مروری کوتاه بر نتایج انتخابات ترکیه

ترکیه انتخاباتی با اهمیت تاریخی را با بلوغ دموکراتیک برگزار کرد. همه پایتخت‌های جهان انتخابات ترکیه را از نزدیک دنبال کردند. با مشارکت 88.92 درصدی، اراده ملی در صندوق‌های رای منعکس شده و دموکراسی ترکیه بار دیگر قدرت خود را نشان داد. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور و رهبر حزب عدالت و توسعه با 49.5 درصد، از کمال قلیچداراوغلو رهبر حزب جمهوری خلق که در رده دوم قرار دارد با 5 امتیاز پیشی گرفت. بازهم ائتلاف جمهور با 49.5 درصد به 322 نماینده و اکثریت مجلس دست یافت. این نتایج به این معناست که اردوغان با حداقل سه مزیت به دور دوم خواهد رفت: اکثریت پارلمانی، رتبه اول و برتری واضح. انتظار می‌‌رود با این میزان مشارکت، اردوغان که به 0.5 درصد رای اضافی نیاز دارد به راحتی در دور دوم پیروز شود. بطوریکه، سخنرانی جامع و با اعتماد به نفس اردوغان در مقر حزبش این راحتی را نشان داد. این همچنین شروع خوبی برای کمپین دور دوم انتخابات بود.

از سوی دیگر، به نظر می‌رسد اپوزیسیون در بسیاری از پارامترها شکست خورده است. انتظاراتی که اپوزیسیون قبل از انتخابات در اتاق‌های پژواک، شرکت‌های نظرسنجی و رسانه‌های اجتماعی مطرح کرد، باعث تضعیف روحیه رای‌دهندگان شد. می توان انتظار داشت، واکنش رای دهندگانی که هم به اکثریت پارلمانی و هم پیروزی قلیچداراوغلو با ۵۵ درصد در دور اول امیدوار بودند، به سمت حزب جمهوری خلق و قلیچداراوغلو معطوف شود. اظهارات نمایندگان اپوزیسیون در شب انتخابات تنها باعث ناراحتی رای دهندگان خودشان نشد. ادعاهای اکرم امام‌اوغلو شهردار استانبول، منصور یاواش شهردار آنکارا و قلیچداراوغلو در مورد نتایج انتخابات مبنی براینکه با داده‌ها مغایرت دارد (آنها قلیچداراوغلو را سیزدهمین رئیس جمهور اعلام کردند) شروع بسیار بدی برای دور دوم بود. اپوزیسیون می‌خواهد کمپینی آماده کند که گویی به انتخابات جدیدی می‌رود. آنها برخلاف اردوغان، روند مبارزات انتخاباتی دور دوم را از نقطه منفی آغاز کردند. چند جمله‌ای که قلیچداراوغلو توانست در 1 دقیقه و 51 ثانیه با حضور دو شهردار و 5 رهبر حزب روی صحنه بگوید، چیزی بجز اتهام زدن به اردوغان و ادعای پیروزی در دور دوم نبود. به نظر می رسد قلیچداراوغلو با ویدیوی «من اینجا هستم» به جای دور دوم، پیامی برای رهبری حزب جمهوری خلق می‌دهد. بردن رای‌دهندگان احزاب ائتلاف ملت به دور دوم، برای قلیچداراوغلو بسیار دشوار خواهد بود.

اگرهم قلیچداراوغلو در روزهای آینده با اشاره به 44 درصد ادعا کند که به نتایج خوبی دست یافته است، اما برای حزبی که می‌تواند نامزد ریاست جمهوری معرفی کند، ماندن آراء حزب جمهوری خلق در 25 درصد، یک نقص جدی است. این نتیجه همان نقطه‌ای است که با وجود جای دادن 4 حزب راست‌گرا در لیست‌های حزب جمهوری خلق، به آن رسیده است.

احزاب راست با 34-35 نماینده نشان دادند که خوب چانه‌زنی کردند، اما رای دهندگان حزب جمهوری خلق نتوانستند پاداشی برای تحمل این احزاب دریافت کنند. مرال آکشنر رهبر حزب نیک، قلیچداراوغلو را بعنوان نامزدی اعلام کرد که برنده نمی‌شود، به نظر می‌رسد حق با او بود. ما هنوز نمی دانیم، امام‌اوغلو که یاواش را زیر دست دارد، بر مسند رهبری حزب تکیه خواهد زد یا خیر؟

یکی دیگر از نتایج مهم انتخابات، نفوذ رای دهندگان ملی‌گرا در معادلات سیاسی است. اول از همه، حزب جنبش ملی‌گرا با گرفتن 10 درصد، نه ما، بلکه باعث شگفتی برخی از شرکت‌های نظرسنجی شد. حزب نیک در نقطه‌ای نزدیک به 10 درصد ایستاد و اوغان از 5 درصد فراتر رفته و نشان داد که دور دوم توسط رای دهندگان ملی‌گرا شکل خواهد گرفت. با دستیابی ائتلاف جمهور به اکثریت و سقوط حزب دموکراتیک خلق‌ها-حزب چپ سبز به 8 درصد، به نظر می‌رسد این ادعا که حزب چپ سبز در موقعیت کلیدی قرار دارد، کاملاً از بین رفته است. برعکس، مشخص شد، نامزدی که با حزب چپ سبز فعالیت می‌کند، بازنده خواهد شد.

بدون شک برندگان انتخابات 14 می، اردوغان و حزب عدالت و توسعه هستند. با وجود بار 21 سال قدرت، حزب عدالت و توسعه بیش از 35 رای کسب کرد، در حالی که ائتلاف جمهور به 50 درصد و اکثریت مجلس دست یافت. اردوغان خیلی راحت به دور دوم می‌رود. باز هم، 10 درصد حزب جنبش ملی‌گرا ، 2.8 درصد حزب رفاه مجدد و 1 درصد حزب اتحاد بزرگ نشان می‌دهد که احزاب همراه با اردوغان برنده شدند. پیروزی جدید اردوغان تنها با موفقیت‌های انتخاباتی قبلی او رقابت می‌کند. دستیابی یک حزب به 26 سال حکومت دموکراتیک بدون وقفه و تنها با یک رهبر، بعنوان یک اولین که نه در تاریخ ترکیه و نه در تاریخ جهان وجود دارد، در تاریخ ثبت شده است.

نتایج دور دوم، بسیاری از موضوعات مرتبط با سیاست ترکیه را دوباره در دستور کار قرار خواهد داد.

نویسنده: پروفسور دکتر مراد یئشیل‌تاش مدیر بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ترکیه