زباله‌های الکترونیکی مانند بهمن در حال رشد هستند

به وسایل الکترونیکی موجود در خانه فکر کنید... از همه آن کابل2ها گرفته تا لوازم خانگی برقی، از تلویزیون گرفته تا شارژر، چند اقلام الکترونیکی تنها در یک خانه وجود دارد، درست است؟ همچنین در نظر داشته باشید که هر خانه در آپارتمان یا محله شما به همان نسبت وسایل الکترونیکی دارد و اکثر آنها در مدت زمان نسبتاً کوتاهی غیر قابل استفاده  می‌شوند. چرا که کالاهای الکترونیکی از جمله محصولاتی هستند که با بیشترین سرعت تبدیل به زباله در جهان می‌شوند. اگر اقدامی صورت نگیرد، انتظار می‌رود میزان زباله های الکترونیکی تا سال 2050 دو برابر شود.

دستگاه‌های الکترونیکی جدید به سرعت تولید می‌شوند و در حالی که دستگاه جدید تولید می‌شود، دستگاه قدیمی یا سوزانده می‌شود یا جای خود را در کوه‌های زباله می‌گیرد. زیرا اگرچه تولید سریع است، اما بازیافت وسایل الکترونیکی اصلا آسان نیست. تنها 10 درصد از 54 میلیون تن وسایل الکترونیکی که هر ساله در جهان به زباله تبدیل می‌شوند، قابل بازیافت هستند. بازیافت باید طبق استانداردهای بین‌المللی انجام شود، زیرا بازیافت کنترل نشده منجر به انتشار مواد مضر در طبیعت می‌شود. خاک و آب آشامیدنی آلوده شده و زباله‌ها هم طبیعت و هم سلامت را به خطر می‌اندازند.

کشورهای توسعه یافته در صدر حذف زباله‌های الکترونیکی قرار دارند. آمریکا، اروپا و چین در تولید زباله‌های الکترونیکی پیشرو هستند. در این عصر مدل‌های دائما هوشمندتر و جدیدتر وسایل الکترونیکی، زباله‌های الکترونیکی استفاده نشده مانند بهمن در حال بزرگتر شدن هستند. علاوه بر این، سالانه 10 درصد طلای استخراج شده از معادن به زباله‌های الکترونیکی تبدیل می‌شود. به عبارت دیگر منابع ارزشمند جهان نیز از بین می‌رود.

بوراک کوک‌تورک، رئیس انجمن حمایت از بازیافت زباله‌های الکترونیکی، در مورد خطر فزاینده زباله‌های الکترونیکی در جهان می‌گوید:

زباله‌های الکترونیکی کجا و چگونه دفع می‌شوند؟

همه اقلام الکترونیکی، از تلفن همراه گرفته تا کالاهای برقی، تلویزیون و لوازم خانگی کوچک که بخشی از زندگی روزمره ما هستند، زمانی که از کار افتاده باشند به زباله‌های الکترونیکی تبدیل می‌شوند. در صورت تعمیر، می‌توانیم در وضعیت کالاهای الکترونیکی قدیمی به استفاده از آن ادامه دهیم. ما به عنوان مصرف کننده، متأسفانه زباله‌های الکترونیکی را دور می اندازیم، به دلالان ضایعات می دهیم یا اگر روزی در خانه به آن نیاز داشتیم، آن ها را جمع آوری می کنیم. از آنجایی که میزان جمع آوری مجاز در ترکیه حدود 5 درصد است و 95 درصد زباله های الکترونیکی تولید شده را نمی توان به درستی بازیافت کرد، این امر باعث زیان اقتصادی و زیست محیطی می شود.

زباله های الکترونیکی چگونه باید دفع یا بازیافت شوند؟

اگر در خانه زباله‌های الکترونیکی داریم یا زباله‌هایی مانند وسایل روشنایی، لامپ‌های فلورسنت، کارتریج‌های چاپگر که برای یک بار مصرف طراحی شده اند و قابل تعمیر نیستند، باید آنها را در مراکز جمع‌آوری زباله شهرداری‌ها یا در مرکز جمع‌آوری زباله الکترونیکی بگذاریم. اما متأسفانه به دلیل ناآگاهی و بی تفاوتی در خصوص زباله‌های الکترونیکی با روش‌های ابتدایی در تأسیسات زیرزمینی یا دلالان قراضه و با بی‌توجهی به محیط زیست و بهداشت بازیافت می‌شوند و یا مستقیماً در سطل زباله ریخته شده و در زیر زمین در محل‌های دفن زباله باقی می‌مانند. زباله‌های الکترونیکی به دلیل مواد خطرناکی که حاوی آن هستند زباله‌هایی هستند که باید در تاسیساتی که مطابق با استانداردهای بین‌المللی بازیافت می‌شوند، پردازش شوند.

آیا زباله‌های الکترونیکی که نمی‌توانند به درستی بازیافت شوند، برای طبیعت و سلامت انسان مضر هستند؟

بسیاری از ترکیبات سمی، از جمله فلزات سنگین، برای کارآمدتر کردن وسایل الکترونیکی استفاده می‌شوند. سرب، فسفر، باتری‌ها، جیوه لامپ‌های فلورسنت، گاز مبرد در تجهیزات خنک کننده و گرد و غبار سرطان‌زا در کارتریج‌های چاپگر لیزری استفاده می‌شود. وقتی با هوا، آب و خاک مخلوط شوند، خطرات زیادی برای سلامت انسان و محیط زیست ایجاد می‌کنند.

چه میزان زباله الکترونیکی در ترکیه تولید می‌شود؟ چه نوع فرآیند بازیافت دنبال می‌شود؟

در کشور ما سالانه تقریباً 847 هزار تن زباله الکترونیکی تولید می‌شود که تنها 5 درصد آن قابل بازیافت است. این زباله‌ها که با همکاری شرکت‌های دارای مجوز و شهرداری‌ها جمع‌آوری می‌شوند، مطابق با استانداردهای جهانی بازیافت می‌شوند. کالاهای الکترونیکی شامل قطعات قابل بازیافت در ترکیه مانند فلز و پلاستیک و همچنین یک گروه کارت حاوی فلزات گرانبها هستند. اما از آنجایی که پالایش کارت مستلزم هزینه بالا و تامین مداوم کارت است، در کشور ما پالایشگاه بازیافت وجود ندارد و به خارج از کشور ارسال می‌شود.

آیا فرآیند جمع‌آوری زباله‌های الکترونیکی در دنیا به درستی مدیریت می‌شود؟ چه نوع خطراتی در انتظار جهان و ترکیه است؟

زباله‌های الکترونیکی با نرخ افزایش سالانه 6 درصد، سریع‌ترین نوع زباله در سراسر جهان است. متأسفانه نرخ جمع‌آوری هنوز بسیار پایین است. میانگین جمع‌آوری در جهان 10 درصد است، میانگین اروپا 33 درصد است، این زباله‌ها مانند زباله‌های بسته‌بندی به راحتی قابل جمع‌آوری نیستند. انتظار می‌رود تولیدکنندگان لوازم الکترونیکی کل هزینه مجموعه را پوشش دهند، اما از آنجایی که این فرآیند بسیار پرهزینه است، تولیدکنندگان حاضر به انجام هیچ گونه اقدامی در این زمینه نیستند. مشکل زباله‌های الکترونیکی در واقع مشکلی است که به صورت جمعی قابل حل است. تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان، شهرداری‌ها، سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مجاز و همه ذینفعان بایستی گردهم آمده و راه‌حلی پایدار و کارآمدتر تولید کنند.