سفر با آب در اعماق تاریخ

آب به طبیعت جان می‌بخشد، طبیعت را سبز کرده و بذرها را پرورش می‌دهد... آب قبل از آغاز زندگی بر کره زمین وجود داشته است. آب مایه حیات و سمبل برکت است... آب مهمترین عنصر مورد نیاز تمامی جانداران است. آب در طول تاریخ همواره تمدن‌ها را شکل داده و شاهد قدرت گرفتن و فروپاشی دولت‌ها شده است. آب تاریخ را هدایت کرده و همراه تاریخ زندگی کرده است. در طول قرن‌ها، جنگ‌های بسیاری بر سر آب اتفاق افتاده و کشتارهای بسیاری انجام گرفته است. آب، ضروری و غیر قابل انصراف است!

آب که از زمان ورود انسان به صحنه جهانی نقش اصلی را در افسانه‌ها، اساطیر و حماسه‌ها داشته است، امروز نیز به اندازه دیروز اهمیت دارد. زیرا آب که تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم بر هر چیزی در زندگی ما دارد، اکنون یک منبع استراتژیک برای کشورهایی است که در مجامع جهانی حرفی برای گفتن دارند یا می‌خواهند حرفی برای گفتن داشته باشند.آب مانند همه منابع طبیعی، دارای ارزش اقتصادی است. اما ارزش آب بسیار فراتر از هر چیز دیگری است زیرا زندگی و محیط زیست بدون آب امکان‌پذیر نیست. به عبارت دیگر اگر آب نباشد، هیچ منبع طبیعی دیگر معنایی برای ما موجودات زنده نخواهد داشت. از اینرو آب به عنوان منبع بسیار مهمی برای موجودیت، آینده، منافع امنیتی و توسعه اقتصادی کشورها محسوب می‌شود.

در زمینه تاریخ، فرهنگ و تمدن در مورد سفر آب در آناتولی از گذشته تا به امروز سخن می‌گوییم. در مورد نقش آب هنگام تأسیس شهرها، چگونگی وقوع آن در آثار معماری، هنر و ادبیات، اولین سدها، قنات‌ها، مخازن و حمام‌ها در آناتولی سخن می‌گوییم.

زمانی که از آب سخن گفته می‌شود اولین چیزی که به ذهنتان خطور می‌کند چیست؟ چشمانتان را ببندید، و به اینکه آب چیست فکر کنید! آب چه مفهومی برای شما دارد؟ شاید دریاها، دریاچه‌ها و رودها را تصور کنید... شاید کلمات مرتبط با آب، شاید یک رنگ و شاید دنیایی جادویی!

توصیف آب بسیار آسان و هم بسیار دشوار است زیرا آب هم بسیار ساده است و هم بسیار پیچیده. در هر مکان و لحظه از زندگی روی زمین آب وجود دارد! آب یک منبع ضروری برای گیاهان، حیوانات و انسان است، آب یک جهان کامل است!

آب آشامیدنی یک ترکیب بی‌بو، بی‌رنگ و بی‌مزه است. این ماده از دو هیدروژن و یک اتم اکسیژن تشکیل شده است، شاید هم H2O اولین فرمول شیمیایی باشد که آموخته‌ایم. به طور متوسط ​​70٪ از بدن ما آب تشکیل شده و اندام‌های حیاتی بدن مانند مغز، قلب، ریه‌ها و کلیه‌ها نیز به همان نسبت آب دارند. آب دمای بدن را متعادل کرده، حافظه را تقویت می‌کند. همچنین مواد مغذی مورد نیاز را به سلول رسانده و از سموم پاکسازی می‌کند. با این حال آبی که از چنین اهمیت حیاتی برخوردار است، نمی‌تواند در بدن انسان ذخیره شود. از این جهت، گرچه یک انسان می‌تواند روزها گرسنگی را تحمل کند، اما فقط می‌تواند تشنگی را برای چند روز تحمل کند. بنابراین اهمیت آب تمیز و آشامیدنی بار دیگر آشکار می‌شود.

