آیا ملانصرالدین (نصرالدین هوجا) شخصیتی واقعی است؟

این هفته، هفته گرامیداشت یاد ملانصرالدین است. همه ساله در ترکیه از 5 جولای الی 10 جولای به عنوان هفته گرامیداشت یاد نصرالدین هوجا برنامه‌ها و مراسم ویژه‌ای برگزار می‌شود.

ملانصرالدین که در ترکیه از وی با نام نصرالدین هوجا (خواجه نصرالدین) یاد می‌شود، منبع معروف‌ترین لطیفه‌ها و فکاهی‌ها است. بنا بر روایتی، نصرالدین هوجا در آک‌شهیر، شهری در نزدیکی قونیه در ترکیه زندگی می‌کرده است. در این شهر محلی است که با قفلی بزرگ بسته شده و می‌گویند قبر ملا نصرالدین است. اعتقاد بر این است که او در زمان سلطان عثمانی ییلدیریم بایزید در قید حیات بوده است. برخی نیز وی را همزمان با تیمور لنگ (وفات 807 ق) یا حاجی بکتاش (وفات 738 ق) دانسته‌اند. این که وی شخصی واقعی بوده یا افسانه‌ای روشن نیست. اما برخی منابع او را واقعی دانسته‌اند.

ملا نصرالدین، شخصیتی داستانی و بذله‌گو در فرهنگ‌های عامیانه ترکیه، ‌ایران، افغانستان، عرب، قفقاز، هند، پاکستان و بوسنی است که در یونان هم محبوبیت زیادی دارد و در بلغارستان هم شناخته شده است.

او یک شخصیت مهم تاریخی است که با زیرکی و هشیاری خاص خود مردم را در عین حال که می‌خنداند، واقعیت‌های و مشکلات اجتماعی را نیز به آنها یادآوری کرده و آنها را به تفکر  وا می‌دارد.

احتمال می‌رود بسیاری از لطیفه‌هایی که به وی نسبت داده شده است، به چند نفر متعلق باشند که در مناطق مختلف آناتولی یا جغرافیای خاورمیانه زندگی کرده‌اند. این لطیفه‌ها برای صدها سال همچنان روشنگر ذهن و اندیشه مردم این منطقه شده‌اند.

او را در در ترکیه نصرالدین هوجا (خواجه نصرالدین)، در افغانستان، ایران و جمهوری آذربایجان (ملا نصرالدین) می‌نامند. داستان‌های نصرالدین هوجا عصرهاست که در شرق رواج دارد و معلوم نیست ریشه آنها در کدام زبان است.

از وی با رحمت یاد می‌کنیم.