تاریخچه ماشین حساب از پاسکالین تا ساعت حسابداری

هیچ لحظه ای در زندگی ما بدون محاسبه نمی گذرد. بیشتر زمانی که با مسائل مالی دست و پنجه نرم می کنیم و گاهی اوقات با مشکلات ریاضی دست و پنجه نرم می کنیم، سعی می کنیم در سریع ترین زمان ممکن به نتیجه برسیم، اما لحظاتی وجود دارد که مغز ما برای این کار کافی نیست. در این لحظات، یک وسیله کوچک به کمک ما می آید، چه بر روی تلفن همراه، چه در رایانه یا کنار میز. اگرچه نام آن در طول قرن ها متفاوت بوده است، اما ما این دستگاه را یک ماشین حساب می نامیم که اساساً چهار عمل اصلی ریاضیات را انجام می دهد: جمع، تفریق، ضرب و تقسیم.

انسان‌هایی که اکنون رایانه‌های بسیار پیشرفته‌ای دارند که می‌توانند هزاران عملیات را در ثانیه انجام دهند، مجبور بودند برای 4 عمل اصلی ریاضیات یا به مغز خود یا به سنگ‌های کوچک، چوب‌ها و در نهایت یک ابزار ساده محاسبه به نام چرتکه تکیه کنند. از قرن هفدهم، اعداد حسابها که با معاملات تجاری جهانی، به طور فزاینده افزایش یافته اند، از اندازه چرتکه ساده فراتر رفتند. دیگر نیاز به دستگاه های جدیدی وجود داشت که می توانستند عملیات جمع یا ضرب 5-6 رقمی را انجام دهند. ریاضیدانان و مخترعان در این مورد دیر نکردند و دست به کار شدند.

ابتدا، در اوایل قرن هفدهم، ریاضیدان اسکاتلندی جان ناپیر، روش لگاریتم را توسعه داد که راحتی زیادی در محاسبات ایجاد کرد و دستگاهی به نام استخوان های ناپیر تهیه کرد. در همان دوره، دانشمند فرانسوی بلز پاسکال، که در سنین بسیار جوانی خود را وقف کمک برای پیشرفت ریاضیات می کرد، به دلیلی بسیار ساده تر، مطالعاتی را در همین راستا انجام داد. پدر بلز پاسکال یک کارمند بخش أمور مالی بود که حجم کار او روز به روز افزوده می شد. دانشمند جوان 19 ساله پس از 3 سال تلاش، یک ماشین حساب مکانیکی به نام "پاسکالین" ساخت تا محاسبات پدرش را تسهیل کند. این دستگاه که امروزه 8 نمونه از آن در موزه های مختلف به نمایش گذاشته می شود، 400 سال پیشگام محاسبات مکانیکی و حتی مهندسی کامپیوتر بود، اما از نظر تجاری چندان موفق نبود زیرا بسیار بزرگ و گران بود. اختراع جدید او برای ریاضیدان بلز پاسکال لقب "پدر ماشین حساب" را برای 400 سال به ارمغان آورد، اما به طور تصادفی طی تحقیقات برای انتشار یک کتاب در مورد تاریخ ریاضیدانان مشخص شد که این اطلاعات کاملاً صحیح نیست.

در دهه 1950، دانشمندانی که کتابی از منجم معروف کپلر را بررسی می کردند، با تصویری از یک ماشین حساب متفاوت در کتاب مواجه شدند، البته به صورت اتفاقی. این نقاشی ها قبل از دانشمند فرانسوی پاسکال بود و مخترع آنها ستاره شناس و ریاضیدان آلمانی ویلهلم شیکارد بود. دانشمندانی که این دستگاه را که در کتاب کپلر «ساعت حسابداری» نامیده می‌شود، بررسی کردند، نشان دادند که دستگاه تا 6 رقم را به درستی جمع و تفریق می‌کند و با زنگی به کاربر اطلاع می‌دهد که وقتی ارقام کافی نیستند به صدا در می‌آید.

پس از بحث‌های آکادمیک طولانی، دنیای علمی مناسب یافت که اعتبار اولین کشف ماشین‌حساب را بین شیکارد و پاسکال تقسیم کند. با گذشت زمان، آثار هر دو دانشمند توسط ریاضیدانان کشورهای مختلف توسعه یافت و پایه های ابررایانه های امروزی، ابتدا با ماشین حساب های قابل حمل و سپس الکترونیکی ریخته شد، اما عنوان مخترع ماشین حساب مدرن وارد زندگی نامه دو فرانسوی شد دانشمندان آلمانی، البته در نتیجه یک کشف تصادفی.