ما در اساطیر، افسانه‌ها و حماسه‌ها اغلب با اطلاعاتی روبرو می‌شویم که آب در جهانِ قبل از آغاز زندگی وجود داشته است. به عنوان مثال در حماسه آفرینش ترکان، اینگونه شرح داده شده است که جهان در آغاز با آب پوشیده شده بود. دنیا یک دریا بود، نه آسمان بود و نه زمین، همه جا با آب پوشیده شده بود... خدای بزرگ اولگن در حال پرواز بود اما جایی برای فرود پیدا نمی‌کرد...

آب منبعی است که نه تنها در افسانه‌ها و حماسه‌های کتبی و شفاهی ترک‌ها بلکه در اساطیر بسیاری از ملت‌ها به طرق مختلف جای گرفته است! به آب در افسانه‌های رومی و یونانی، سومری، اسکاندیناوی، آزتک و افسانه‌های خاور دور برمی‌خوریم. این اعتقاد که در جوامع باستانی، آب زندگی را آغاز کرده است، سالها بعد در کتابهای مقدس نیز قید شده است.

آب از اولین دوره‌های تاریخ مهمترین عامل در شکل‌گیری تمدن‌ها بوده است، تمدن‌ها همیشه در کنار آب ایجاد شده و توسعه یافته‌اند. منابع آبِ پاک عامل مهمی در تعیین مناطق ایجاد روستاها و شهرها بوده است. کشاورزی و تجارت در کنار رودها آغاز شده است. کمبود آب، قحطی، بیماری‌های همه‌گیر و مهاجرت‌ها را در پی داشته است. در مواردی که کنترل وضعیت غیرممکن بود، سیلاب‌ها و طغیان رودها ویرانی‌های بزرگ ایجاد کرده و آب، منبع حیات، به قدرتی تبدیل می‌شد که تمدن‌ها را نابود می‌کرد. طوفان نوح مشهورترین مثالی است که می‌توانیم در این‌باره ارائه دهیم. طوفان نوح در تورات، انجیل و قرآن که کتابهای سه دین آسمانی است، با اندکی اختلاف گنجانده شده است.

آب، براق، صاف و شفابخش است... در بسیاری از اعتقادات و ادیان، مقدس شمرده می‌شود. در دین اسلام اعتقاد بر این است که آب زمزم در نزدیکی مکه، شفابخش است. به همین شکل، مسیحیان آب لورد در فرانسه و هندوئیسم رود گنگ را مقدس و شفابخش می‌دانند. به ویژه در سه دین آسمانی، آب برای مراسم مذهبی و عبادت ضروری است. آب در یهودیت پاک می‌کند، در مسیحیت نوزادی که گمان می‌رود گناهکار به دنیا آمده است، در مراسم تعمید با آب، گناهانش پاک می‌‌شود. در دین اسلام، آب لازمه عبادات روزانه است. گرفتن وضو با آب قبل از اقامه نماز ضروری است زیرا حضور در محضر خدا بدون تمیز کردن بدن امکان‌پذیر نیست.

آناتولی جغرافیایی است که شاهد آغاز تاریخ است، جغرافیایی که آثار ماندگاری در تاریخ برجای گذاشته است. بشریت در این سرزمین‌ها نوشتن را آغاز کرده، اولین پیمان صلح در تاریخ در این سرزمین‌ها امضا شده، پول برای اولین بار در این سرزمین‌ها استفاده شد و اولین قوانین شناخته شده آب در این جغرافیا ظاهر شد. میزبانی این جغرافیا از ده‌ها تمدن با زمین‌های حاصلخیز که آب به آنها جان بخشیده، امکان‌پذیر شده بود.

این سرزمین دارای میراث فرهنگی جهانی از سومری‌ها که با موفقیت خود در آبیاری کشاورزی تمدن پیشگام بودند، تا هیتیت‌ها که اولین سد را در آناتولی ساختند، از قنات‌های بین شهری امپراتوری روم گرفته تا سازه‌های آب در دوره عثمانی است و هر یک مستحق توضیح جداگانه می‌باشد.