سرنوشت مبهم بسیاری از علما و دانشمندان اویغور

براساس داده‌های سازمان عفو بین‌الملل، پارلمان اروپا و دیدبان حقوق بشر از سرنوشت بسیاری از روشنفکران، دانشمندان، ورزشکاران و هنرمندان اویغور که در «اردوگاه‌های اجباری» چین به سر می‌برند، اطلاعی در دست نیست.

بیش از یک میلیون ترک اویغور به اتهام «افراط‌گرایی دینی» در اردوگاه‌های بازپروری اجباری دولت چین در منطقه خودمختار سین‌کیانگ بازداشت شده اند.

شخصیت های مهمی مانند محمدصالح حجیم از علمای بزرگ ایغورها، عبد النهد مخسوم و آی‌حان محمد هنگام در این اردوگاه‌ها جان باختند. پارلمان اروپا در اکتبر 2018 پارلمان اروپا طی گزارشی درباره وضعیت ایغورها اعلام کرد:

از درگذشت افراد مذکور در بازداشتگاه متاسفیم. علی رغم خواست و فشار بین المللی اساتیدی مانند علی محمود، هائیلایته نیازی، ممت‌جان عبدالله، عبدالخلیل زنون، عبدالکریم عبدل در اردوگاه اجباری چین بازداشت هستند".

جامعه بین المللی همچنین به مفقودشدن دکتر راحله داوود، رئیس «مرکز تحقیقات فرهنگ و مدنیت اویغور» نیز واکنش نشان داده است. سازمان عفو بین‌الملل طی گزارشی با عنوان «چین؛ این افراد کجا هستند؟» اعلام کرده است:

«دختر راحله داوود با اعلام اینکه از دسامبر 2017 هیچ خبری از مادرش در دست نیست». در این گزارش همچنین نسبت به بازداشت داوود در اردوگاه‌های بازپروری اجباری دولت چین ابراز نگرانی شده است.

بنا به اعلام نهادهای حامی حقوق اویغورها، احتمالا کسانی مانند دکتر گلپینا تاش‌ممت، عضو هیئت علمی دانشگاه سین‌کیانگ، پروفسور عبدالقادر جلال الدین تاریخدان مشهور، اکبر عمر، رئیس سابق دانشگاه کاشغر، تاش‌پولاد طیب، رئیس سابق دانشگاه سین‌کیانگ، پروفسور عبدالرحمان بیگ، نویسنده مشهور، پروفسور غیرت‌جان عثمان، ادیب و عالم احد کارآفرین و موسس شرکت «اویغورتک» نیز توسط چین بازداشت شده اند.

-واکنش‌های بین‌المللی به اقدامات چین

سازمان و نهادهای بین المللی از مدت‌ها پیش می کوشند جامعه جهانی را متوجه حبس میلیون‌ها اویغور در بازداشتگاه‌های اجباری سین کیانگ چین به بهانه «آموزش دوباره» کنند.

کمیته رفع تبعیض نژادی وابسته به سازمان ملل متحد نیز نشستی در ژنو درباره با ظلم علیه گروه‌های اقلیت در چین برگزار کرد. در این نشست نهادهای حقوق بشری چین اعلام کردند:

"مقامات چین، افرادی را که از نظر آنها دارای «مواضع مشکل‌دار» بوده‌اند، به مراکز‌ «آموزش سیاسی» منتقل می‌کنند. حدود 3 میلیون نفر بدون هیچ‌گونه دلیل محکمه پسندی در این مراکز نگهداری می‌شوند".

دیده‌بان حقوق بشر (HRW) هم اعلام کرده که بسیاری در ایالت خودمختار سینجان در چارچوب «اتخاذ تدابیر پیشگیرانه» بازداشت و به دلیل اینکه این افراد از نظر مقامات چین دارای مواضع خطرناک بوده‌اند به مراکز «آموزش سیاسی» منتقل شده‌اند.

حامی آکسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه برخورد چین با اقلیت مسلمان اویغور در استان سین‌کیانگ را به شدت محکوم کرد و آن را شرم بشریت دانسته است. وی همچنین چین را به رعایت اصول اساسی حقوق ترک‌های اویغور و بستن اردوگاه‌های اجباری دعوت کرده است.