سفر به چاتال هویوک، اولین شهر باستانی انسان اولیه

در ترکیه منطق تاریخی و باستانی بسیاری وجود دارد که متعلق به اولین دوره های بشریت است. منطقه چاتال هویوک که متعلق به دوران نوسنگی است، یکی از مهمترین آنهاست.

چاتال هویوک متعلق به 9500 سال پیش است و شواهد منحصر به فردی از تکامل اجتماعی و فرهنگی بشریت را در فرآیند تاریخی ارائه می کند. این منطقه یک سایت باستان شناسی منحصر به فردی است که شاهد دوران زارعی انسان و انتقال آن به زندگی یکجا نشینی بوده است.

چاتال هویوک که در 11 کیلومتری شهرستان چومرا از توابع استان قونیه در آناتولی مرکزی واقع شده،  به عنوان یکی از اولین مراکز اسکان بشریت پذیرفته شده و طبق یافته های باستان شناسی، حدود 8 هزار نفر را در خود اسکان داده است. این شهر باستانی که نمونه ای نادر از مراکز اسکان دوران نوسنگی است، به خوبی حفاظت شده و نام خود را از دو قله موجود در شرق و غرب خود گرفته است. این قله ها شبیه کوهان های شتر هستند و بدیدن دلیل نیز نام چاتال هویوک به معنی دو کوهانه به این منطقه داده شده است. به دلیل داشتن همه این ویژگی ها، نام چاتال هویوک از سال 2012 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است.

این تپه ها به مرور زمان و در نتیجه انباشته شدن ویرانه های حاصل از وقوع زمین لرزه ها و جنگ ها بوجود آمده اند. به همین دلیل نیز یک منطقه باستان شناسی بسیار مهمی محسوب می شوند که اطلاعات مهمی را در رابطه با دوره های مختلف تاریخی ارائه می کنند.

تپه های شرقی و غربی چاتال هویوک در دو سمت این منطقه قرار گرفته اند و ارتفاع متفاوتی دارند. در نتیجه حفاری های انجام گرفته در تپه شرقی، 18 لایه مختلف مربوط به دران نوسنگی کشف شده است. در این لایه ها که قدمت آنها به 7000 سال قبل از میلاد برمی گردد، اطلاعات بسیاری در رابطه با دوران گذر به زندگی یکجانشینی بدست آمده که یک آرشیو بسیار مهم در مورد آثار معماری و هنری آن زمان به شمار می رود.

قدمت تپه غربی به 6000 سال قبل از میلاد برمی گردد و دارای ویژگی های دوران مس - سنگی است. در تپه غربی آثاری از ادامه ساختار فرهنگی دوره های اولیه تپه شرقی نیز مشاهده می شود.

این تپه ها که در مساحتی به اندازه 14 هکتار گسترش یافته اند، بیش از 2000 سال بعنوان مرکز اسکان مورد استفاده قرار گرفته اند.

ابعاد و طرح خانه ها در چاتال هویوک نمونه ای از شهرنشینی زود هنگام بر اساس آرمان های اجتماعی و تساوی حقوق است. یکسان بودن اندازه این خانه ها و ورود به آنها از طریق سوراخی که در پشت بام قرار دارد، از ویژگی های متمایز آنها محسوب می شود. خانه های مجاور هم ساخته شده اند. پیش بینی می شود وجود روابط خانوادگی قوی و اینکه مردم ترجیح می دادند یک زندگی دسته جمعی داشته باشند، دلیل این امر باشد.

اشکال هندسی، نقش گاو، گوزن، قوچ، ستاره و گل، طرح هایی در رابطه با شکار و رقص، بر روی دیوارها دیده می شود.

در شهر نوسنگی چاتال هویوک بدلیل چسبیده شدن خانه ها به یکدیگر، کوچه ای وجود ندارد. از سقف ها برای ورود و خروج استفاده می شود، بنابراین ارتباط نیز از طریق پشت بام برقرار می شود.

در نتیجه حفاری های انجام گرفته مشخص گردیده است که اولین ساکنین چاتال هویوک جوامع شکارچی بودند که پس از اسکان شروع به کشاورزی کرده اند. اولین محصولات کشت شده در چاتال هویوک گندم، جو و نخود فرنگی است. این جوامع علاوه بر کشاورزی به کار دامداری نیز پرداخته و شروع به اهلی کردن گاو و گوسفند کرده اند.

در حفاری های انجام گرفته در تپه شرقی، تعداد زیادی از مجسمه های الهه مادر بدست آمده است. طول این مجسمه ها که از رس پخته شده، سنگ مرمر یا آهک ساخته شده اند بین 5 الی 15 سانتیمتر متفاوت است.

مطالعات و حفاری های باستان شناسی در چاتال هویوک امروز نیز ادامه دارد.

اگر به شهر قونیه سفر کردید، به شما توصیه می کنیم که حتما از تپه فرهنگی چاتال هویوک که بیانگر زندگی مردم در هزاران سال پیش است، دیدن کنید. بدون بازدید از موزه ها، مساجد، کاروانسراها و بویژه موزه مولانا، این شهر قدیمی و باستانی اناتولی را ترک نکنید. حتما از پارچه های دست بافت ان خرید نمایید و غذاهای خوشمزه این شهر را بچشید.