره به این که ترکیه و ترکهای قبرس هیچ طرح و مدلی که برابری سیاسی را پیشنهاد کند رد نمی کنند اشاره کردند که لازم است طرفها پیش از آغاز روند جدیدی در مذاکرات بر سر یک دیدگاه و اصل کلی به توافق برسند. آنان تاکید می کنند هرگونه مذاکره پیش از این توافق باز هم بی نتیجه خواهد ماند.

در این راستا مدلهای موجود برای حل مساله قبرس در کنفرانس «موضوع قبرس: چشم انداز دیروز، امروز و آینده قبرس» از سوی دانشگاه مدیترانه شرقی در روزهای 1 تا 3 آوریل در لفکوشا مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

در این کنفرانس با حضور نزدیک به 50 استاد دانشگاه، دیپلمات، سیاستمدار، کارشناس و محقق موضوعات مختلف به ویژه نقش احتمالی کشف ذخایر هیدروکربن در بخش شرقی مدیترانه بر روی رسیدن به راه حل پایدار مورد بررسی قرار می گیرد.

پروفسور دکتر حسین گوکچه‌کوش، رئیس کمیته برگزاری دومین کنفرانس بین المللی قبرس و استاد دانشگاه مدیترانه شرقی در گفتگو با خبرنگار آناتولی اعلام کرد که جهت بررسی "ایده‌های جدید" برای یافتن راه حل پایدار برای مساله قبرس این کنفرانس برگزار خواهد شد.

وی اشاره کرد که طرحهای مربوط به تشکیل فدراسیون در این جزیره که از سال 1968 مورد بحث است به دلیل موضع طرف روم دیگر مطرح نیست.

او اظهار داشت: به نظر من حل مساله قبرس از راه تشکیل فدراسیون اکنون غیرممکن است. اکنون بر سر مدلهای جدیدی مانند "یک جزیره با دو دولت" تمرکز خواهد شد.

پروفسور دکتر حالوک کابا علی‌اوغلو، مشاور رئیس دانشگاه آدا کنت نیز اظهار داشت: زمانی که موضوع عضویت قبرس در اتحادیه اروپا مطرح می شود به دلیل اینکه نهادهای این اتحادیه بر روی امت‌ها قدرت دارند هیچ گونه تضمینی برای فعالیت فدراسیون دو منطقه ای باقی نخواهد ماند، تشکیل "کنفدراسیون" یا "راه حل دو دولتی" ضروری است.

ابتدا کنفدراسیون تشکیل خواهد شد اما بعدها در صورتی که اعتماد دوجانبه تامین شود یا در صورت عضویت دائم ترکیه در اتحادیه اروپا کنفدراسیون ممکن است به فدراسیون تبدیل شود.